Ferenc Szálasi

Retrach de Ferenc Szálasi en octòbre de 1944.

Ferenc Szálasi (6 de genier de 1897, Kassa - 12 de març de 1946, Budapèst) es un òme politic ongrés que dirigiguèt brèvament un govèrn ongrés pronazi dau 16 d'octòbre de 1944 au 28 de març de 1945. A l'eissida de la Segonda Guèrra Mondiala, foguèt condamnat a mòrt per crimes de guèrra e traïment per un tribunau.

Biografia

Nascut a Kassa (uei Kosice) en Àustria-Ongria, Ferenc Szálasi èra lo fiu d'un sosoficier d'origina armèni. En 1915, sortiguèt de l'Acadèmia militara de Wienerneustadt amb lo grade de luòctenent e foguèt dirigit vèrs lo frònt. Participèt ansin a la Premiera Guèrra Mondiala fins a la fin dei combat. Après lo conflicte, s'installèt a Budapèst onte trabalhèt coma corrier au servici dau Ministèri de la Defensa. En 1923, foguèt mandat a l'Escòla d'Estat-Major e venguèt capitani dos ans pus tard. En 1933, foguèt nomat comandant, mai sa carriera militara foguèt lèu arrestada per una publicacion ostila au govèrn de Gyula Gömbös e au Tractat de Trianon. Foguèt ansin transferit dins una garnison alunchada, çò que li permetèt d'estudiar diferentei teorias politicas.

Au començament deis ans 1930, fondèt l'ongarisme, una ideologia nacionalista. Quitèt l'armada en 1935 e fondèt lo Partit de la Volontat Nacionala. Obtenguèt de resultats modèsts ais eleccions d'abriu de 1936. Pasmens, son partit ganhèt pauc a cha pauc en influéncia entre lei foncionaris e au sen dei classas mejanas e popularas. Dins aquò, son movement foguèt enebit en 1937 en causa de son antisemitisme. Aquela decision l'empachèt pas de crear un movement pus poderós a l'entorn d'un programa nacionalista, antisemita e autoritari. Son discors se radicalizèt après l'Ashchluss e son partit foguèt tornarmai enebit. Szálasi eu meteis foguèt arrestat e condamnat a tres ans de trabalhs forçats. I demorèt dos ans mai aquela condamnacion aumentèt sa popularitat e li permetèt de gardar sa plaça dins la vida politica ongresa.

Sensa esperar sa liberacion, foguèt fondat lo Partit dei Crotz Flechadas que se presentèt coma l'eiretier dirècte de son partit precedent per un de sei luòctenents, Kálmán Hubay. Ais eleccions de 1939, lo movement obtenguèt 29 deputats e venguèt lo premier partit d'oposicion. Au començament de la Segonda Guèrra Mondiala, lo partit foguèt tornarmai enebit per leis autoritats. Pasmens, en març de 1944, quand lei tropas sovieticas intrèron en Romania, la Wehrmacht intrèt en Ongria e donèt lo poder au pronazi Döme Sztójay. Mai, en aost, un còp d'Estat permetèt a Miklós Horthy de prendre lo poder e de preparar un armistici amb l'Sovietics. Un còp de mai, leis Alemands intervenguèron per mantenir Ongria dins lo camp de l'Aisse. Aqueu còp, Ferenc Szálasi foguèt nomat cap dau govèrn. Gardèt la direccion dau país fins au 28 de març de 1945, mai son influéncia foguèt febla car lo país èra largament sota lo contraròtle alemand. Pasmens, favorizèt la desportacion de desenaus de miliers de judieus protegits per lei govèrns precedents. Après la casuda de l'Ongria proalemanda, Szálasi se refugièt en Alemanha. Foguèt arrestat per l'armada estatsunidenca e transferit en Ongria en octòbre de 1945. Jutjat per un tribunau popular, foguèt condamnat a mòrt e executat lo 12 de març de 1946.

Annèxas

Liames intèrnes

• Nazisme.
• Segonda Guèrra Mondiala.

Bibliografia

• (en) István Deák, « Collaborationism in Europe, 1940–1945: The Case of Hungary », Austrian History Yearbook, n° 15, 1979, pp. 157-164.
• (fr) Yves Durand, Le Nouvel ordre européen nazi, Éditions Complexe, 1990.