Maxim Gorki

Maxim Gorki
Naissença	28 de març de 1868, Nizhni Nòvgorod, Empèri Rus (actualament en Russia)
Decès	18 de junh de 1936, Moscòu, URSS (actualament Russia)
Occupacion	escrivan

Maxim Gorki (en rus: Макси́м Го́рький), es lo pseudonim utilizat per Alexei Maximovitch Peichkov (en rus: Алексе́й Макси́мович Пе́шков o Пе́шков) (Nizhni Nòvgorod, 28 de març de 1868 – Moscòu, 18 de junh de 1936) èra un escrivan rus e sovietic, un dels fondators del metòde literari del realisme socialista e activista politic. Foguèt nomenat cinc còps pel Prèmi Nobel de Literatura. Las òbras mai celèbras de Gorki son The Lower Depths (1902), Twenty-six Men and a Girl, The Song of the Stormy Petrel, The Mother, Summerfolk e Children of the Sun. Èra partenari dels escrivans russes Leon Tolstoi e Anton Chekhov; Gorki mai tard escriguèt las memòrias d'aqueles dos companhs. Faguèt partida de l'emergent movement socialdemocrata marxista. S'opausèt publicament al regim tsarista, e pendent un temps s'associèt al partit bolchevic amb Vladimir Lenin e Alexander Bogdanov. S'exilièt de Russia e mai tard de l'Union Sovietica. L'an 1932, tornèt en Russia sus invitacion personala de Iòssif Stàlin, ont passèt los darrièrs jorns de vida.

Originas

Alexei Peichkov èra lo filh d'un tapissièr que, penosament e amb trabalh melhorèt, amb lo ans, sa posicion sociala. Lo jove, de plan pichon, comencèt a ocupar de mestièrs divèrses fins a decidir d'abandonar lo fogal familiar per far sa vida independenta. A l'entorn de 18 ans, dempuèi 1875 fins a 1893, lo jove Gorki trabalhèt coma pintor, ajudant fornièr, servicial de nau, de tren e tanben coma vendeire de bevendas. Tota l'experiéncia acumulada pendent sas aventuras enriquiguèt mai tard lo bagatge tematic de l'escrivan. De fach, sas experiéncias vivéncias e aquelas de las personas amb qui trabalhèt e visquèt donèron vida als recits de sas òbras autobiograficas Enfança, Entre los òmes e Las meunas entervistas. Una de sas experiéncias, sa foncion d'avocat, li mostrèt lo gost per la literatura e l'interés per la cultura. Dempuèi alara, la lectura venguèt una activitat cruciala jornalièra, e mai tard donèt vida a sas primièras narracions: Makar-Chudra (1892) e Chelkaich (1895).

Òbra

L'òbra de Maxim Gorki coneguèt una creissença rapida. Vèrs 1898, aviá ja reünit sa produccion narrativa en dos volums. Venguèt totjorn mai popular, sos contes agradavan al public e sa reputacion passèt las frontièras e portèt son nom per tota Euròpa.

Alara, tanben sas produccions teatralas Los pichons burgesos e Las baudralhas faguèron succés. Foguèron portadas en scèna en 1902 al Teatre d'Arts de Moscòu e, mai tard, suls melhors emponts scenaris d'Euròpa. Aquelas òbras teatrala empleguèron en novelum de tecnicas naturalistas, que se compausavan de serias de tramas parallelas que practicament totes los personatges avián la meteissa importància.

Dins d'autres domènis camps placèt nòvas miras. De la narrativa corta passèt a de romans longs coma Varenka Olessova (1898), Foman Gordeiev (1899) e Los tres (1900).

A Sant Petersborg, establiguèt lo contacte amb de marxistas celèbres que lo motivèron a se virar cap als problèmas socials e lo convenquèron de la pertinança del movement revolucionari. Alara son òbra rebatèt sa simpatia per aqueles ideals coma o mòstran sos dramas Lo cant del petrèl, Los estivejants, Los filhs del solelh, Los enemics, Los barbars; la censura, totun, casèt sus unes d'aqueles. Foguèt nomenat membre onorari de l'Acadèmia Imperiala de Sciéncias, mas len 1902 ne foguèt revocat  a causa de divergéncias politicas. Mas Maxim Gorki èra pas dispausat a cedir sul sieus ideals e contunhèt de sosténir la Revolucion Russa, sosten que lo menarà en preson.

Lo 1907, mudèt a Capri a causa de problèmas grèus  de santat; ongan e ailà escriguèt son òbra mai populara, La maire, que conta l'evolucion de la pensada de la maire d'un obrièr socialista e de l'entorn de la Russia revolucionària. Dins l'illa italiana, formèt un centre d'emigracion revolucionària pauc abans que se desencadene la Primièra Guèrra mondiala. Mentretant, sa reputacion mermava e sofriguèt una crisi d'identitat influenciada per las idèas de Tolstoi.

