Migracion umana

Saldo migratòri en 2008

Una migracion umana es un desplaçament del luòc de vida d’individús. Es un fenomèn benlèu tan ancian coma l’umanitat. Las estatisticas oficialas evaluan entre 185 e 192 milions le nombre de migrants internacionals pels ans 2000, per las personas avent daissat lor país per viure e se fixar dins un autre païs per al mens un an. Aquel nombre aumenta de 2 % par an, malgrat de novèlas restriccions a l'immigracion dins fòrça païses. Mesura una resèrva e compren la migracion volontària e la migracion forçada. Las migracions intèrnas als païses tanben aumentan, mas se dich alara puslèu de desplaçaments de populacion (que tanben volontàrias o forçadas).

Las estatisticas mòstran que las fòrça grandas èrsas migratòrias mermèron recentament, al benefici d'una tendencia a l'immigracion causida favorabla a l'exòdi dels cervèls e competéncia dels païses paures, al prejudici d'aqueles darrièrs. Las caracteristicas del fenomèn migratòri actual son la diversificacion dels païses de provenença e de destinacion, tot coma las formas presas per la migracion. S'estima que l'argent injectat dins los païses d'origina en provenença dels païses d'acuèlh es al mens egal o fòrça superior a la quantitat d'ajudas financièras portadas pels païses dichs « rics » als païses mai paures. Los demografs considèran que las migracions serán una importanta variabla d'ajustament d'aicí 2050, escasença ont 2 o 3 miliards d'individús suplementaris son esperats sus la planèta, alara que los efièts de la modificacions climaticas se ferán benlèu ja sentir e qu'unas zonas poirián pas noirir un demai de populacion.

Mapa de la migracion umana segon d'estudis ADN.

Definicion

Las donadas arqueologicas e paleoantropologicas indican que l’Òme apareguèt en Africa. La preséncia d'umans dins totes los luòcs de la planèta resulta donc de movements de populacion. Pasmens, d'autors considèron que totes los movements son pas necessariament de migracions. Dins l'encastre d'una economia de caçaires-culheires, lo nomadisme es necessari per assegurar sa subsistància: los grops devon de contunh cambiar de luòc de residéncia quand las ressorças naturalas venon escaças. De pichons desplaçaments regulars de l'òrdre d'una vintena de quilomètres sus de centenas de generacions poirián explicar lo poblament de l'ensems d'Eurasia dempuèi l'Africa sens qu'i aja de migracion al sens estricte, a saber un movement conscient d'un ensems de personas d'un punt a un autre dins una tòca donada.

Los fluses migratòris son classificats segon lors mobils. Se distria entre autre:

• las migracions economicas (desplaçament de trabalhadors)
• las migracions constrenchas (fugida de persecucions, faminas resultant sovent de guèrras; se parla tanben de conquista, d'invasion, d'exòde, de colonizacion…).

Per l'èra postindustriala, la migracion correspond puslèu a un cambiament definitiu de residéncia, levat pel cas particular de las migracions sasonièras ligadas al fenomèn de las vacanças.

Se parla alara, segon lo punt de vista, d’emigracion (sortida del país d'origina) o d'immigration (intrada dins lo país de destinacion). Del meteis biais, se designa las personas concernadas jos mai d'un tèrmes, que permeton mai de distriar las estapas de migracion: emigrant (aquel que daissa son país), emigrat (auel que daissèt son país), immigrant (aquel qu'intra dins son país d'acuèlh), immigrat (aquel qu'es installat dins son país d'acuèlh), migrant (aquel qu'es migrar).

Migracions preïstoricas

Segon la teoria actuala dominanta d'una origina africana de l'òme modèrne, l'istòria de las migracions umanas comença amb los desplaçaments d'Homo erectus fòra l'Africa cap a Eurasia fa un milion d'ans.

Homo sapiens sembla aver colonizat tota l'Africa fa 150 000 ans, comencèt a sortir d'Africa fa 80 000 ans puèi s'espandiguèt per l'Eurasia e l'Austràlia fa 40 000 ans.

