Ibn Hazm

Lo colar de la colomba
(Ms. Bibliothèque de Leyde)

Ibn al-Hazm, de son nom complet Abu Muhammad Ali ibn Ahmad ibn Sa'id ibn Hazm az-Zahiri al-Andalussi (en arabi أبو محمد علي بن احمد بن سعيد بن حزم set de novembre de 994/384H a Còrdoa - 15 agost 1064/456H à Montíjar) es un poèta, istorian, jurista, filosòf e teologian musulman de soca l'andalosa islamica que generalizèt la doctrina zahirita e n'apliquèt los metòdes a l'ensems de las sciéncias coranicas. Educat dins lo mitan dels Omeias de Còrdoa, sostenguèt activament aquela dinastia fàcia als Almoravids que s'impausavan dins Al Andalús, que deguèt viure d'itineréncia e d'emprisonaments.

Biografia

Descendent de crestians convertits a l'Islam, filh d'un naut foncionari de la dinastia omeia de Còrdoa, Ibn Hazm evolua dins lo mitan de la cort. A l'arribada dels Almoravids dins Al Andalús, deu de quitar Còrdoa per Almeria. Sopçonat de precicar per l'Omeia, es emprisonat de meses puèi forabendit. Totjorn ligat a la dinastia omeia, s'anèt a Valéncia ont venguèt lo vizir d'Abd al-Rahman IV fins a son assassinat en 1019. Tornèt a Còrdoa, se metèt al servici d'un autre omeia, Abd al-Rahman V que ne venguèt tanben vizir. A la casuda d'aquel, Ibn Hazn foguèt encara un còp emprisonat e una partida de sas òbras son destruchas. A sa liberacion, Ibn Hazm se retira de la vida politica e se consacra a l'escritura, metent sa coneissenças enciclopedicas al servici de sas conviccions politicas e teologicas. Se sap pauc sus sa fin de vida, levat que fòrça personas ensagèron d'arrestar la difusion de son ensenhament. Moriguèt dins son vilatge de Montíjar, daissant segon son filh Abu Rafi 400 escrichs.

Òbra

L'òbra d'Ibn Hazm es imensa. Compren gaireben 400 títols (fòrça perduts perque brutlats per un governaire per castig) cobrissent la totalitat de las sciéncias islamicas.

Poesia

Ibn Hazm es l'autor de fòrça poèmas. Sa composicion mai celèbra es Lo Colar de la colomba sus l'amor e los amants, tractant de l'amor coma una union de las almas fondada sul principi de ressemblança.

Teologia

En logica, denoncia l'identificacion abusiva de l'induccion e de la deduccion amb lo sillogisme.

En drech musulman, se ten alunhat de las escolas chafite e malikite. Refusant l'induccion canonica, la recerca de las causas, l'opinion, la bona apreciacion e la tradicion, precica lo « respècte total del tèxte » e « la necessitat d'un metòde racional ». Nomena aquel novèl metòde d'interpretacion la zahiria. Lo zahirisme presica lo fenomenalisme dins l'interpretacion del tèxte sacrat. S'agís donc de considerar lo tèxte sacrat coma un objècte contenent tota sa veritat, exactament coma se poiriá estudiar una produccion de la natura. Las prescripcions coranicas devon donc èsser estudiadas atal, sens cercar a los interpretar o a las justificar. Son çò que son e aquò sufisís. Ibn Hazm blaima los juristas e los teologians qu'optèron per la subjectivitat, font inagotabla de desviacions. L'Alcoran deu donc èsser examinat coma un tot acabat a que res se deu levar nimai apondre. Lo tèxte sacrat s'impausa alara per son evidéncia. Es inutil e nefast de voler lo demostrar. Sufisís, de fach, d'o mostrar. Tota autra posicion consistiriá a se substituir al tèxte e atal vendriá a egalar o passar lo profèta de Dieu, pretencion absurd e condamnabla.

Seguent son modèl Ibn Dawud, son tractat de morala, lo Colar de la colomba, lo situa d'entre los representants màger del platonisme en Islam. A.R. Nykl signalèt l'estrecha semblança qu'unís sas teorias de l'amor platonic e aquela del gai saber dels fidèls d'amor e dels trobadors.

Lo Tractat sus las religions e las escolas de pensada es considerat coma lo primièr tractat d'istòria comparada de la religions (dins lo mond e en lenga arabi). I analisa totas las actituds possiblas fècia al fenomèn religiós, de l'escepticisme fins a la fei del carbonièr.

Autras òbras:

• Lo Libre de las mòrs e de las conduchas
• Al-Fisal

• Al-Muhalla (libre de fiqh)

Posteritat

En 1078, pendent la « disputa de Saragossa », Hugues de Semur, abat de Cluny e Abu al Walid al Baji, jurisconsult, accepton de s'encontrar e de defendre lors tèsis dins d'un ensag critic suls dògmes d'Ibn Hazm. Aquela « disputa » (orala) mòstra lo ròtle de Cluny dins l'obertura a l'Islam, qu'interessava pas alar los « intellectuals » europèus. Dins lo mèsme esperit, Pèire lo Venerable, abat de Cluny, faguèt traduire en mai de l'Alcoran (per Robert de Ketton) mas tanben de legendas e autres recits sul Profèta de l'islam e los primièrs califs. Tanben faguèt traduire l'òbra de Risala d'Al-Kindi (òbra tocant totes los aspèctes del saber, cort de Bagdad, abans 820), la Nur muhammadi e la Doctrina Machumet (recuèlh de las responsas del Profèta a quatre josieus).

Bibliografia

• Roger Arnaldez : Grammaire et théologie chez Ibn Hazm de Cordoue, Vrin, 1954.
• Roger Alnaldez, "Ibn Hazn", in Encyclopédie de l'Islam
• Brigitte Foulou & Emmanuelle Tixier du Mesnil, Al-Andalus. Anthologie, Paris, 2009, p.145-166

• De l'amour et des amants : Tawq al-hamâma fî-l-ulfa wa-l-ulfa (Collier de la colombe sur l'amour et les amants), traduction de Gabriel Martinez-Gros, Paris, Sindbad, 1992.

• (fr) Rachel Arié, « Ibn Hazm et l'amour courtois », , Revue de l'Occident musulman et de la Méditerranée, 1985, Volume 40, Numéro, p. 75-89
• Ramón Guerrero, Rafael. "Ibn Hazm of Cordova: on Porphyry's Isagoge", in J. Meirinhos - O. Weijers (eds.): Florilegium mediaevale. Études offertes à Jacqueline Hamesse à l'occasion de son éméritat, Louvain-La-Neuve, FIDEM, 2009, p. 525-540.