Quebèc
| Québec | |
  | |
| Devisa | Je me souviens |
|---|---|
| Simbòl | Duc blanc, Betula alleghaniensis, Iris versicolor, flor de liri e Limenitis arthemis arthemis |
| Nom oficial | Québec (fr)[1] |
| Administracion | |
| Capitala | Vila de Quebèc |
| Lenga oficiala | francés |
| Politica | |
| Forma de govèrn | Democracia parlamentària |
| • Monarca | Carles III |
| • Primièr ministre | François Legault (ca)  (2018–) |
| Geografia | |
  | |
| 52° N, 72° O | |
| Estat | Canadà |
| Superfícia | 1 542 056 km² |
| Percentatge d'aiga | 11,5 % |
| Punt mai bas | Ocean Artic (0 m) |
| Punt culminant | mont D'Iberville (1 651 m) |
| Fus orari | Zona orària de l'Èst Zona orària de l'Atlantic UTC−04:00 |
| Demografia | |
| Populacion | 2en |
| • Totala | 8 501 833[2] ab. (2016) |
| • Densitat | 5,51 ab./km² |
| Economia | |
| Moneda | dolar canadenc |
| Autras informacions | |
| Còdi postal | G, H e J |
| Domeni Internet | .qc.ca |
| ISO 3166-2 | CA-QC |
| Sit web | quebec.ca quebec.ca… |
Quebèc (Québec en francés, Quebec en anglés, conegut tanben coma «la Bèla Província») es una província canadenca amb una populacion de 8,2 milions d'abitants. La majoritat dels quebequeses parlan francés, çò que fa de Quebèc lo sol territòri majoritàriament francofòn de l'America del Nòrd, amb l'archipèla francés de Sant Pèire e Miquelon, e qualques autres luòcs d'America.
La capitala de Quebèc es la vila de Quebèc. La vila pus poblada de Quebèc es Montreal, segonda ciutat francofòna del mond per òrdre d'importància.
Geografia de Quebèc
[modificar | Modificar lo còdi]
Quebèc es situat a l'èst de Canadà, environat per la província d'Ontàrio e la baia d'Hudson a l'oèst, per las províncias de Tèrranòva e Labrador e de Nòu Brunswick a l'èst, los Estats Units (los Estats de Maine, Nòu Hampshire, Vermont e lo de Nòva York) al sud e l'Ocean Artic al nòrd.
Quebèc es la província pus estenduda de Canadà ; es un vast territòri, aproximativament 2,8 còps lo territòri francés, que sa màger part es pauc poblada. Mai de 90% de la superficia de Quebèc fa partida del bloquièr canadenc, un grand territòri que, istoricament, se disiá la region d'Ungava. Del temps de la Nòva França, Quebèc consistissiá en una franja de tèrra abitabla de qualques desenats de quilomètres de larg que costejava las doas ribas del fluvi de Sant Laurenç. Es aquí que los primièrs colons franceses s'installèron per cultivar la tèrra, aprèp l'aver desbosigada.
En 1912, un grand tròç de la region canadenca d'Ungava foguèt levat dels Territòris del Nòrd-Oèst e integrat a Quebèc en seguida d'una lei del Parlament de Canadà aprovada per Londres. Aquesta vasta region del nòrd, gaireben inabitada, faguèt de Quebèc l'enòrma província que se coneis uèi. Aqueste ajust compreniá la baia de James, ont se tròban qualques uns dels projèctes idroelectrics pus importants de Quebèc.
Lo territòri quebequés es extrèmament ric en ressorsas naturalas gràcias als bòsques de conifèrs, als lacs e als rius. Lo papièr, la fusta e l'idroelectricitat figuran coma las industrias mai importantas de la província. L'extrèm nòrd de Quebèc es format per una region subartica nomenada Nunavik, la tèrra dels Inuits.
La val del fluvi de Sant Laurenç es una region fertila ont se cultivan fruchs e cerealas e mai los produchs lachièrs, lo siròp d'aserau (que Quebèc n'es lo productor mai important del mond), e s'abarís de bestial.
Lo clima presenta de diferéncias importantas a causa de la granda extension territoriala. La zona sud e la val del fluvi de Sant Laurenç an un clima continental, es a dire, un ivèrn freg e un estiu caud. La partida centrala de Quebèc a un clima subartic caracterizat per d'ivèrns mai longs e mai fregs. La partida septentrionala de Quebèc a un clima artic. Finalament, a las illas de la Magdalena la mar a una gròssa influéncia sus lo clima.
