Rubió
|
Rubió
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| |||||
| Geografia fisica | |||||
| Coordenadas | 41° 23′ 05″ N, 1° 20′ 30″ O | ||||
  | |||||
| Superfícia | 48 km² | ||||
| Altituds · Mejana |
636,4 m | ||||
| Geografia politica | |||||
 | |||||
 | |||||
| País |  Espanha | ||||
| Comunautat autonòma | Catalonha | ||||
| Província | Provincía de Barcelona | ||||
| Comarca | Anoia | ||||
| Municipalitat | Rubió | ||||
| Primièr cònsol Mandat en cors |
Francesc Miquel Archela Gil (CiU) 2015-2019 | ||||
| Geografia umana | |||||
| Populacion (INE) (2013) |
212, ab. | ||||
| Densitat | 4,42 ab./km² | ||||
| Autras informacions | |||||
| Gentilici | (ca)rubionenc -a | ||||
| Còde INE | [1] | ||||
| rubio.cat | |||||
Rubió es un municipi del Principat de Catalonha, situat administrativament dins la comarca de la Anoia, província de Barcelona. La municipalitat compta 228 abitants (2014) e a una estenduda de 48 km². Es un de las municipalitats mai grandas de la Alta Segarra, e a a l'encòp la populacion mai redusida de tota la zòna. Lo tèrme municipal es delimitat dempuèi lo nòrd e en seguint lo sens de las agulhas del relòtge amb: Aguilar de Segarra (Bages), Castellfollit del Boix (Bages), Òdena, Jorba, Copons e Els Prats de Rei. Al nòrd de la municipalitat i a la Sèrra de Rubió, qu'ocupa granda part de la municipalitat e culmina a 837 msnm.
Sul toponim Rubió existisson doas opinions majoritàrias per çò qu'es de la siá etimologia. La primièra, ditz que Rubió es un toponim que deriva etimològicament de rubeus (roge), en fasent probablament allusion a la color roge de la tèrra e las ròcas de la montanha ont se bastiguèt lo Castèl de Rubió. Totun existís una segonda opinion i es la que lo tèrme Rubió deriva del antropònim latin rufus que significa ros (rubio en castelhan), a travèrs del nom Rubione, qu'èra posseïdor d'una finca o fundus dins la zòna pendent l'epòca romana.
Mitan fisic[modificar | Modificar lo còdi]
Lo terren del tèrme es de sòl calcari e se caracteriza per grands desnivèls de terren. La vegetacion majoritària a l'ora d'ara del tèrme son de pinus halepensis e pinus nigra, amb roure e alzina e la canèra de romaní. L'an 1986 i aguèt un grand incendi que faguèt esvair tota la tampa de bòsques frondosos de pinus halepensis e alzinars. Al nòrd del tèrme municipal, s'i tròba la Sèrra de Rubió, amb una altitud maximala de 837 mètres (Còpia de Palomes). E en çò que tanh la fauna, a Rubió i a de pòrcs senglars, guèines, conilhs, lèbes, caprerolus caprerolus, esquirols, èca.
Estructura administrativa[modificar | Modificar lo còdi]
Lo tèrme municipal compren: Rubió, lo Plan de Rubió e compren tanben los ancians tèrmes de Sant Martí de Maçana e Sant Pere de Ardesa, aquel darrièr, a l'ora d'ara desaparegut.
Rubió es una municipalitat rurala caracterizat per aver una populacion fòrça disseminada en masias. La municipalitat a de pichons nuclèus de populacion a l'entorn del Castèl de Rubió, al Plan de Rubió e a Sant Martí de Maçana, en mai d'un grand nombre de masias dispersadas arreu del tèrme.
Istòria[modificar | Modificar lo còdi]
Dins del tèrme municipal se son descobèrts de vestigis de l'aucupacion umana dempuèi la eneolític. Ne son un exemple d'aquela aucupacion los dos sepulcres megalítics e la vil·la romana.
A la Nauta edat mejana la Sèrra de Rubió èra repartida entre tres castèls termenats (lo de Rubió, lo de Ardesa e Maçana).
Pendent lo sègle XIV, lo pòble patiguèt la pèsta e de divèrsas marridas culhitas que faguèron que fòrça tèrras demorèsson ermes e una granda part de la populacion rurala se desplacèsse dins las vilas e a las vilas prèpas.