Poplament de l'Austràlia

Segon las estimacions, se pensa que las primièras populacions umanas, los aborigèns venguts d'Asia, son arribadas en Austràlia fa 40 000 a 70 000 ans. Pendent la darrièra glaciacion, lo nivèl de la mar èran fòrça mai bas qu'ara. La còsta australiana se situava al nivèl de la mar de Timor. L'Austràlia e la Nòva Guinèa formavan un sol continent, nomenat Sahul e èran ligats per un istme situat al nivèl de la mar d'Arafura, del golf de Carpentaria e del Estrech de Torres. Segon una teoria mai recenta, d'òmes aurian naviguat sus de pichonas distàncias a partir de las illas de l'actuala Indonesia per aténher lo Sahul. Puèi, per via terrèstra, se seriá escampilhats sus l'ensems del continent. Los testimònis arqueologics mòstran la preséncia d'abitacions umanas en amont de la Swan River, en Austràlia Occidentala, fa gareben 40 000 ans. Sembla que la Tasmania, tanben accessibla per via terrestra a l'epòca, foguèt abordada en 30 000 AbC.

Poplament del continent american

Pendent longtemps, foguèt pensat que l'America s'èra poblada per de grops venguts d'Asia e avent passat l'estech de Bering pendent lo periòde glaciari.

Las descobèrtas recentas mòstran que l'istòria del poblament de l'America es mai complèxe. Segon d'autors nordamericans, l'Òme de Kennewick, escavat dins lo nòrd oèst dels Estats Units d'America en 1996, auriá un perfil « caucasian » (al sens american del mot). Luzia coma de decena autres esqueletas descobèrt a Cerca grande e sul site de Pedra Furada, totes situats al Brasil, indican una origina australoïda evidenta. Los esqueletas escavats dins l'Estat de Mexic, la Femna de Peñon e l’Òme de Tlapacoya aurián una morfologia a l'encòp del tipe caucasian e australoíd.

Poblament de l'Asia del Sud Èst insular, del Pacific e de Madagascar

Fa 5000 ans (3 000 AbC.), d'abitants del litoral de la China del sud començant passar l'estrech per s'installar a Taïwan. Vèrs 2 000 AbC., de migracions se faguèron de Taïwan cap a las Filipinas. De novèlas migracions començon lèu de las Filipinas cap a Celebas e Timor e d'alà, las autras illas de l'archipela indonesian. Fa 3 500 ans (1 500 AbC.), un autre movement mena de las Filipinas en Nòva Guinèa e al delà, las illas del Pacific. Fòrça mai tard, dels sègles IX al XIII^e siècle, de fonts arabs notan la preséncia, sus la còsta èst d'Africa e Comòras, de marcands e marins originaris de las illas d'Asia du Sud Èst. Los Austronesians son benlèu los primièrs grands navigators de l'istòria de l'umanitat.

Tipologia de las migracions

La migracion pòt prene diversas formas.

Migracion de trabalh o economica

Es per natura malaisida d'evaluar a causa del manca de chifres pel sector informal e de « clandestins ». Aqueles fluses migratòris tòcan gaireben 100 milions de personas. Segon d'estatisticas recentas los fogals màgers de migration de trabalh se trapariá en Índia e al Canadà qu'an de politicas d'acuèlh al subjècte de las populacions. Mai sovent es pas volontari.

Migracion permanenta

S'agís de migracions forçadas, es a dire non volontàrias. Son per exemple los refugiats politics. Ara, près de 45 milions de personas (25 milions de refugiats e 20 milions de desplaçats a l'interior de la lors frontièras) foguèron obligats de fugir lors demorança per de rasons religiosas, politicas o etnicas. La multiplicacion de las guèrras, subretot en Africa negra, en Asia centrala e a l'Orient Mejan, fa a vegadas viure de generacions entièras dins de camps de refugiats, sovent pauc equipats per aculhir aquelas populacions.

Migracion de constrencha (o migracion de refugiats)

Fugida de Russia d'una maire e dels seus enfants pendent la Guèrra civila russa, environ 1921.

