BHNS del Baish Ador

Tram'Bus
Divèrses veïculs de Tram'Bus al depòsit de Aritxaga

Situacion	Baiona, Anglet, Biàrritz e lo Bocau (Bascoat) e Tarnòs (Occitània)
Tipe	Bus a naut nivèl de servici
Intrada en servici	2 de setembre de 2019
Longor del malhum	21,27 km
Longor addicionada	19,51 km
Estacions	50 (+5 en bastiment)
Veïculs	ie.tram
Frequentacion	1 600 000 (2020)
Proprietari	Comunautat d'aglomeracion deu Bascoat
Espleitador	Keolis Euskal Kosta-Aturri
Sit internet	www.txiktxak.eus
Linhas del malhum

Mapa de la ret
modificar

Tram'Bus es la ret d'autobuses de naut nivèl de servici del Baish Ador, al Bascoat. La ret se compausa de doas linhas, en forma de "X", que partejan un total de 5 estacions dins la vila de Baiona. Dona servici a las tres municipalitats mai importantas de la region: Baiona, Anglet e Biàrritz. Comunica tanben amb la vila occitana de Tarnòs.

La ret comencèt a prestar servici lo 2 de setembre de 2019 amb l'inauguracion de la linha T1 entre las estacions de Nauts de Baiona e Ostau de vila de Biàrritz.^[1] Lo 26 d'abril de 2021 dintrèt en servici la linha T2.^[2]

La ret opèra jos la marca comerciala Txik Txak, en apertenent a la comunautat d'aglomeracion deu Bascoat, qu'agropa a totes los mejans de transpòrt de la part francesa deu Bascoat o Bascoat deu Nòrd.

Concecpcion[modificar | Modificar lo còdi]

Segon la comunautat d'aglomeracion deu Bascoat, lo Tram'Bus es un « veïcul nòu generacion en acumulant los avantatjas del tramvia (rapiditat, puntualitat, regularitat, accessibilitat, confort), tot en conservant la agilitat dels veïculs classics termics o híbrids (de còstes d'infrastructura mendre, intrada en vigor rapida, agilitat d'espleitacion) ».^[3] De mai, la ret es espetada amb veïculs entièrament electrics, propulsats per batariás. A cada terminal de las desparièras linhas, un pantògraf permet efectuar la recarga d'aquelas en un periòde comprés entre los 3 e las 5 minutas. En consequéncia, desvian pas necessari d'installar una infrastructura de cables cossí pels troleibús.

Es l'entrepresa basca Irizar que fabrica los desparièrs veïculs emplegats: ie.tram.^[4] Son d'autobuses de 18 mètres de longitud amb una capacitat de 155 luòcs e l'aparència d'un tramvai. Estin equipats de pantalhas TFT, tot cossí en los tramvias, qu'ofrís d'informacions en temps real, que se tròban tanben suls cais.^[5]

Las tarifas de la ret sont tanben diferentes de las de las autre rets de la marca Txik Txak. Se basa en un sistèma sens contacte, ont los tiquets e las mapas son recarregables e interoperables. L'idèa es de poder pagar amb la meteissa mapa al nivèl regional, nacional e internacional. Los títols son distribuits pas a bòrd dels veïculs mas envolopa los moths, mercés a caixers automatics.^[6]

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

La primièra linha (), de 12 quilomètres de longitud e 30 estacions, jonh les Nauts de Baiona amb l'Ostau de vila de Biàrritz, en passant per la gara de Baiona, l'ostau de vila de Baiona, divèrses centres comercials a Anglet e l'ostau de vila de de Biàrritz. La linha dintrèt en foncionament lo 2 de setembre de 2019. Per aiçò, se realizèt un viatge inaugural amb las principalas autoritats del territòri: Jean-René Etxegarai (cònsol de Baiona e president de la comunautat d'aglomeracion deu Bascoat), Claude Olivé (cònsol de Anglet) e Mixel Veunac (cònsol de Biàrritz), entre autre.^[7]

Malgrat aiçò, pas totes los trabalhs èran ja acabats, ni tot dispausat. Se bastissián encara de divèrses pichons trams, sustot a Anglet, en la linha T1 e en la creacion de la linha T2, cinc meses après, es a dire, a principis de 2020.^[8] En una setmana, los resultats foguèron fòrça positius. Segon la comunautat d'aglomeracion deu Bascoat, i aviá de viatgèrs pendent tot lo jorn e los usatgièrs èran satisfaches. dins 7 jorns, transportèt ja mai de 85 000 passatgièrs, per curiositat o per besonh, unes 13 000 jornals. Son un 10% mai per çò qu'es de la melhora afluéncia de viatgèrs de las linhas A1 e A2 de Chronoplus, la antigua ret de transpòrts del Baish Ador. En aquel periòde, i aguèt de divèrses retards, mas perque los usatgièrs e de menaires s'adaptèron a la nòva ret. Foguèron reparats sulpic. Las principalas incidéncias foguèron, sustot, l'accès al veïcul per la pòrta davantièra, doncas que totas las pòrtas èran disponiblas, e la venta de bilhets en los cais, que qualques usatgièrs desconeissián.^[9]