A la debuta del sègle XIX, pendent la Guèrra del Francés, la Sèrra de Rubió foguèt un ponch estrategic per la resisténcia igualadina. Lo 1841 los bandolers Marimon e Casulleres que capitanejaven una granda partida de laironas foguèron atrapats pels mossos d'esquadra e lo sometent de Rubió. Los donèron ailà mòrt en lo nomenat "Plan de las Mascas". Après ans de atemorir los pageses dels entorns e quitament de vilas mejanas coma Jorba, Copons, Sant Martí de Tous, Santa Margarida de Montbui e Santa Maria de Miralles.
Conflicte rabassaire[modificar | Modificar lo còdi]
Lo conflicte rabassaire foguèt una de las causas de l'afrontament civil pendent la guèrra civila e s'alonga dempuèi lo 1930 fins al 1934. Aquel conflicte arribèt tanben lo tèrme municipal de Rubió en produsint un grand romango entre los amos e los rabassaires. Los rabassaires èran agropats amassa amb l'Union Republicana de Catalonha e defendián que las tèrras lor caliá èsser proprietat de qui las trabalha. Fruch de la radicalizacion generala del país, venguèt un conflicte intèrne notori dins lo pòble. Pendent los ans que portarà la Republica, qualques amos a causa de la repression d'aqueles lor calguèt s'amagar e fugir, perque foguèron perseguits.
Al domeni local, e parallèlament al conflicte de rabasses, Rubió patiguèt una modificacion territoriala, en perdent la zòna nòrd-èst que se annexionà als Prats de Rei fruch de l'inestabilitat del moment.
La Guèrra Civila Espanhòla[modificar | Modificar lo còdi]
Pendent l'inici de la Guèrra Civila Espanhòla, Rubió foguèt dirigit pel cònsol Joan Estruch Mas, del partit republican. L'informacion del transcors de la guèrra a nivèl nacional, foguèt fòrça escassa, e majoritàriament, arribèt per la via orala e fasiá accentuar la division ideologica del pòble.
Qualques abitants de Rubió o d'autres endrechs de la zòna, s'amaguèron en caunas o ostals de la zòna per paur a èsser enxampats pel partit opausat. Segon testimònis, pel pòble viravan de personas encaputxades qu'ensajavan enxampar fugitius per estonament. Lo partit roge cremèt de documents de la Rectoria e de la comuna del pòble. Cap de las quatre glèisas que dispausava lo pòble, coma tanben d'autres simbòls religioses del pòble subrevisquèron a la cremason en mans del partit republican, e de las paucas causas que se salvèron foguèt retaule de Santa Maria de Rubió mercés a un grop d'excursionistas republicans de l'Atenèu igualadí qu'uèch jorns après l'estrosseja pugèron a Rubió a ensajar recuperar los objèctes d'art de la zòna per ensajar los daissar al marge de la guèrra.[8] Pendent un cuert espaci de temps, lo sector roge utilizèt l'ancian local social del Plan de Rubió per interrogar e extraire informacion a personas del partit nacional.
Segon lo Libre d'Actes de la rectoria de Rubió, i aguèron doas mòrts reconegudas a causa de la guèrra civila. Lo 9 d'agost de 1936, gaireben tres meses après l'inici de la guèrra, lo partit republican s'emportèt de cò sieu a Pablo Vivas Casanoves, l'abans-darrièr cònsol nacional que i aviá agut dins lo pòble abans de la guèrra, en justificant que lor caliá reparar d'afars. Jorns après, se trobèt lo sieu còrs sens vida a un bòsc del tèrme d’Òdena. José Vila e Mosella, de 14 ans, moriguèt lo 18 de junh de 1939 per l'explosion d'una pompa dins lo pòble, quand la guèrra èra ja arribada a la siá fin.
Cultura[modificar | Modificar lo còdi]
Pendent l'an lo pòble de Rubió celèbra de desparièras festivitats als divèrses nuclèus de populacion (lo Plan de Rubió, Rubió e Sant Martí de Maçana):
- Lo primièr e lo segond jorn de l'an se celèbra la Vòta del Plan de Rubió.
- Lo 25 d'abril, Sant Marc, se celèbra la Vòta de Prima de Sant Martí de Maçana.
- La quatrena setmana après la Pasca, lo jorn del ascensió, se celèbra la Vòta de Rubió, la que dura los dos jorns de la dimenjada e es coneguda per la benediccion e per la reparticion del Panet
- La dimenjada après lo 11 de novembre i a la celebracion de la Vòta de St. Martí de Maçana.
