Vaissèla
La vaissèla es l'ensemble dels objèctes utilizas per manjar, servar e servir los aliments. Son d'aisinas, mai sovent clòtas, realizada dins de matèrias diferentas (terralha, porcelana, faïença, metal, fusta, veire, plastics, etc.).
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]
La vaissèla es utilizada dempuèi los temps preïstorics.
La cultura campanifòrma, que se desvelopa en Euròpa aproximativament pendent lo tresen millenari abans nòstra èra, a coma objècte tipics de vas, gòts, escudèlas o copas am pès en ceramica, abondentament decorar e en forma de campana, mai sovent trobats dins de contèxtes funeraris.
Pendent l'edat del bronze, la vaissèla es concebuda dins de material variats. Lo tresaur de Villena descobèrt en 1963, es entre autres constituit de vaissèla reiala d'aur e d'argent.
En Grèc antic, las descobèrtas arqueologicas sus de sites micenians mostrèron de vaissèlas de ceramica (gèrlas, pegals, bòls, vases) e de metal (trespès, bacinas o lampas mai sovent de laton) essencialas pel foncionament de l'economia palaciala: servisson de contenents pels aliments servats e desplaçats, per exemple per las distribucions de racions, d'ofrendas als dieus. Son tanben un mobilièr essencial a aqueste periòde per d'usatges corrents coma la coisina e l'alimentacion. La vaissèla d'aquesta epòca presentada dins los musèus son de pèças eissidas dels banquets[1]. En Tràcia, dins la necropòli de Panagyurichte, foguèt descobèrt en 1949 un dels mai celèbres servicis de taula antics. Datant de l'epòca ellenistica del sègle III AbC, es capausat de 9 aisinas d'aur pur: una amfòra-riton, sèt ritons (tres en forma de tèsta d’animals, un de protome (tòrs) de boc, tres tèstas femnas) e una fiala[2].
Dins la Roma antica, pauc de vaissèla d'argenteriá foguèt trobat alara que los tèxtes ancians precisan que als Romans l'agrada fòrça, coma lo mòstra lo tresaur d'Hildesheim. Lo servici d'aparat argentat daissa la plaça a la ceramica sigillada pel servici a taula quotidian, la produccion d'aqueste tipe de ceramica se difusant en Gàllia, Africa (sigilladas claras africanas) e Asia Minora seguent la conquista romana.
A l'Edat Mejana, las descargas revèlan de vases de tipes diferents (topins, gèrlas, amfòras, pegals, olas, escudèlas, gargolhetas, caçòlas, plats mai sovent en ceramica; gòtsde metal, mai rarament en veire, etc.), e tanben fòrça troces de vaissèla subretot de ceramica, a vegada de metal, mai rarament de fusta tornada (que se garda mal) o de veire (l'arrèst gaireben complèt dels escambis entre Orient e Occident a l'Edat Mejana provòca un fòrt declin de l'utilizacion del veire pasmens en espandiment pels Romans), aquestes tèsts essent associats a d'autres objècte (boitas, penches, joguina, lampas, mange d’esplech).
A la Renaissença, los ostals aristocratics dispausan de tres tipes de vaissèla: la « vaissèli d’ofici » qu'es la vaissèla utilizada per las preparacions e cosesons en cosina, la « vaissèla de taula e de dignitat » qu'es presentada sul luòc del repais (vaissèla de taula utilizada pels convidats et vaissèla de dignitat ostentatòria que marca la plaça d’onor lors d'un banquet), la « vaissèla d’aparat » o « de mòstra » qu'es destinada a pas qu'a èsser expausada. Alara que los aliments medievals son servits a çò del païsan[3] o del borgés sus de talhadors de pan o de fusta, los nòbles utilizan de talhadors de metal preciós, la sieta apareissent pas qu'al sègle XVI. La vaissèla d'aparat (rafrescadisses de botelhas, aiguièras en esmalt o de faiança, anaps, bacins e copas de metal preciós, etc.) es expausada pendent lo banquet sus d'escudelièrs, de vaisselièrs simples o de bancs (fins a dotze grases) puèi servada dins un armari un còp le repais acabat. La vaissèla es d'argent dins los grands ostals aristocratics, d'estam pels mens fortunats e es sovent refonduda per poder tornar faiçonar de pèças al vam[4].
La produccion industriala a l'Epòca contemporanèa e l'espandiment del mercat son a l’origina d'una melhoracion del nivèl de vida e una bassa dels servicials, d'ont una recerca del foncional per de la vaissèla industriala unifòrma, podent aisidament se recaptar e netejar.
Aisinas
[modificar | Modificar lo còdi]Material
[modificar | Modificar lo còdi]
Tradicionalament, la vaissèla es en objècte dur, coma veire, metal, fusta, terralha e porcelana.
A vegada, de formas de plastics pòdon èsser utilizadas, mas ofrisson pas cap garantida al subjècte de las emanacions quimicas eventualas (ftalat, bisfenòl, etc).
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Vincent Azoulay, « L'Athènes de Périclès », émission Au cœur de l'histoire, 29 août 2012
- ↑ Trésor d’or thrace de Panagyurichté
- ↑ Pòdon tanben èsser consomats dins un pòt en comun.
- ↑ Florent Quellier, « Les festins de la Renaissance », La Marche de l'Histoire sur France Inter, 28 août 2012