Quebèc es devesit en 17 regions administrativas :
- 01 Bas-Saint-Laurent
- 02 Saguenay-Lac-Saint-Jean
- 03 Capitale-Nationale
- 04 Mauricie
- 05 Estrie
- 06 Montreal
- 07 Outaouais
- 08 Abitibi-Téminscamingue
- 09 Côte-Nord
- 10 Nord-du-Québec
- 11 Gaspésie-Îles-de-la-Madeleine
- 12 Chaudière-Appalaches
- 13 Laval
- 14 Lanaudière
- 15 Laurentides
- 16 Montérégie
- 17 Centre-du-Québec
Istòria de Quebèc
[modificar | Modificar lo còdi]Lo primièr explorator europèu de Quebèc foguèt lo francés Jacques Cartier que plantèt una crotz a Gaspé l'an 1534 e que naveguèt pel fluvi de Sant Laurenç en 1535. En 1608, Samuel de Champlain donèt naissença a la Nòva França en fondant sus la riba nòrd del fluvi de Sant Laurenç, a un endrech nomenat Kébec ("destrech") pels aborigèns, la vila de Quebèc que venguèt lo punt de partença de l'exploracion francesa de l'America del Nòrd. A partir de 1627, lo rei de França Loís XIII concediguèt lo monopòli de la colonizacion als catolics. La Nòva França venguèt una colonia reiala en 1663, sota lo reine de Loís XIV.
Los franceses e los canadencs s'aliguèron amb los urons, contràriament als iroqueses qu'èran aliats als angleses. La Guèrra de Sèt Ans (1756–1763) entre Anglatèrra e França coneguèt un episòdi decisiu en America del Nòrd amb la desfacha en 1759 de l'armada de Loís Josep de Montcalm per l'armada del general anglés James Wolfe a la Batalha de las Planas d'Abraam, prèp de la vila de Quebèc. La Nòva França foguèt, atal, perduda definitivament per França. Canadà, la colonia pus granda de Nòva França, comptava solament 55 000 abitants al començament de la guèrra, mentre que la populacion de Nòva Anglatèrra èra de gaireben un milion de colons. A l'epòca, la populacion amerindiana de l'immens territòri de la Nòva França representava aperaquí 600 000 personas.
La Grand Bretanha prenguèt possession de la Nòva França en seguida del Tractat de París, en 1763. Loís XV e sos conselhièrs aimavan mai de conservar l'illa de Guadalope, productritz de sucre, que Quebèc, donat qu'aqueste èra considerat com un grand territòri glaçat sense cap d'importància per lo Reialme de França. Malgrat aquò, França perdèt l'empèri colonial qu'aviá bastit en America del Nòrd.
En responsa a las agitations de las colonias americanas, la corona britanica instaurèt l'Acte de Quebèc en 1774, que restablissiá lo còde civil francés e lo sistèma de proprietat territoriala, garantissiá la practica del catolicisme, mas manteniá lo còde criminal anglés. Durant la revolucion americana, la vila de Montreal foguèt presa e los revolucionaris americans ensagèron de ganhar los Canadencs a lor causa. Aquestes darrièrs restèron puslèu neutres durant lo conflicte, seguent las recomandacions de la Glèisa Catolica que se declarèt en favor dels Britanics.
Aprèp l'independéncia americana, los qu'avián sostengut la causa anglesa s'installèron en Quebèc. Insatisfaches dels privilègis nombroses concedits als Canadencs, demandèron de reformas, e obtenguèron çò que volián amb l'acte constitucional de 1791 que devesiguèt la província de Quebèc e creèt lo Naut Canadà (l'Ontàrio actual) e lo Bas Canadà (lo Quebèc actual). Las doas populacions descobriguèron lo parlamentarisme britanic e se mainèron, fòrça rapidament, dels limits d'aqueste sistèma colonial.
Las grandas idèas del liberalisme de l'epòca finiguèron que provoquèron un soslèvament armat al Bas Canadà e al Naut Canadà en 1837 ; la revòlta s'amodèt aprèp lo refús de Londres de prendre en consideracion las peticions del Partit dels patriòtas de Louis-Joseph Papineau.
Cultura quebequesa
[modificar | Modificar lo còdi]Article principal : Cultura quebequesa
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ Afirmat dins: Loi constitutionnelle de 1867. Lenga: anglés. Data de publicacion: 1867.
- ↑ «recensement du Canada de 2021» (en francés). [Consulta: 18 Agost de 2022]