Azalaís de Porcairagues

Representacion d'Azalaís de Porcairagues subre un cançonièr del sègle XIII

Azalaís de Porcairagues (Azalaïs de Porcairargues o Alzais de Porcairagnos en grafia mistralenca) foguèt una trobairitz lengadociana del sègle XII. Dins la sola font biografica qu'avèm, sa vida, es mençonat que sortissiá "de l'encontrada de Monpeslier". Èra una dòna educada. S'enamorèt de Gui Guerrejat, lo fraire de Guilhèm VII de Montpelhièr, e "faguèt mantuna bonas cansons per el"; çò que significa que probablament lo sol poèma que nos demòra d'ela li èra adreiçat.

Gui nasquèt saique en 1135; caiguèt malaut en 1178, venguèt monge, e defuntèt lo meteis an. Las datas de la naissença e de la mòrt d'Azalaís nos son desconegudas. De son nom, e de sa vida citada pus naut, se pòt endegar que sortissiá del vilatge de Portiranhas, entremièg Besièrs (12km) e Agde (14 km), a costat dels territòris qu'apertenguèron a Gui e sos fraires. Aimo Sakari pensa qu'èra la misteriosa joglaressa evocada dins mantun poèma per Rambaud d'Aurenja (un vesin e cosin de Gui Guerrejat).

Demòra pas uèi qu'un sol poèma atribuit a Azalaís, classic, simple e esmovent. Generalament compòrta 52 linhas, mas lo tèxte varia considerablament entre los manuscrits, çò que suggerís que foguèt pas escrit tanlèu que foguèt compausat. L'acompanha pas cap de musica. Lo poèma alludís a la mòrt de Rambaud d'Aurenja en 1173; foguèt benlèu compausat abans aquela data e corregit après. La tornada del poèma sembla far mencion d'Ermengarda de Narbona (1143–1197), una amatritz plan coneguda de poesia trobadorenca.

Coma o observèt Sakari, la tresena estròfa sembla de contribuir al debat poetic qu'inicièt Guilhèm de Sant Leidier subre la question de saupre se una dòna es desonorada quora causís un aimant pus ric qu'ela. Rambaud d'Aurenja ne faguèt tanben lo comentari dins son poèma A mon vers dirai chanso. Pauc après seguèt un partiment sus lo subjècte entre Dalfin d'Alvèrnha e Perdigon, puèi una "tensó" entre Guiraut de Bornelh e lo rei Anfós II d'Aragon.

Extrait

Ar em al freg temps vengut

quel gels el neus e la fainga

el aucellet estan mut,

c'us de chanter non s'afrainga;

Bibliografia

• Pèire Bèc, Chants d'amour des femmes-troubadours: trobairitz et chansons de femme (Paris: Stock, 1995) pp. 65–70: complete poem in Occitan and French.
• Biographies des troubadours ed. J. Boutière, A.-H. Schutz (Paris: Nizet, 1964) pp. 341–2.
• A. Sakari, 'Azalais de Porcairagues, le "Joglar" de Raimbaut d'Orange' in Neuphilologische Mitteilungen vol. 50 (1949) pp. 23–43, 56-87, 174-198.