S'agís de desplaçaments justificats per de mobils de constrenchas: persecucions etnicas, religiosas, regims politics injusts, guèrras civilas. 50 % d'entre eles se passan en Africa subsahariana. Dempuèi mai de 100 ans, una partida de l'exòde rural pòt èsser assimilat a une migracion de constrencha, exacerbada per l'industrializacion de l'agricultura, quitament dins los païses rics. Per èsser reconegut coma refugiat al sens de la Convencion de 1951 relativa a l'estatut dels refugiats, l'individú requerent l'asili deu crénher d'èsser persecutada a causa de sa raça, sa religion, sa nacionalitat, son apartenéncia a un cert grop social o en rason de sas opinions politicas, e per aquelas rasons, pòt pas o vòl pas demandar la proteccion de son païs de nacionalitat o de residéncia.

Estudis

En 2008, mai de 50 000 personas passèron lo golf d'Adèn cap al Iemèn, segon l'HCR, contra 29 500 en 2007. Sus aqueles 50 000 migrants, al mens 590 personas se negaran e 359 autres desaparegudas.

Ara de fluses d’estudiants son organizats en de vastes sistèmas fortament polarizats. L’essencial dels escambis s’efectua alara d’un país del Sud cap un país del Nòrd. A vegada, aquela polarizacion s'acompanha d'una espandiment de las zonas de recrutament (partença) e d'un alargament de las destinacions. Aqueles fluses migratòrias se diversifican e se mondialisan al prejudici de las relacions classicas de país cap a país. Los ligams de França amb sas ancianas colonias pel biais de la cooperacion son estompadas e modifican lo rapòrt d’ofra e de demanda dins l’espaci internacional e/o mondial de l’ensenhament superior. Atal la relacion autrescòps exclusiva entre Marròc e França ven de s'amagar al bebefici de relacions multiplas amb diferents païses d'Euròpa occidentala e d'America del Nòrd.

Aqueles fluses migratòris d’estudiants son per 88 % cap als païses de l'OCDE. L'unilateralisme dels fluses al sen dels sistèmas d'ensenhaments superiors mondials es la caracteristica màger d'aquel tipe de migracion. Es constituida de gaireben dos terces d'estudiants venent dels païses del Sud (non OCDE) que gaireben tota estudia dins un país del Nòrd (nòu estudiants sus detz). Aquelas donadas globalas traduson las inegalitats en matèria d'educacion entre “país del Nòrd” e “país del Sud”. Lo tèrç del rèsta dels estudiants estrangièrs son eissits dels païses del Nòrd e efectuan subretot una expatriacion cap a d'autres païses del Nòrd. Dins aquel escastre global, pel periòde 1960-2000, los efectius d'estudiants expatriats aumentèron de 7 %  cada an. S'estima aquela populacion [Unesco e OCDE] a près d'1,8 milion en 2000. Aquela creissença mòstra plan l'emergéncia d’una novèla problematica al sen de las migracions internacionalas. Un dels cambiaments essencials del païsatge migratòri mondial es lo « capvirament dels fluses migratòris », segon l'expression d'Alfred Sauvy, entre lo Nòrd e lo Sud, los païses del Sud alimentant ara la majoritat dels fluses de partença. Mas la mutacion es pas sonque geografica, concerna tanben la composicion dels fluses segon lo sèxe e l’origina sociala d'estudiants, lor durada e lor significacion.

Trabalh sasonièr

Fòrça païses (Espanha, Itàlia, França subretot, per Euròpa, los Estats Units d'America pel Nordamerica…) utilizan una abondanta man d’òbra sasonièra estrangièra al moment de la cultura o de culhida manuala d'unes fruchs o legums. Aqueles emplegats son a vegada mal lotjats, mal pagats e amb una cobertura sociala imparfata o inexistenta, tot essent mai expausats als pesticids e d'autras malautiás.