Patrimoni arquitectònic i artístic[modificar | Modificar lo còdi]
Castèl de Rubió[modificar | Modificar lo còdi]
Nasquèt coma un castèl termenat, erigit a fins del sègle X. Lo primièr document lo que apareguèt lo castèl foguèt escrich l'an 1069 malgrat que l'origina es fòrça anteriora. Lo sègle XII n'èran castlans la familha dels Rubió, que donèron luòc a un linhatge que s'estendèt per desparièrs endrechs del país.
Pendent lo sègle XIV lo Castèl de Rubió passèt a mans de la familha Castellolí e l'an 1380 la familha dels Boixadors ne crompèt los dreches jurisdiccionals al rei Pere III, en las mantenent entre las siás possessions fins al sègle XVIII.
L'estructura del castèl medieval es força a l'ora d'ara destruit se manten encara la part inferiora de la tor circular, bastida amb aparelh de carreus vèrs lo sègle XI, aital coma las rèstas d'unes murs perimetrals de bona factura, aquel son probablament fruchs d'un ampliament fach entre lo sègle XII-XVIII.[9] A l'entorn del castèl termenat se formèt un nuclèu de populacion, a l'ora d'ara fòrça redusit.
Glèisa de Santa Maria de Rubió[modificar | Modificar lo còdi]
La Glèisa de Santa Maria de Rubió es situat al nuclèu urban de Rubió. La glèisa a exercit las foncions parroquialas dempuèi las siás originas dins lo sègle XI fins a l'actualitat.
La bastissa actuala foguèt bastida entre 1275 e 1300, en substituissent una glèisa anteriora que se menciona en documents medievales dempuèi lo 1082. Lo bastiment foguèt a la demanda dels senhors de Castelloló, benlèu enterrats dins la zòna del presbiteri.
La Glèisa de Santa Maria de Rubió es un temple d'estil gotic. La planta rectangular a una unica nau cobèrta amb doble torn de creueria, e presenta als vèrtexs doas claus de vòuta esculpides amb l'Anhèl Pasqual e un pichon Pantocràtor. Los arcs arrancan de mènsules esculpides: Sant Joaquim e Santa Anna al presbiteri, escuts eraldics dels Castellolí a l'arc total central e lo àliga de Sant Joan amb un escut, dins la zòna del còr. La nau centrala a a banda e banda sengles capèlas lateralas de torn ogival e tampa de creueria.
Situadas al cuic nòrd-èst i a la sacristia e una capèla, tanben d'estil gotic. La rèsta de capèlas foguèron dobèrta entre los contrafòrts dins los sègles XVI e XVII, en coincidint amb lo bastiment de la tresena estança, lo campanal e lo còr. Al cors dels sègles XVI e XVIII, e dins lo sègle XX, la glèisa sofriguèt de divèrsas restauracions. La darrièra foguèt menada a tèrme entre 1985 e 1989 jos la direccion de J. Asarta.
En lo mur nòrd de la glèisa i a la portalada principala de tradicion romanica. Bastida a fins del sègle XIII], se compausa de arquivoltes de mièg ponch qu'arrancan de colomnas aparellades amb capitells esculpits amb motius vegetales e zoomòrfics. Per los sieus traches estilístics, l'òbra se liga a l'escòla de Lhèida. Aquela portalada foguèt restaurada l'an 1989.
En lo mur sud se conserva un redusit portal segondari, amb forma d'arc de mièg ponch, adovellat e motllurat
L'an 1985-86 se faguèron unas catacions que metèron al descobèrt jol paviment de la nau de la glèisa dos camps de sitges, utilizadas per emmagazinar de granatges, e que devián ja èsser emplegadas amb anterioritat a l'edificacion del temple.
Dins de la glèisa se conserva encara lo retaule de Rubió que presenta caracteristicas italogòtiques e constituissi una de las pèças pictòriques mai importantas del gotic catalan.
Los estudioses de l'òbra atribuisson l'òbra al nomenat Mèstre de Rubió, discipol de Ramon Destorrents, e doncas situan la siá factura al delà de l'an 1380, jos la proprietat dels Boixadors.
L'òbra es pintada al tremp sus fusta. Compta tres còrsses verticales subdividits en tres estanças als laterales e dos al còrs central. Entre lo còrs central e los laterales e entre aqueles e lo guardapols i a quatre muntants, acabats per pinacles. Lo banc original, de l'inferior del retaule se conserva al Musèu Episcopal de Vic.
