Cazars
Lei Cazars son un pòble nomada que fondèt un empèri entre Caucàs, Vòlga e la Mar Caspiana au sègle VII. Aliats ai Bizantins e mèstres de plusors rotas marchandas, venguèron una poissança importanta capabla de batre leis armadas sassanidas e arabas e d'adoptar lo judaïsme coma religion. L'apogèu d'aquel Estat se debanèt ai sègles VIII e IX. Menaçats per lei Pechenègs, lei Cazars foguèron durament batuts per lei Rus' en 965 e perdiguèron la màger part de son territòri. Dispareguèron dins de circonstàncias mau conegudas au sègle XIII, benlèu après una invasion dei Cumans ò dei Mongòls.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Leis originas dei Cazars
[modificar | Modificar lo còdi]Leis originas dei Cazars son pas clarament establidas. Una premiera teoria lei presenta coma un pòble pròche dei Turcs qu'auriá migrat vèrs l'oèst. Una segonda ipotèsi lei considèra coma un pòble indigèn de Ciscaucasia. Enfin, de liames podrián existir amb d'autrei pòbles nomadas coma leis Oigors ò de Protobulgars.
L'organizacion tribala dei Cazars sembla complèxa mai es egalament pauc coneguda. Segon lo geograf persan Istakhri (850-957), èran devesits entre dos ensembles principaus dichs « Cazars Blancs » e « Cazars Negres ». Pasmens, l'existéncia d'aquelei clans majors es pas confiermada.
La formacion de l'Empèri Cazar
[modificar | Modificar lo còdi]La formacion de l'Empèri Cazar es una consequéncia de l'afondrament de l'Empèri constituït per lei Göktürks. Fondat après la desfacha dei Ruanruans en 552, aquel empèri nomada conoguèt rapidament de tensions intèrnas que menèron a sa fragmentacion. Lei Protobulgars e lei Cazars foguèron lei beneficiaris principaus d'aquela disparicion. Ansin, vèrs 650, lei Cazars poguèron venir independents sus un territòri situat entre lo nòrd de Caucàs e Vòlga. Per aquò, expulsèron lei Protobulgars vèrs lo nòrd-oèst.
Coma mai d'una causa regardant lei Cazars, aquel Estat es mau conegut per leis istorians modèrnes. Establiguèt rapidament de relacions amb l'Empèri Bizantin, çò qu'illustra sa poissança. Per exemple, tre 626, lo khagan Ziebil mandèt 40 000 òmes a l'emperaire Heraclius en guèrra còntra lei Sassanidas. En cambi, se maridèt amb la filha de l'emperaire bizantin, una fònt de prestigi considerabla dins lo mond medievau. Pasmens, l'expansion dei Cazars se turtèt lèu a d'oposicions seriosas, especialament vèrs lo sud tengut per leis Omeias.
L'apogèu dei Cazars
[modificar | Modificar lo còdi]
L'apogèu dei Cazars aguèt luòc ai sègles VIII e IX. Dominavan alora una partida importanta dei ribas de la Mar Caspiana, una region percorruda per d'itineraris de la Rota de la Seda. A l'oèst, avián lo contraròtle de la màger part dei bacins fluviaus de Dòn e de Dnièpr. Participèron donc fòrça au comèrci dau mèu, dei pelissas, de la lana, dei cerealas, dau peis e deis esclaus (generalament d'origina eslava). L'Empèri Cazar assostava tanben de centres de produccion de terralhas, de veire e de pega. Lo norrigatge èra tanben una activitat importanta, especialament aqueu dei motons.
Vèrs 750, la capitala foguèt transferida a Itil, un endrech situat a l'embocadura de Vòlga que permetiá d'assegurar un contraròtle eficaç dei trafecs marchands regionaus. Una taxa de 10% sus leis activitats comercialas èra l'unica fònt de revenguts de l'Estat que bateguèt de monedas d'argent dichas yarmaqs[1]. Au nivèu militar, lei Cazars mantenguèron son aliança amb Constantinòble e de maridatges regulars foguèron concluts entre l'elèit dei dos Estats[2]. Renforcèron tanben sei fòrças amb l'integracion d'autrei pòbles nomadas coma lei Pechenègs. Per lei Bizantins, aquela aliança èra primordiala car la poissança dei Cazars lei protegissiá còntra leis incursions deis autrei pòbles de l'estèpa eurasiatica[3].