Migracions internacionalas postindustrialas

Migracions al començament del sègle XXI

En 2005, lo nombre de migrants pel mond es estimat entre 185 e 192 milions, o gaireben 2,9 % de la populacion mondiala. Aquel chifra amaga las grandas disparitats existissentas entre los païses. 63 % dels migrants demoran dins los païses desvelopats e 34 % dins los païses en desvelopament. L'America del Nòrd e l'Oceania comptan mai de 10 % de migrants. Alara qu'en Africa, America latina e Asia los migrants representon mens de 2 % de la populacion totala de cada region. Dins unes païses, los migrants representon mai de 60 % de la populacion, es le cas d'Andòrra, Emirats Arabis Units, Guam, Macau, Mónegue, Qatar e Vatican.

48,6 % dels migrants son de femnas. La migracion es concentrada sus un nombre restrench de païses d'acuèlh (55). 75 % dels migrants internacionals son dins 12 % dels païses del mond. Los tres principals païses d'acuèlh de migrants son los EUA, la Russia e l'Alemanha. Los tres principals païses d'origina dels migrants son la China, l'Índia e lass Filipinas.

En 1965, lo nombre de migrants internacionals èra de 75 milions. Pendent los quarante ans seguents, la creissença foguèt en aument de contunh. Al respècte de la populacion totala, la partida dels emigrats pel monde qu'èra de 2,3 % en 1965 d'en primièr mermèt pendent la primièra decennia per mai tard aumentar a causa de l'alentiment de la creissença demografica. En 2050, los demografs preveson 230 milions de migrants per una populacion totala de nòu miliards.

Regions	Populacion totala (milièrs)	Nombre de migrants (milièrs)	%	Refugiats (milièrs)
Païses desvolopats	1 193 872	104 119	63	5 008
Païses en desvolopament	4 876 709	70 662	40,43	13 631
(que païses mens avançats)	(667 757)	(10 458)	(5,98)	(6 551)
Africa	795 671	16 277	9,31	6 060
Asia	3 679 737	49 781	28,48	8 450
Euròpa	727 986	56 100	32,09	5 649
America latina e Caribes	520 229	5 944	3,40	576
America del Nòrd	315 915	40 844	23,37	1 051
Oceania	31 043	5 835	3,34	85
Mond	7 070 581	174 781	100	21 871

Article detalhat: Crisi dels refugiats en Euròpa.

Raisons de la migration

Las migracions son sovent qualificadas d'economicas o politicas. Pòdon èsser degudas a una quista d'identitat absoluda, a un desraiçament prigond, a un mal de viure, causas classificadas jol tèma d'exili volontari. Al contrari, la migration involontària pòt resultar d'una situacion de guèrra (las gents fugissent lo lor país) o encara, d'una situacion economica precària, de famina o d'influéncia politica.

Vejatz tanben colonizacion.

Teorias de la migracion

Çai-dejós son presentadas las teorias economicas de la migracion del trabalh.

Leis de Ravenstein

Lo primièr ensag de formalizacion de la migracion se la deu a Ravenstein (1885). Presenta sèt « leis » que son de fachs estizats tirats de l'analisi de las donadas disponiblas a l’epòca:

1. Gaireben totes los migrants realizan qu’una migracion de corta distança. Aqueles que fan una migracion de longa distança van de preferéncia dins de centres de comerci o industrial.
2. Resulta alara un desplaçament progressiu de la populacion cap als centres.
3. Cada flus migratòri produch un contra flus compensatòri.
4. Las personas del mitan urban migran mens qu'aquelas del mitan rural.
5. Las femnas son representadas melhor dins los fluses de corta durada.
6. La migracion aumenta amb lo desvolupament de la tecnologia.
7. Lo principal motiu dels fluses migratòris es lo desir de l’òme de melhorar son estatut sul plan material.

Modèls d'economia duala

Quitament desvolopats per descriure lo procediment de desvelopament economic dels païses en desvelopament, los modèls d'economia duala pòdon servir per l'analisi de la migracion. Segon l'apròche dualista, los economias se descompausan en dos sectors: un sector tradicional e un sector modèrne. Lo sector tradicional dispausa d'un demai de man d'òbra a l'origina d'una ofra illimitada de trabalh. Lo sector modèrne absorba aquel demai atrasent la man d’òbra en ofrissent un salari un pauc superior a la remuneracion del sector tradicional (Lewis 1954, Ranis e Fei 1961).

