Gorilla

Gorilla femèla

Classificacion
Règne	Animalia
Embrancament	Chordata
Sosembr.	Vertebrata
Classa	Mammalia
Sosclassa	Haplorrhini
Infraclassa	Simiiformes
Òrdre	Primates
Superfamilha	Hominoidea
Familha	Hominidae

Los gorillas forman lo genre mai grand dels primats. Amb uèit autres genres de monin, fan partida de la superfamilha dels Hominidae.

L'ADN dels gorillas es de 98% a 99% identic a lo de l'Òme. Son los parents vius pus pròches de l'Òme aprèp los Chimpanzés.

Los gorillas vivon dins las selva tropicalas o subtropicalas d'Africa dins de nautor fòrça variadas. Lo gorilla de las montanhas viu dins las selva dels nívols de las Montanhas de las Virunga, anant de 2200 a 4300 mètres. Los gorillas de plana vivon dins las selvas densas e las paluns de las planas.

Espècias e sosespècias

Se pòt distinguir doas espècias, l'una vivent a l'Èst e l'autre a l'Oèst d'Africa, e quatre sosespècias segon lo luòc de vida :

lo Gorilla de l'Oèst african (Gorilla gorilla) :
- lo Gorilla de las planas de l'oèst (Gorilla gorilla gorilla) ;
- lo Gorilla del riu Cross (Gorilla gorilla diehli) ;
lo Gorilla de l'Èst african (Gorilla beringei) :
- lo Gorilla de las montanhas (Gorilla beringei beringei) ;
- lo Gorilla de las planas de l'èst (Gorilla beringei graueri).

Sistematica

La classificacion filogenetica permet de posicionar, d'un biais precís, lo genre Gorilla entre los autres genres de nonins^[1]:

Superfamilha dels Ominids

familha dels Hylobatidae
familha dels Hominidae
- sosfamilha dels Ponginae
  - Pongo — orangotans
- sosfamilha dels Homininae
  - tribú dels Gorillini
    - Gorilla
  - tribú dels Hominini
    - sostribú dels Panines
      - Pan — chimpanzés
    - sostribú dels Hominines
      - Australopithecus (atudat)
      - Homo — umans

                      └─o Catarrhini (monins del Monde Ancian)
                        ├─o Cercopithecidae
                        └─o Hominoidea
                          ├─o Hylobatidae (Gibbons)
                          └─o Hominidae
                            ├─o Ponginae (Orangotans)
                            │ ├─o Ouranopithecus (atudat)
                            │ └─o Pongini
                            └─o
                              ├─o Dryopithecinae (atudat)
                              └─o Homininae
                                ├─o Gorillini (Gorillas)
                                └─o Hominini
                                  ├─o Panina (Chimpanzés)
                                  └─o Hominina
                                    ├─o Australopithecus (atudat)
                                    └─o Homo (umans)

L'agropament de la sosfamilha dels Gorillins (genre Gorilla, de 48 cromosòmas) amb aquela del Hominins (que compren la tribú dels Panins (genre Pan, de 48 cromosòmas, comprenent l'espècia chimpanzé e aquela dels Hominins (qu'agropa divèrsas espècias d'australopitècs, e las divèrsas espècias d'Òmes genre Homo, de 46 cromosòmas), forma la familha dels Hominids ;

Airal de reparticion

Lor airal de reparticion se partega sus dos massius forestièrs geograficament distanciats de qualques mil quilomètres, l'un se situa a l'èst de l'Africa centrala, l'autre a l'oèst.

Lo blòc forestièr oèst african abriga la sosespècia la pus abondanta (Gorilla gorilla gorilla o waren). Sa populacion es estimada entre 40 000 e 80 000 individús, repartits entre Cameron, la Guinèa Eqüatoriala, Gabon, la Republica de Còngo e la Republica Centreafricana. Una populacion relica (Gorilla gorilla diehli) de qualques 250 individús subsistís dins la partida sud de Nigèria a la frontièra amb Cameron.

Le blòc èst african abriga las doas autras sosespècias. Los 12 000 gorillas de las planas orientalas (Gorilla beringei graueri) se repartisson en plusors populacions isoladas a l'èst de la Republica Democratica de Còngo, dins los abitats variables anant de las planas a las selvas de nautor (fins a 3300 mètres). Los gorillas de montanha (Gorilla beringei beringei), que subsistisson uns 600 individús, vivon dins la Selva de Bwindi en Oganda.

Caracteristicas fisicas

Lo gorila es aprèp lo chimpanzé, del ponch de vista genetic, l’animal pus pròche de l’uman. Aquela parentat foguèt confirmada per las similituds entre los cromosòmas e los gropes sanguins. Nòstre genòma diferís de 2 % solament d'aquel del gorilla.

Quilhats, los gorillas an una talha de 1,75 mètre, mas son en fach un pauc pus grands car an los genolhs flechits. L'envergadura dels braces despassa la longor del còrs e pòt aténher 2,75 mètres.

Existís una granda diferéncia de massa entre los sèxes : las femèlas pesan de 90 a 150 quilogramas e los mascles fins a 275. En captivitat, particularament ben noirits, atenhon 350 quilogramas.