Lo declin e la fin de l'Empèri Cazar
[modificar | Modificar lo còdi]
Lo declin de l'Empèri Cazar comencèt a la fin dau sègle IX. En 889, sei vassaus pechenègs decidèron de tornar venir independents. Passèron Vòlga e anèron s'installar entre Dòn e Dnièpr avans de migrar per conquistar lo reiaume magiar d'Etelköz (au nòrd-oèst de la Mar Negra). Au sègle seguent, la conversion dei Rus' au cristianisme modifiquèt leis alianças au nòrd de Caucàs. Lei Bizantins sostenguèron desenant lei Rus' que poguèron renfòrçar sa posicion après la somission de divèrsei pòbles eslaus.
En 965, lo prince rus Sviatoslav Ièr (962-975) conquistèt la fortalesa de Sarkel, bastida dins lo corrent deis ans 830, que permetiá ai Cazars de tenir la vau bassa de Dòn. Après aquela desfacha, lei Cazars venguèron una poissança segondària. Gardèron son independéncia fins au començament dau sègle XI. Foguèron alora probablament obligats d'acceptar la senhoriá dei Pechenègs venguts la poissança dominanta dau nòrd de Caucàs. Pasmens, una partida dei Cazars capitèt benlèu a mantenir son independéncia au sud-oèst de la Mar Caspiana.
La disparicion definitiva dei Cazars se debanèt au sègle XIII. Es probablament liada ais invasions mongòlas que ravatjèron la region durant aqueu periòde. Lei Cumans, un pòble nomada, son egalament de còps citats coma lei responsables de la disparicion dei Cazars car s'installèron au nòrd de Caucàs au sègle XI.
Cultura
[modificar | Modificar lo còdi]
Au nivèu culturau, lei Cazars son principalament coneguts per la conversion au judaïsme de sa dinastia reinanta e de la màger part de sa noblesa. Lei Cazars descurbiguèron aquela religion vèrs 735 après la conquista de Crimèa ò gràcias a de contactes amb de marchands judieus de Constantinòble. L'adopcion dau judaïsme es probablament liada a una chausida estrategicas deis elèits cazars que devián faciar la pression dau cristianisme, de l'islam e dau bodisme. Li permetiá de limitar l'influéncia de sei vesins bizantins e abbassidas. Dins aquò, demorèron fòrça tolerants e l'exercici dau cristianisme e de l'islam foguèt pas geinat per lo poder.
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Jean-Pierre Arrignon, Chronique de Nestor, Naissance des mondes russes, Anacharsis, 2008.
- (fr) Jean-Pierre Arrignon, Russie, Presses Universitaires de France, 2008.
- (fr) Michel Heller, Histoire de la Russie et de son Empire, Tempus Perrin, 2015.
- (fr) Arkady Joukovsky, Histoire de l’Ukraine, Dauphin, 2022.
- (fr) Iaroslav Lebedynsky, Les Nomades. Les peuples nomades de la steppe des origines aux invasions mongoles, Editions Errance, 2003.
- (fr) Jacques Sapir e Jacques Piatigorsky (dir), L’Empire khazar. VIIe-XIe siècle, l'énigme d'un peuple cavalier, Autrement, coll. Mémoires, 2005.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Lei pèças cazaras se caracterizan per un estil pròche d'aqueu dei monedas batudas per leis Arabis.
- ↑ L'emperaire Leon IV lo Cazar (775-780) èra lo fiu d'una princessa cazara.
- ↑ En particular, l'aliança Bizantins-Cazars permetiá de contraròtlar lei Pechenègs qu'avián de frontieras comunas amb lei dos pòbles.