A l'esclatar la Revolucion Russa en 1917, se trobava dins sa patria e trabalhava activament dins lo domèni cultural fins a 1921, quand modèt en Alemanha, ont demorèt tres ans.

Après demorèt a Sorrento (Itàlia) e en 1928 tornèt en Russia, ont comença la partida de son òbra qu'apieja lo regim sovietic. Maxim Gorki moriguèt a Moscòu, lo 18 de junh de 1936.

Òbras

De contunh se enumera la bibliografia:

• Makar Chudra (Макар Чудра), istòria corta, 1892
• Goremyka Pavel, Roman, 1894
• Chelkash (Челкаш), Roman, 1895
• Malva, Istòria corta, 1897
• Sketches and Stories, Istòrias, (tres volums) 1898–1899
• Creatures That Once Were Men (Бывшие люди), Istòrias
• Twenty-six Men and A Girl, istòria cuerta, 1899
• Foma Gordeyev/The Man Who Was Afraid (Фома Гордеев), roman, 1899
• Three of Them (Трое), Roman, 1900
• The Song of the Stormy Petrel (Песня о Буревестнике), Poèma, 1901
• Song of A Falcon (Песня о Соколе), istòria cuerta, 1902
• La Maire (Мать), roman, 1907
• The Life of A Useless Man, roman, 1907
• A Confession (Исповедь), roman, 1908
• Okurov City (Городок Окуров), Roman, 1908
• The Life of Matvei Kozhemyakin (Жизнь Матвея Кожемякина), Roman, 1910
• Tales of Italy, Istòrias, 1911–1913
• My Childhood (Детство), Autobiografia Part E, 1913–1914
• In the World (В людях), Autobiogafia Part II, 1916
• Chaliapin, Articles a Letopis, 1917[nòta 3]
• Untimely Thoughts, Articles, 1918
• My Recollections of Tolstoy, 1919
• My Universities (Мои университеты), Autobiografia Part III, 1923
• Through Russia, Istòrias, 1923
• The Artamonov Business (Дело Артамоновых), Roman, 1927
• Life of Klim Samgin (Жизнь Клима Самгина), Roman inacabada de la sèria:
  • The Bystander, Roman, 1927
  • The Magnet, Roman, 1928
  • Other Fièras, roman, 1930
  • The Specter, Roman, 1936
• Reminiscences of Tolstoy, Chekhov, and Andreyev, 1920–1928
• V.I. Lenin (В.И. Ленин), reminiscència, 1924–1931
• The I.V. Stalin White Sea – Baltic Sea Canal, 1934 (cap de redaccion)

Drama

• Gorky, Maksim, Traduit Per Fania Mindell. Night Lodging. 1919. [196 paginas]. Realizat al Plymouth Theater, 22 de decembre de 1919.
• The Philistines/The Smug Citizens/The Petty Bourgeois (Мещане), 1901
• The Lower Depths (На дне), 1902
• Summerfolk (Дачники), 1904
• Children of the Sun (Дети солнца), 1905
• Barbarians, 1905
• Enemies, 1906
• The Last Ondas, 1908, títol original Poslednje.
• The Reception/Vstrecha, 1910
• Queer People/Eccentrics, 1910
• Vassa Zheleznova, 1910
• The Zykovs, 1913
• Counterfeit Money, 1913
• The Old Man/The Judge/Starik, 1915, 1922, 1924
• Workaholic Slovotekov, 1920
• Somov and Others, 1930
• Yegor Bulychov and Others/Egor Bulychev, 1932
• Dostigayev and Others, 1933

Vejatz tanben

• Parc Gorki
• Fudbalski Klub Sloboda Tuzla originalment Nomenat FK Gorki

Bibliografia

• Banham, Martin, ed. 1998. The Cambridge Guide Ton Theatre. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-43437-8.
• Benedetti, Jean. 1999. Stanislavski: His Life and Art. Edicion revisada. Edicion originala publicada l'an 1988. Londres: Methuen. ISBN 0-413-52520-1.
• Worrall, Nick. 1996. The Moscow Art Theatre. Theatre Production Studies Èsser. Londres e Naua Yòrk: Routledge. ISBN 0-415-05598-9.
• Figes, Orlando. 1998. "A People's Tragedy: The Russian Revolution: 1891–1924" Penguin, Naua Yòrk e Londres. ISBN 978-0-14-024364-2

Ligams extèrnes

• "Anton Chekhov: de Fragments of Recollections" per Maxim Gorki (anglés)
• D'òbras de Maxim Gorki (anglés)
• Òbras de Maxim Gorki (domeni public al Canadà) (anglés)
• "Prince of Russian Literature" (Sri Lanka) (anglés)
• BBC Russian Service revision de la produccion de Londres de 1985 "Enemies" de Gorki dirigida per Ann Elizabeth Pennington associada amb la Internationalist Theatre (anglés)

Wikimedia commons

• Maxim Gorky en fotografia
• Maxim Gorky en dessenhs