Loís-Felip I
Loís-Felip Ièr foguèt rèi de França entre lo 1830 e lo 1848. Son rèine ocupa la segonda partida de la Restauracion entre la caduda de Carles X (1824-1830) e la Segonda Republica (1848-1852).
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Lo fiu de Felip Egalitat
[modificar | Modificar lo còdi]Fiu de Loís Felip (1747-1793), duc d'Orleans, e de Maria Adelaïda de Borbon (1753-1821), foguèt educat per la mestressa de son paire, Estefània Felicitat dau Crèst (1746-1830), comtessa de Genlis. Figura intellectuala dau periòde, la comtessa li donèt una educacion avançada en mantu domenis. En lo 1785, segon la tradicion de l'Ancian Regim, Loís-Felip reçaupèt lo títol de duc de Chartres.
Progressista, èra favorable a la Revolucion e, coma son paire que votèt la mòrt de Loís XVI, sostenguèt li transformacions. Ensin, en lo 1790, èra membre dau club dei Jacobins[1]. Pi, jonhèt li armadas dau Nòrd coma luòctenent-generau e participèt ai batalhas de Valmy e de Jemmapes. Totun, menaçat per lu revolucionaris après la desfacha de Neerwinden, emigrèt en març dau 1793[2]. Mas, refusèt de servir dins li armadas contrarevolucionari.
S'installèt en Soïssa (1793) e en Alemanha (1795). Per assegurar sa subsistença, ensenhèt la geografia, lo francés e li matematicas. Pi, viatjèt en Suècia (1795) e ai Estats Units (1797) e s'installèt en Anglatèrra (1800). Si maridèt amb la filha dau rèi Ferrand Ièr dei Doi Sicília cen que lo menèt a s'installar dins l'isla (1810-1814). S'entornèt a París en lo 1814 mas Loís XVIII non li laissèt la possibilitat de jogar un ròtle politic. Ensin, après lu Cent Jorns, non posquèt s'entornar en França avant lo 1817[1].
Lo favorit dei liberaus
[modificar | Modificar lo còdi]Après lo sieu retorn, Loís-Felip s'installèt au Palais Reial. Totun, afectèt d'adoptar un mòde de vida borgés e simple[3]. Frequentèt lu caps de la borgesiá liberala coma lo banquier Jacques Laffitte. Ensin, venguèt fòrça popular. En lo 1824, a l'aveniment de Carles X, recuperèt lu sieus títols. Durant la Revolucion de julhet dau 1830, apareissèt coma l'unic òme capable d'empachar l'installacion d'una republica. Gràcias au sostèn de Laffitte e de Thiers, foguèt proclamat luòctenent generau dau Reiaume lo 31 de julhet. Pi, après l'abdicacion de Carles X, foguèt proclamat « roi dei Francés ».
La Monarquia de Julhet
[modificar | Modificar lo còdi]Lo rèi Loís-Felip Ièr acceptèt publicament de laissar lo Parlament dirigir lu afaires de l'Estat. De mai, conscient dau ròtle de la borgesia liberala dins la sieua accession a la corona, evitèt de perdre aqueu sostèn en exercissent directament lo poder. Maugrat tot, non perdèt una ocasion d'ocupar lo terren e de divisir lu sieus adversaris. Gràcias a aquela abiletat, posquèt influenciar la vida politica francesa.
Au començament dau sieu rèine, dirigiguèt l'Estat emb lo Partit dau Movement de Jacques Laffitte. Totun, l'escartèt rapidament per favorizar la presa dau poder per lo Partit de la Resisténcia de Casimir Perier. Mas, Perier dirigissèt solet lo govèrn e lo sieu decès, lo 16 de mai dau 1832, inaugurèt un periòde instable : insureccion republicana dau 1832[4], atemptat de Fieschi en lo 1835[5], temptativas de còp d'Estat de Loís Napoleon en lo 1836 e en lo 1840[6], conspiracion de Barbès e de Blanqui en lo 1839[7], etc. Totun, en lo 1840, lo rèi trobèt lo sieu òme de confiança, Francés Guizot, que venguèt lo cap oficiós dau govèrn.