A las setmanas seguentas, la principala incidéncia foguèt que i aviá pas connexion entre semafòrs e que los autobuses avián prioritat dins de la ret. En quatre encreuaments de Anglet se detectèt un excessiu alentiment de veïculs: Atxinetxe, Cadran, Bernain e la rotonda d'Euròpa. Foguèron tanben divèrses los automobilistes qu'utilizèron de carrils exclusius pel transpòrt public o qu'empachèron la via en qualque encreuament. En çò que tanh a la frequéncia de passatge, comencèt en 15 minutas a principis de setembre, a 13 en octòbre e a 11 en genièr de 2020.^[10]

En 2020, a causa de la pandèmia de COVID-19, las circulacions en lo confinament amendriguèron considerablament e foguèron après recuperadas progressivament. Aital meteis, se metèt en marcha un servici de bilhets per SMS, amb mai de 15 000 cartas usadas solament a l'estiu.^[11]^[12]

De mai, lo 5 de julhet de 2020, quand lo menaire Philippe Monguillot parcava lo sieu veïcul en l'estacion de Balishon perque los passatgièrs qu'esperavan pugèsson en lo veïcul, s'avisèt que de divèrses òmes portavan pas la màscareta obligatòria, en plena pandèmia de COVID-19. Per aquel motiu abandonèt la cabina de guida e demandèt als quatre òmes que se metèsson las màscaretes. En cas contrari, los demandèt qu'abandonèsson lo veïcul. Malgrat aiçò, la responsa de l'insultat vin en forma de pallissa e lo menaire demorèt dins estat de mòrt cerebral en lo UCI de l'espital de Baiona.^[13] Coma protèsta, unas 2 000 personas realizèron una "marcha blanca" en protèsta pel que qualifiquèron d' "assassinat" del menaire de l'autobús e demandèron justícia. La manifestacion èra dirigida per las filhas e l'esposa de Philippe Monguillot. Fin finala, l'òme licalguèt èsser desconnectat de la maquina que li manteniá amb vida e los quatre òmes foguèron detenguts per omicidi.^[14]^[15]

En 2019 s'inicièron las òbras de reestructuracion e melhorament de las cotxeres de Aritxaga qu'aculhisson totes los veïculs de Tram'Bus, la mitat dels autobuses de la ret Txik Txak, lo bus TAD e las navetas. Aqueles s'ajustarián al creissent nombre d'autobuses electrics de la ret, que comencèt quand arribèron los primièrs dètz Tram'Bus, e contunhariá d'aumentar en los prèps ans. Las òbras finalizèron a la tardor de 2021.^[16]

Pendent tot aquel temps contunhèron amb los trabalhs de la linha doas () de la ret. S'inaugurèt inicialament entre genièr e en març de 2020,^[17] mas la pandèmia de COVID-19 la retardèt fins a la segonda mitat de 2020. Se tornèt posteriorament a perlongar fins a 2021.^[18] Fin finala, en febrièr de 2021, s'anoncièt que la linha dobririá lo 26 d'abril de 2021, mas, parièr qu'amb la linha T1, demoraràn per acabar al cors de l'estiu.^[19]

Ret[modificar | Modificar lo còdi]

Linhas[modificar | Modificar lo còdi]

I a 2 linhas que percorren la region de nòrd a sud. En total, traversen 6 comunas, 50 estacions e 23,54 quilomètres.

Linha	Origina	Destinacion	Inauguracion	Longitud (km)	Estaciones	Darrièra estenduda	Veïculs
	Nauts de Baiona	Ostau de vila de Baiona	2019	12,0	31	-	ie.tram
	Garròs	Marrac	2021	13,3	24	-	ie.tram

Parcatges dissuasoris[modificar | Modificar lo còdi]

La ret a 2 parcatges disuasoris oficials, senhaizats e condicionats.

Parcatge	Estacion vesina	Conexions	Inauguracion	Plaças	Modalitat
Navarra	Nauts de Baiona		2019	95	gratuit, viatge subjècte a pagament
Garròs	Garròs		2021	400	gratuit, viatge subjècte a pagament

Espleitacion[modificar | Modificar lo còdi]

A l'ora d'ara, la ret es espetada per l'entrepresa Keolis.

Frequéncias[modificar | Modificar lo còdi]

Las frequéncias de dependon pas de la linha ont se pren lo Tram'Bus, del jorn e del moment del jorn.


Diluns a Divendres												Dj-Dv		Dissabtes								Dimenges
Frequéncias de la linha T1, a 21 de març de 2021^[20]
05:30	06:30		07:00		20:00		20:30		23:00		01:00		02:30	05:30	07:00		19:30		22:00		02:30	06:00	00:30
30'		15'		12'		15'		20'		30'		30'		25'		15'		20'		30'		30'


Diluns a Divendres						Dj-Dv		Dissabtes								Dimenges
Frequéncias de la linha T2, a 26 d'abril de 2021^[21]
06:00	07:00		19:00		22:30		00:00	06:00	07:00		14:00		19:00		00:00	07:30	14:00		20:30
20'		15'		30'		30'		30'		20'		15'		30'		75'		45'