Glèsia de Sant Martí de Maçana[modificar | Modificar lo còdi]
La glèisa de Sant Martí de Maçana es situada a l'entitat de populacion omonima, al nòrd de Rubió, al ponch culminant del Tuc de Maçana. La glèisa Foguèt bastida pendent lo sègle X e lo sègle XI e es estat somesa a divèrsas reformas. Per aquela rason, de la primitiva bastissa romanic ne rèsta pas qu'un fragment de paret. La planta es de crotz latina e tampa amb torn apuntat. Lo campanal es de seccion quadrangular adossat a la glèisa. Lo campanal foguèt refach a causa d'un pericle que li queiguec.
Aquela glèisa èra consacrada pendent lo sègle XVI a Sant Iscle martir, e mai se es a l'ora d'ara consacrat a Sant Martí.
Glèisa de Sant Macari[modificar | Modificar lo còdi]
Aquela pichona glèisa es situada al Plan de Rubió. Apareis mencionada pel primièr còp en un document del 1198.[12] Es una edificacion religiosa d'una pichona nau rectangular, originàriament d'estil romanic, e mai se es a l'ora d'ara fòrça transformada per divèrsas reformas pendent l'epòca modèrna e contemporanèa; la darrièra l'an 1954.[12] Aquela glèisa aguèt la advocació de Sant Tiberi. A l'ora d'ara aquela pichona glèisa pas se oficia messa abitualament dempuèi fa d'ans, e mai se un còp a l'an, pendent la Vòta del Plan de Rubió, se oficia messa.
Glèsia de Sant Pere d'Ardesa[modificar | Modificar lo còdi]
La glèisa de Sant Pere es situat a l'ancian tèrme del Castèl de Ardesa, gorgola per la cara sud-oèst del Puig de Sant Miquel. Foguèt bastit amb anterioritat a l'an 1082 e exerciguèt las foncions de parròquia entre lo sègle XI e lo sègle XII.[11] Aquela es una glèisa tanben d'estil romanic e dispausa d'una pichona nau amb absida semicircular a l'entèsta, decòr amb arcuacions llombardes e lesenes e un fris de dents de sèrra. Es a l'ora d'ara dins un estat complet de semi-ruinàs.
Dolmen dels Tres Reis[modificar | Modificar lo còdi]
Lo dolmen es situat a la Sèrra de Rubió. Aquel dolmen foguèt catat l'an 1964 per una equipa ligada al Musèu Arqueologic de Barcelona, dirigit per R. Batista Noguera. Las catacions constatèron que foguèt utilizat coma monument funerari a l'entorn del 1200 aC.
Lo dolmen es format d'una cambra sepulcral bastida amb grandas lòsas de pèira locala. La cambra a una forma cairada, formada de cinc lòsas, una a l'entèsta, una autra al costat esquèrre, doas al drech e una de barrament, mai pichona. Originàriament Deviá aver una granda lòsa de tampa que se conserva pas a l'ora d'ara.
Quand se faguèt la catacion, lo sepulcre èra ja estat saquejat mas lo sacatge vendiá ja d'ancian. Per la rason d'èsser estat saquejat se poguèt pas concretar lo nombre exacte d'individus enterrats. Gaireben amb seguretat se sap que l'estructura d'enterrament èra multipla.
Cavòt Megàlitic de les Maioles[modificar | Modificar lo còdi]
.JPG)
Lo Cavòt Megàlitic de las Maioles se tròba a l'inici de la Serra de Rubió. Aquel dolmen es de la tipologia nomenada "pichona galariá catalana" o "sepulcre de corredor ample". L'espaci de la cambra, situat al fons de l'ensems, restava precedit per un corredor que s'introdusissián a travèrs d'el los enterraments fin finala depausats al fons de la cambra. Tota l'estructura megalítica èra environada per un túmul de tèrra delimitada per pèiras. Aquel sepulcre foguèt utilizat pendent los primièrs sègles del segond mil·lenni aC.
La descobèrta e la respectiva catacion comencèt lo 1996, e aquel sepulcre èra pas estat espoliat, mas que se manteniá intacte. Per aquela rason se trobèron de rèstas umanas de dotze individus adults, dos individus joves e un mainat de cuerta edat enterrats. Amb los còrsses se trobèron d'objèctes d'usatge personal, objèctes de ornament o ligats a activitats productivas e domesticas. Se conserva encara un fragment possiblament de la lòsa de la tampa amb unas incisions, unes grauats a la pèira, unes petroglifs que permeton identificar clarament unes cercles concèntrics.