Aquela teoria prevei donc un efècte positiu de la migracion sul sector de partença contribuissent a mermar lo caumatge amagat qu'i preval e a egalizar las diferéncia de remuneracions entre los sectors. Lo determinant de la migracion es le diferencial de remuneracion entre lo sector tradicional e lo sector modèrne. Lo flus migratòri contunha fins a que lo diferencial es pas agotat. Al nivèl internacional, la migracion de la fòrça de trabalh es donc un factor de convergéncia economica entre los païses.

L'observacion empirica de periòdes d'emigracion acompanhada per de caumatge escornèt aquela teoria, çò que menèt a l'emergéncia de modèls novèls dins los ans 1970 (Todaro (1969) e Harris e Todaro (1970)).

Apròche probabilista

Harris e Todaro, s'inspirant d'un article de Lee (1966), considèran que la décision de migrar resulta d’una causida racionala qu'intègra los avantatges e los desavantatges ligats a la migracion. La rendabilitat de migrar o non intègra donc un calcul còsts beneficis. A partir d’un modèl d’economia duala, ont lo sector agricòl ric de man d’òbra s’opausa al sector modèrne plan mai dotat en capital e beneficiant d’una productivitat mai nauta, aqueles dos economistas establisson las condicions de migracion del sector agricòl (o sector tradicional) cap al sector modèrne. La causida de migrar depend del diferencial de remuneracion entre ambedos sectors.

Teoria de la dependéncia o teoria del sistèma mondial

La teoria neoclassica foguèt criticada en causa dins los ans 1970 pels teoricians de la dependéncia. Los economistas neomarxistas, coma Singer, s'interessián subretot a l'exòde rural. Lo centre constituit de las industrias expleitariá la periferiá especializada dins l'agricultura. La migracion es pas qu'un corollari de la dominacion del centre sus la periferia.

Novèla economia de las migracions de trabalh

Los analisis economics classics de la migracion del trabalh sofrisson de doas limitas principalas: l'aspècte sonque individual de la migracion e la preséncia obligatòria d'un ganh esperat per justificar la migracion. Abedos aspèctes tornèron suls trabalhs que forman ara çò qu'es la novèla economia de la migracion del trabalh. Per aquel corrent d'analisi, la migracion repausa sus una causida collectif fach per un grop d'individús, sovent lo fogal, dins una situacion d'imperfeccions dels mercats a causa de problèmas que serián d'òrdre economic o climatic. La familha avança l'argent necessari per pagar los còsts de la migracion (visa, passapòrt, transpòrts, installacion…). Mai, la migracion pòt èsser una de las estrategias que s'ofrís al fogal per diversificar sas fonts de revenguts. L'agricultura dins los païses en desvelopament es plan riscada car plan sovent los païsans dispausan pas de mejan de s'assegurar contra los riscs. Per exemple, una marrida recòlta pòt provocar una bassa des revenguts. Per limitar los riscs, un fogal pòt causir d'enviar un membre a l'estrangièr. Los revenguts d'aquel darrièr qu'una partida tornanrá al fogal sos forma de transferiments d'argents, que son considerats pel govèrn coma des revenguts a l'emigracion calculadas dins lo PIB, feran ofici d'assurança informala. La migracion es pas mai determinada pels escarts de revenguts coma dins las teorias precedentas, mas per una logica de diversificacion dels revenguts e d'assegurança per lutar contra las imperfeccions del mercat e de l'incertitud.

Organizacion de l'emigracion

Las formas d'ajudas a l'emigracion son diversas e variadas: familha, amics, comunautat vilatjesa, diaspora, passaire, agéncia privada de plaçament internacional, associacions de migrants…

Los Estats pòdon jogar un ròtle important per encoratjar o descoratjar los fluses migratòris, per de rasons de natura economica e/o politica .

Novèlas formas de migracion

• Refugiat ecologic o refugiat climatic: possibla migracion umana pel futur, dugut al escalfament global.

