Tragèdia
Tragèdia en tèrmes generals fa referéncia a una òbra literària teatrala que ten una fin desesperada o trista que la diferéncia aital del drama que pòt aver una eissida aürósa.
L'origina culturala de la tragèdia se tròba dins la Grècia antica dins los cants e danças ditirambics en onor del dieu Dionís. Sembla que lo mot venga del grèc (τραγωδία) tragōidiā que voldriá dire: lo cant del boc, en fasent benlèu referéncia als vestuari dels actors faches de pèl de cabra.
La tragèdia grèga
[modificar | Modificar lo còdi]Los principals autors de tragèdias foguèron Sofòcles, Euripides e Esquil. Friedrich Nietzsche analisèt que l'origina de la tragèdia grèga èra en la confrontacion entre la part apolloniana e la dionisiaca de la cultura e antitèsi del racionalisme socratic. Actualament qualques erudits, coma Giorgio Colli en la seuna òbra La naissença de la filosofia, divergisson d'aquela interpretacion.
Renaissença de la tragèdia pendent los sègles XVI e XVII
[modificar | Modificar lo còdi]L'Umanisme amb son politica de traduccions dels classics grècolatins desvelhèt l'interès per la tragèdia. William Shakespeare aguèt fòrça succès amb una succession d'òbras teatralas d'aquel genre coma:
- Antòni e Cleopatra
- Coriolanus
- Hamlet
- Juli Cesar
- Lo rei Lear
- Macbeth
- Otello
- Romeo e Julieta
- Timon d'Atenes
- Titus Andrònic
Christopher Marlowe, l'autre grand dramaturg del periòde isabelin, escriguèt tanben notablas tragèdias coma:
De Pedro Calderón de la Barca, Tirso de Molina e Lope de Vega, autors de lenga castelhana mai influents d'aqueles sègles, foguèron tradusidas divèrsas òbras al francés que serviguèron de modèl a Pierre Corneille en òbras coma Lo Cid e Medée, Jean Racine s'inspirèt dirèctament dels autors classics.
Tragèdia modèrna
[modificar | Modificar lo còdi]En trincant las convencions dictadas per Aristòtel sa Poetica, que la tragèdia, segon el, deu tendre coma protagonista un grand òme (un aristocrata o una persona de posicion nauta o importanta), en la literatura modèrna i a la tragèdia en la vida quotidiana coma dins lo cas de l'assag d'Arthur Miller Tragedy and the Common Man (Tragèdia e l'Òme Comun) o en la pèça del dramaturg norvegian Henrik Ibsen Un ostal de monacas, considerats coma los iniciadors del paradigma tragic contemporanèu. Las òbras teatralas e d'autras formas artisticas actualas testimònian d'aquel cambiament.
Tragèdia dins lo cinèma
[modificar | Modificar lo còdi]Malgrat la preponderància de la fin urosa o Happy end, qualques filmes se son basats en la tragèdia amb grand succès public; per exemple: King Kong, Vertigo, Chinatown, Braveheart, Titanic e Gladiator.
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- Aristòtil, Poetics.
- P.W. Buckham, Theatre of the Greeks, 1827.
- Justina Gregory (ed.), A Companion to Greek Tragedy, 2005.
- August Wilhelm von Schlegel, Lectures on Dramatic Art and Literature, 1809. [1]
- Xavier Rius Font, Dionysism and Comedy, 2008.Granollers, Escola ginebró [2]
- J.A. Symonds, Studies of the Greek Poets, 1873.