Lo pelatge depend del sèxe e de l’edat. Pels mascles los pus vièlhs se desvolopant sus l'esquina una forradura gris argentat, d'aquò lor ven de'esquina d'argent. Lo pelatge dels gorillas de montanha es particularament long e sedós.

Coma totes los antropoïdes, los gorillas an pas cap de coa. Lor anatomia es poderosa, la cara e las aurelhas son glabras e presentan de tòrs supraorbitaris marcats.

Longevitat : 30 ans dins la natura, fins a 50 ans en captivitat ;
Durada de gestacion : 250 a 270 jorns.

Comportament

Los gorillas abitan las selvas e son actius de jorn. Mentre qu'aqueles dels païses plats preferisson las selvas tropicalas umidas, los gorillas de las montanhas vivon puslèu dins las selvas segondàrias. Los gorillas de las montanhas vivon gaireben totjorn al sòl. Los gorillas dels païses plats penjan sovent dins los arbres cercant d'aliments, tanben los mascles pesats penjan dins d'arbres nauts fins a vint mètres. Sul sòl, los gorillas van de quatre patas apujant sus las falanjas de lors mans e pas sus las palmas coma d'autres monins pus francament quadrupèdes. Cada nuèit, per repausar, bastisson un niu de fuèlhas en mens de cinc minutas. Los gorillas de montanha fan lors nis sul sòl e los gorillas dels païses plats dins los arbres.

Los gorillas vivon en grope capitat per un mascle adulte nomenat «espina d'argent». La composicion dels gropes vària de dos a trenta individús, entre 10 e 15 en mejana. En general cada grope se compausa d'un mascle adulte (espina d'argent), d'un o de mai mascles pus joves (mascles d'espina negras), de plusors femèlas adultas (cinc o sièis) e de qualques pichons. Quand i a mai d'un mascle dins un grope, sol lo mascle dominant pòt s'apariar.

Lo comportament dels gropes es variable, las separacions temporàrias per la recerca d'aliment son frequentas. Al contrari de fòrça autres genres de primats son pus sovent las femèlas que daissan lo grope per ne trobar un autre. Los gropes duran generalament longtemps, a vegadas arriban de batalhas entre mascles per determinar qual capitarà lo grope. Quand un novèl mascle ganha, tua la descendéncia del vencit. En efièch las femèlas qu'alachan pòdon pas concebre e, aprèp la mòrt de lors pichons, son lèu prèstas a s'apariar tornamai.

L'instint territorial es pauc desvolopat, plusors gropes cèrcan d'aliments dins lo meteis luòc e s'evitan los uns e los autres. Coma lor noiridura se compausa subretot de fuèlhas, cal pas anar fòrt luènh per ne trobar, en primièr perque las fuèlhas abondan, e mai perque son pauc nutritivas, aquò obliga a de longs periòdes de repaus. Las gorillas fan tota una seria de sons, de crits e de gronhaments qu'utilizan per reconeissença los membres de lor grop e los estrangièrs e tanben coma mejan d'intimidacion. Se coneis ben lor biais de se tustar lo pitre. Se pensava avans aquel comportament reservat pels mascles mai vièlhs, en fach o fan totes. Servís benlèu per se senhalar, o d'un ritual de benvenguda. Al començament de 2009, un dels pus grands estudis jamai fachs suls grands monins, menat per de scientifics de l'Universitat de Sant Andrews en Escòcia, indica qu'existís un lengatge comun pels totes los gorillas basat sur 102 signes.

Regim alimentari

Los gorillas se noirisson en granda partida de vegetals : fruches subretot, brots, tijas, fuèlhas, mas qualques còps d'insèctes (termits)^[2].

Populacion

Totas las espècias de gorillas son inscrichas sus l'annèxe I de la CITES e son declarats coma en dangièr d'escantiment e quitament en dangièr critic pel Gorilla gorilla par l'UICN^[3]. Le PNUE (programa de las Nacions Unidas per l'environament) balha las estimacions seguentas en 2003 :

Gorilla comun :

100 000 en Gabon e dins los païses vesins.
150 a 200 en Nigèria
3000 dins la Republica de Còngo

Gorilla de montanha :

650 entre Rwanda, la selva de Bwindi en Oganda e las montanhas de las Virunga dins la Republica Democratica de Còngo (la subrevida d'aquel grope es fòrça compromesa).

La populacion ogandesa, segon las estimacions, èra de 300 individús en 1997, 320 en 2002 e 340 en 2007 dins lo Pargue de Bwindi
Estimacion 2007: i aviá 720 gorillas de montanha dins lo monde.

Menaças

Lo gorilla de las planas de l'oèst (Gorilla gorilla gorilla), pus pichon que lo gorilla de las montanhas, es reconegut sul plan internacional coma espècia en dangièr (estatut UICN). Divèrsas rasons explican sa situacion :

Destruccion de son abitat ;
Caça illegala per sa carn ;
Cresenças fetichistas (poder atribuit a son crani, sos òsses, sas mans) ;
Contrabanda de los pichons gorillas.

E mai, s'apond l'aparicion de la fèbre emorragica provocada al virús Ebola e d'autras patologias. Dempuèi novembre de 2000 a la Republica de Còngo e en Gabon, l'aparicion del virús Ebola faguèt qualques centenas de victimas.

Los darrièrs comptatges fan part de la disparicion de prèp de 5000 gorillas aprèp aquela epidèmia.^[4]