Giambattista Basile
Giambattista Basile (Nàpols, 1566 o 1575 - Giugliano in Campania, 23 de febrièr de 1632) es un poèta, cortesan e escrivan italian.
Es subretot conegut pel recuèlh Lo Conte dels contes (Lo Cunto de li cunti overo Lo trattenemiento de peccerille), mai comunament designat jol títol de Pentamerone.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Nascut a Nàpols dins una familha de la classa mejana, Giambattista Basile foguèt cortesan e soldat près de mai d'un princes italians, coma lo Dòge de Venècia. Segon Benedetto Croce seriá nascut en 1575, alara que d'autras fonts seriá nascut en 1566.
Giambattista Basile comencèt a escriure de poèmas a Venècia puèi es enseguida tornat a Nàpols per servir coma cortesan jos la proteccion de Don Marino II Caracciolo, prince d'Avellino a qui decidiguèt son idilli L'Aretusa (1618). A sa mòrt, èra vengut Comte de Torrone.
Basile es subretot conegut per aver escrich un recuèlh de contes napolitans titulat Lo cunto de li cunti overo Lo trattenemiento de peccerille (en napolitan significa « Lo conte dels contes o Lo divertiment dels mainats »). Aqueles contes foguèron publicats en dos volums après sa mòrt per sa sòrra Adriana en 1634 e 1636 jol pseudonim de Gian Alesio Abbatutis.
Giambattista Basile passèt fòrça temps dins las corts nobiliàrias del reialme de Nàpols. Los contes du Pentamerone se debanan dins los bòscs e los castèls de la Basilicate, e subretot près de la vila d'Acerenza.
Presentacion del Conte dels contes
[modificar | Modificar lo còdi]Lo Pentamerone de Basile es bastit jol modèl del recit encastre intercalant de racontes secondaris estructuralament ligats a l'intriga màger. I a cinquanta contes, escampilhats en cinc jornadas s'acabant per una eglòga.
Giambattista Basile reculhiguèt e adaptèt de contes eissits de la tradicion orala dels sud d'Itàlia, sens pasmens exclure de fonts escrichas (Le Piacevoli Notti de Straparola) e l'apond d'un estil a vegadas trivial e d'autras sofisticat e preciós que fa son originalitat. En efièch, quitament sr l'encoratge oral del recuèlh es discutit, a l'ora d'arar, los arguments invocats per rebutar l'inspiracion orala de l'autor ne sont pas sufisentament fòrts per que abandona aquela idèa.
De resons d'aqueles recits se trapan dins de contes de Charles Perrault e dels Fraires Grimm, qu'amavan fòrça una granda admiracion a aqueles contes napolitans (prefàcia dels Contes dels fraires Grimm de 1812). Es par exemple lo cas de Pèl d'ase ("L'orsa", II, 6), de Cendrilhon ("La Gatta cennerentola", I, 6), del Cat botat ("Cagliuso", II, 4), de las Fadas ("Las doas pichina pizzas", IV, 7 e "Las tres fadas", III, 10), de La bèla dormanta ("Solelh, Luna Talia", V, 5) de Perrault; d'Ansèl e Gretèl dels Grimm ("Nennillo et Nennella", V, 9).
Lo Cunto es conegut jol nom de Pentamerone, un títol utilizat pel primièr còp dins l'edicion Bulifon de 1674 fasent allusion al Decameron de Boccace, qui presenta la matritz del genre e que se debana tanben en Jornada regropant detz istòrias cadunas. Pasmens la construccion de la compilacion de Basile es un pauc diferenta, amb un recit encastre (obertura) que d'esprel conten un conte meravelhós que trapa son acabament dins la concluson o cinquanten conte, un pauc al biais de las mila e una nuèits.
L'obratge foguèt mai d'un còp editat en napolitan entre 1636 e 1728, e tradusit en 1712 en bolonhés e en 1747 en italian (traduccion anonima). L'òbra tornèt èsser trobada vertadièrament quand foguèt traducha en alemand per Felix Liebrecht, dins una traduccion prefaciada per Grimm (1846), puèi en angles, par Taylor (1848) et Burton (1893). Las primièras edicions/adaptacions pels enfants amb illustracions seguèron (Florença, 1889; Londres, 1893; Londres, 1911; Boston-Nòva York, W. Crane, 1885).
La traduccion de Benedetto Croce (Bari, 1925) tornèt far descobrir l'òbra en Itàlia, al meteis temps venguèt la basa a de novèlas traduccions estrangièras (en anglés, per Penzer, 1932).
Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]- Giovanni Francesco Straparola
- Pentamerone