Ostal de Pedrafita[modificar | Modificar lo còdi]
Aquela masia es situada a la rota de las Malloles, a la banda esquèrra, s'anam en direccion Los Prats de Rei. Recep lo nom de "Mas de Pedrafita" a causa d'èsser enclavada en un ponch de particion de tèrmes.[15] Aquela masia foguèt bastida entre los sègles XVI-XVII,coma transformacion de l'ancian espital, qu'existissiá ja l'an 1295. A la cara de ponent, a adossada la capèla de Santa Anna, del sègle XV e que foguèt reformada dins lo sègle XVII.
Ostal Berenguer (La tor del Castèl)[modificar | Modificar lo còdi]
La Tor del Castèl es un ostal que seguís lo modèl de la masia catalana mas intercalant d'elements d'estil modernista creada per l'arquitècte reusenc Francesc Berenguer e Mèstres, collaborador e man drecha d'Antoni Gaudí. La tor foguèt iniciada l'an 1908 e foguèt finalizada per lo sieu filh, e mai se en los plànols originales i apareissiá tanben un torratge qu'arribèt pas a èsser bastit e qu'aguès permés una vista panoràmica de tot lo tèrme.[16] Se pòt per aquò afirmar qu'es una òbra incompleta de l'idèa originala de l'arquitècte. L'ostal es situat en la cresta de la carena, al nòrd-èst del castèl.
Politica e govèrn[modificar | Modificar lo còdi]
En las eleccions municipalas de 2015 la participacion a Rubió foguèt de 137 vòts (70,26%), 2 que ne foguèron de vòts nuls (1,46%) e 4 en blanc (2,96%). S'escuelhèron un total de 5 conselhièrs, lo meteis nombre que las del 2011. Lo cònsol convergent, Francesc Miquel Archela, ratifiquèt de nòu l'alcaldia amb majoritat absoluta.
Demografia[modificar | Modificar lo còdi]
Rubió a un total de 228 abitants, que 123 ne son d'òmes e 105 femnas, segon donadas del 2014 de l'INE. Rubió es format de tres entitats de populacion. Compren tanben lo desaparegut nuclèu de Sant Pere de Ardesa.
Economia i relleu[modificar | Modificar lo còdi]
L'activitat economica principala en tota la municipalitat es l'agricultura de secan, mai que mai lo granatge conreat en camps del Plan de Rubió e en qualques camps a la Sèrra de Rubió, e dins una mendre mesura lo farratge, las trufas, la vinha e la olivera. La ramaderia, principalament l'espleitacion del bestial porcí e de la feda, e la avicultura son los autres motors de l'economia rubionenca.
Parc eolian de Rubió[modificar | Modificar lo còdi]
Lo parc eolian de Rubió es format d'un total de cinquanta aerogeneradors après lo darrièr ampliament (l'an 2007) amb dètz-e-sèt nòus aerogeneradors que complètan los trenta tres qu'èran ja en foncionament. Fins a l'actualitat, aquel parc eolian es considerat lo projècte eolian mai important de Catalonha. Aqueles aerogeneradors son capables de produsir energia per 30.000 larèrs. L'installacion del parc eolian foguèt a la tardor de 2004, e mai se dintrèt en foncionament pendent la prima de 2005. Lo parc eolian es dins dels tèrmes municipales de Rubió (Anoia) e part dels de Castellfollit del Boix (Bages) e Òdena (Anoia).
Se calcula que lo parc evitarà l'emission annala de 110.000 tonas de CO2, efièch depuratiu equivalent al de gaireben 6 milions d'arbres en procès de fotosíntesi. Totun, pel bastiment d'aquel grand parc li calguèt destruir de divèrsas zònas de coitius e la vida vegetala d'una part del tèrme.
Servicis[modificar | Modificar lo còdi]
La manca de populacion sufisenta permet pas la mantenença de bastissas de servicis, e la populacion se desplaça a Igualada o de vilas prèpas per resòlvre los besonhs. Existís una anciana escòla en desús dempuèi fa d'ans, e dos restaurants. Recentament, s'es dobèrt lo local social del pòble plaçat al Plan de Rubió.
Comunicacions[modificar | Modificar lo còdi]
Transpòrt privat. Se pòt accedir a la municipalitat per la rota de tres formas desparièras:
- Comarcala C-1412, dempuèi la N-II, après Jorba.
- Rota BV-1037 BV-1031, dempuèi Iguala
- Accès dempuèi l'autovia Barcelona-Lhèida en direccion cap Els Prats de Rei.
Transpòrt public:
- Existís una linha regular d'autobús de la companhiá Hispano Igualadina, la linha Igualada-Calaf qu'arriba fins a Copons, se pòt après accedir a pè, en taxi fins al pòble.
Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
.svg){kind=small}