Vejatz tanben

Bibliografia

• Baby-Collin Virginie, Bensaâd Ali, Sintès Pierre (dir.), Migrations et territoires de la mobilité en Méditerranée, Publications de l'Université de Provence, Aix-en-Provence, 2009.
• Bekouchi, Mohamed Hamadi, « Les Marocains d’ailleurs. Identités et diversité culturelle », éditions La Croisée des Chemins, 2010
• Brachet, Julien, Migrations transsahariennes, Paris, Éditions du Croquant, 2009.
• Cohen, Robin, Theories of Migration, Elgar, Cheltenham, 1996
• Dufoulon, Serge et Maria Rostekova (sous la direct), Migrations, Mobilités, Frontières et Voisinages, Paris, L'Harmattan, 2011.
• Guilmoto et Sandron, Migration et développement, La documentation française, 2003
• Pierre Henry et Brigitte Martinez : « Dico atlas des Migrations », Belin 2013 , 95 p.
• Ravenstein, Ernst Georg (1885), The laws of migration, Journal of the Statistical Society, London, 48(2), 167-227.
• Sintès Pierre, La raison du mouvement : territoires et réseaux de migrants albanais en Grèce, Karthala, Maison Méditerranéenne des sciences de l’homme, École française d’Athènes, Paris - Aix-en-Provence - Athènes, 2010.
• Stark, Oded, The Migration of Labour, Blackwell, Cambridge, 1991
• Stark et Bloom, The New Economics of Labor Migration, The American Economic Review, vol. 75, no. 2, s. 173-178, 1985.
• Terminski, Bogumil, Les migrations, les réfugiés, les droits de l’homme : Un guide bibliographique des publications parues en langue française, New Issues in Refugee Research, Working Paper no. 216, UNHCR, Geneva, 2011.
• Todaro, Michael P. A Model of Labor Migration and Urban Unemployment in Less Developped Countries, American Economic Review, 59(1), 1969, p. 138-148
• (fr) Serge Weber, Nouvelle Europe, nouvelles migrations. Frontières, intégration, mondialisation, préface de Catherine Wihtol de Wenden, Ed. du Félin, 2007, 120 p.,
• Loïc Barrière, Le Voyage clandestin, roman, éditions du Seuil, 1998
• Wihtol de Wendel, Catherine Atlas des migrations dans le monde, Paris, Autrement, 2005
• Hommes & Migrations, «  La Convention des Nations unies sur les droits des travailleurs migrants: Enjeux et perspectives », n^o 1271, janvier-février 2008, 173 p., Cité nationale de l’histoire de l’immigration (http://portal.unesco.org/shs/fr/ev.php-URL_ID=12071&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html)

Articles connèxes

• Detencion e Rapatriament (Chine)
• Emigracion francesa (1789-1815)
• Mandadís de fons
• Granda Emigracion
• Invasions barbaras
• Mestissatge
• Migracion pendulària
• Migracion soïssa
• Mobilitat internacionala
• Mobilitat en Euròpa
• Sociologia de las migracions

Ligams extèrnes

• Malhum scientific TERRA (Travaux, Etudes, Recherches sur les Réfugiés et l'Asile)
• Un itinenerari del patrimòni de las migracions: Luxemborg
• Centre de Documentacion sus las Migracions Umainas, Dudelange, Luxemborg
• Institut Europèu dels Itineraris Culturals
• Organizacion internacionala per las migracions (OIM)
• Haut commissariat de las nacions unidas pels refugiats (HCR)
• Assemblada de l'ONU sus las migracions internacionalas e lo desvelopament.
• Centre de documentacion del Swiss Forum for Migration and Population Studies (SFM)
• Chaire de recerca del Canadà sul drech internacional de las migracions
• Réseau documentaire sur les migrations internationales (REMISIS)
• Centre Europe - Tiers Monde (CETIM) Genève, Cahier critique Pour le respect des droits de toutes et tous les travailleurs migrants.

Revistas

• International migration review
• Forced migration review
• Journal of ethnic and migration studies
• MIGRATION
• Actes de l'Histoire de l'immigration
• Asylon(s) - La revue des deux asiles

Conferéncias

• Cycle de conférences UTLS « Déplacements, migrations, tourisme »