Sarcopterygii
Aparença
Lo tèrme de sarcopterigians (del grèc, sarx, carnut e pteryx, nadarèla, ala) designa la classa dels peisses ossoses comprenent los celacants e los dipneustes (peisses de palmons). Los sarcopterigians presentan los primièrs elements anatomics marcant l'evolucion vèrs los tetrapòdes.
Classificacion
[modificar | Modificar lo còdi]En classificacion filogenetica, lo clad Sarcopterygii compren en otra la sosclassa dels tetrapòdes.
Sinapomorfias del grop
[modificar | Modificar lo còdi]- Nadarèlas lobadas e articulacion monobasala. Cada lòbe es sostengut per una esqueleta intèrna d'òsses que s'articulan entre eles puèi amb una cintura pectorala o pelviana robusta.
- Junt intracranial : fissura devesissent lo cran en doas mitats, anteriora e posteriora.
- Muscles podent mòure los rais ossoses de la nadarèla independentament los uns dels autres.
- esmalt vertadièr sus las dents.
- Cinquen e darrièr arc branquial s'estacant ventralament sus l'abans-darrièr.
Òrdres
[modificar | Modificar lo còdi]classa Sarcopterygii
- sosclassa Coelacanthimorpha (Celacant)
- òrdre Coelacanthiformes (Celacant)
- sosclassa Dipnoi (Dipneustes)
- superòrdre Ceratodontimorpha (Dipneuste)
- òrdre Ceratodontiformes (Dipneuste d'Austràlia)
- òrdre Lepidosireniformes (Dipneuste Sud American)
- superòrdre Ceratodontimorpha (Dipneuste)
Istòria evolutiva del grop
[modificar | Modificar lo còdi]- Lo grop ereta dels peisses superiors una maissa articulada (maxillara), e las dents se cobrisson d'esmalt.
- Las nadarèlas paras evoluisson vèrs una forma de membre: l'estaca basala se redutz a un sol element (femur, omoplata e umèrus), e de muscles permetent l'articulacion independenta dels rains (dets).
- Lo palmon (vessia natatòria / sac d'aire) deven foncional e provesit d'alveòlas.
La darrièra evolucion del tipe es la naissença del còl: l'estaca del membre anterior (cintura escapulara) se destaca del cap, e las primièras vertèbras cervicalas s'especializan per permetre una articulacion del còl.
Plaça del grop dins lo règne animal
[modificar | Modificar lo còdi]Lo mond animal:
| |||||||
* Unicellulars Procariòtas (cellula sens nuclèu) | ♦ Equinodèrmes: Orsin, Crinoïdes, Congombres de mar, estèla de mar e ofiura. | ♦ Bivalves (cauquilhatges) | |||||
>* Unicellulars Eucariòtas (cellula de nuclèu) | ♦ Gasteropòdes (escagaròls, limauces,...) | ||||||
>* Esponga (organisme multicellular) | ♦ Mollusques | ♦ Cefalopòdes (Pofres, sépias) | |||||
>* Polip: idras, coralh e medusa | |||||||
>* Vèrm (mobilitat e tube digestiu) bilaterian | ♦ Trilobits (de doas a 24 patas - atudat) | ||||||
>* Peisses agnats (sens maissas) | ♦ Artropòdes primitius tipe miriapòdes (Fòrça patas) | ♦ Decapòdes: crancs e escrabidas (dètz patas) | |||||
>* Peisses primitius (peisses cartilaginoses) | ♦ Aracnids de uèch patas: aranhas, scorpions et acarians. | ♦ Domaisèlas | |||||
>* Peisses tipics (peisses ossoses) | ♦ Sèrps | > exapòdes (de sièis patas) : Insèctes primitius sens alas (tipe Apterygota). | ♦ Babaròts, mantas, termites. | ||||
>* Peisses de nadarèlas carnudas (Sarcopterygii) | ♦ Dinosaures (atudat) | ♦ Ortoptèr (sautarèla, grèlh). | |||||
>* Tetrapòdes primitius (tipe Anfibians) | ♦ Crocodils | ♦ Marsupials | ♦ Emiptèrs (Barnats pudents, cigalas,...) | ||||
>* Reptils primitius (Amniòtas de tipe Lausèrt) | ♦ Tartugas | ♦ Insectivòrs (Taupia, Eiriç,...) | ♦ Coleoptèrs (escarabat, catarineta,...) | ||||
♦ Ausèls | ♦ Quiroptèrs (Ratapenada) | ♦ Imenoptèrs (abelha, Vèspa, formiga | |||||
♦ Primats | ♦ Diptèr (moscas) | ||||||
>*Mamifèrs primitius tipe monotrèma | ♦ Rosegaires e Lagomòrfs (conilhs) | ♦ Lepidoptèr (parpalhòl) | |||||
♦ Carnivòrs | ♦ | ||||||
♦ Ongulats | ♦ |
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- Referéncia ITIS : Sarcopterygii (fr) ( (en))
- Referéncia Animal Diversity Web : Sarcopterygii (en)
- Referéncia NCBI : Sarcopterygii (en)