A l'exterior, Loís-Felip si raprochèt dau Reiaume Unit per assaiar de rompre l'isolament diplomatic de França. Totun, lu limits d'aqueu projècte apareissèron au cors de la crisi orientala dau 1840. De mai, de caps de govèrn coma Thiers èran pusleu en favor d'una aliança emb li poissanças d'Euròpa Centrala. Finalament, es aqueu projècte que foguèt chausit per Guizot. Mas, l'aliança emb li monarquias conservatritz èra impopular. En Africa, Loís-Felip ordonèt de perseguir la colonizacion d'Argeria. En lo 1840, foguèt nomat lo generau Bugeaud per realizar la conquista dei regions interioras. En lo 1844, ganhèt la batalha decisiva d'Isly que permetèt ai Francés d'ocupar la màger part dau nòrd argerian en lo 1847.
A l'interior dau país, favorizèt la borgesia liberala e la Monarquia de Julhet es un periòde de creissença economica inspirat per l'industrializacion d'Anglatèrra (construccion de camins de fèrre, desvolopament de la metallurgia, de la quimia, dau textil, concentracion de l'industria, etc.). Ensin, la longor dau camin de fèrre francés passsèt de 570 km en lo 1842 a 1 930 en lo 1848. Totun, aquela expansion creèt tanben d'inegalitats socialas e geograficas. De mai, lo conservatisme de Loís-Felip e de Guizot descomodèt una partida de la borgesia liberala. Aqueu maucontentament trobèt pauc a pauc una expression dins lo vòte republican.
La caduda de la Monarquia de Julhet
[modificar | Modificar lo còdi]En lo 1848, la colèra populara aumentèt fòrça e de susmautas comencèron dins la capitala. L'ultraconservatisme de Guizot, opausat ai reformas republicani, l'aparicion dau socialisme e lo maucontentament de la borgesia èran li causas principali d'aquela revirada. Per restablir la calma, Guizot foguèt remandat lo 24 de febrier dau 1848. Totun, un regiment tirèt sus la fola durant la serada. D'un còp, li susmautas si transformèron en revolucion e, lo 25 de febrier, l'armada batuda dau marescau Bugeaud abandonèt París. Loís-Felip abdiquèt e s'exilièt en Anglatèrra. Avant de partir, cerquèt de fisar lo poder a son felen per preservar la sieua dinastia. Pasmens, lu revolucionaris proclamèron la republica.
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Ligams intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- Guy Antonetti, Louis-Philippe, París, Fayard, 1994, 992 p.
- Francis Démier, La France du XIXe siècle, 1814-1914, París, Éditions du Seuil, 2014, 602 p.
- Arnaud Teyssier, Louis Philippe. Le dernier roi des Français, París, Perrin, 2010, 402 p.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ 1,0 et 1,1 (fr) Guy Antonetti, Louis-Philippe, Fayard, 1994.
- ↑ (fr) Georges Bordonove, Louis Philippe Roi des Français, Pygmalion, abriu de 2009, pp. 26-27.
- ↑ (fr) Emmanuel de Waresquiel, Talleyrand : Le Prince immobile, Fayard, 2003, p. 572.
- ↑ (fr) Thomas Bouchet, « La barricade des Misérables », dins Alain Corbin e Jean-Marie Mayeur (dir.), La barricade : actes du colloque organisé les 17, 18 et 19 mai 1995 par le Centre de recherche en Histoire du XIXe siècle et la société d'histoire de la révolution, de 1848 et des révolutions du XIXe siècle, Publications de la Sorbonne, coll. « Histoire de la France aux XIXe-XXe siècles », 1997, pp. 125-135.
- ↑ (fr) Karine Salomé, L'ouragan homicide : l'attentat politique en France au XIXe siècle, Champ Vallon, coll. « Époques », 2010.
- ↑ (fr) Guy Antonetti, Louis-Philippe, Fayard, 1994, pp. 770-772.
- ↑ (fr) Maurice Paz, Un révolutionnaire professionnel, Auguste Blanqui, Fayard, 1984.
