Comunautat Europèa del Carbon e de l'Acièr
Lo Tractat instituissent la Comunautat Europèa del Carbon e de l'Acièr (CECA) foguèt signat a París lo 18 d'abril de 1951 per Belgica, França, Itàlia, la Republica Federala d'Alemanha, Luxemborg e los Païses Basses. Iniciat per Jean Monnet, aviá una validitat de 50 ans; entrèt en vigor lo 23 de julhet de 1952.
La proposicion de sa creacion, anonciada per Robert Schuman (a l'ocasion de son discors lo 9 de mai de 1950 : jornada d'Euròpa), alara ministre francés dels Afars Estrangièrs, foguèt fòrça lèu acceptada per totes los païses que ratifiquèron lo Tractat en mens d'un an.
Constituissent la riquesa principala dels païses occidentals, l'acièr aviá jogat un ròtle important dins la Segonda Guèrra Mondiala (fabricacion d'armas). Lo projècte consistissiá a metre en comun la produccion e lo consum de l'acièr e del carbon entre França e Alemanha per crear puèi una organizacion europèa dobèrta als autres païses d'Euròpa. Aqueste projècte aviá en particular una tòca politica, signant aquesta aliança alara qu'èrem pas qu'a la sortida de la guèrra, los dos païses fasián alara pròva de lor cooperacion e doncas de lor reconciliacion almens economica.
Darrièr l'aspècte purament economic s'amaga una volontat d'acampar los enemics ancians encara macats per las orrors de la Segonda Guèrra Mondiala, en contrarotlant las produccions de carbon e d'acièr que son a la basa de l'industria de guèrra.
Lo Tractat instaura un mercat comun del carbon e de l'acièr, suprimís los dreches de doanas e las restriccions quantitativas entravant la liura circulacion d'aquestas merças; suprimís tanben totas las mesuras discriminatòrias, ajudas o subvencions, que serián acordadas pels estats signataris a lor produccion nacionala.
Lo principi de liura concurréncia, tot en permetent als Estats de gardar un contraròtle sus lor aprovisionament, permetent lo manten dels prèses al nivèl mai bas possible, es adoptat.
La mesa en plaça del Tractat s'es facha en mai d'una etapa. Las doas principalas son:
- la creacion de la Nauta Autoritat presidida inicialament per Jean Monnet, que son sèti èra a Luxemborg ;
- la mesa en plaça d'un periòde d'adaptacion per las industrias nacionalas.
La CECA èra ja anonciatritz de l'Union Europèa e de sas institucions :
- La Nauta Autoritat (compausada de 9 membres), organ supranacional cargat d'elaborar las politicas relativas al carbon e a l'acièr, es l'ancèstre de la Comission Europèa. La Nauta autoritat serà fusionada en 1965 amb las comissions de la CEE e de l'EURATOM en 1967 en una comission unica, pel biais del Tractat de fusion dels executius.
- Un Conselh dels Ministres que recampava los representants dels sièis païses.
- Una Assemblada compausada de membres designats pels Parlaments nacionals. Aquesta serà puèi comuna a la CEE e l'EURATOM per aprèp donar naissença al Parlament Europèu
- Una Cort de Justícia encargada de reglar los litigis eventuals.
Totes aquestes organs an evoluit e se tornan trobar dins l'estructura de las institucions europèas actualas.
Lo mercat foguèt finalament entièrament dobèrt lo 18 de febrièr de 1953 pel carbon e la minièra de fèrre e lo 1èr de mai de 1953 per l'acièr. Pel primièr còp dins la longa istòria d'Euròpa, los govèrns deleguèron una part de lor sobeiranetat a una Nauta Autoritat independenta de tot Estat membre. Jean Monnet vesiá dins las institucions supranacionalas la solucion als conflictes en Euròpa, segon el, las nacions ne trobèron pas d'entenda dins lo quadre de lor sobeiranetat nacionala e respectiva.
Aqueste Tractat es uèi escach. Foguèt lo precursor del Tractat de Roma, fondator de la Comunautat Economica Europèa que venguèt l'Union Europèa en 1992.