Euròpa (luna)

Pels articles omonims, vejatz Euròpa (omonimia).

Euròpa es un satellit naturau de Jupitèr. D'un diamètre mejan de 4 820 km, fa partida dei satellits naturaus pus gròs dau Sistèma Solar e es lo segond satellit galileian pus pròche de Jupitèr après Io. Per aquela rason, a una estructura diferenciada e una activitat tectonica importanta. La màger part de sa superifica es ansin recent e cubèrt de glaç brilhants.

Istòria

Euròpa foguèt descubèrt lo 7 de genier de 1610 per lo sabent italian Galilèu (1564-1642) qu'utilizèt una luneta astronomica de sa fabricacion per observar Jupitèr. I descurbiguèt de ponchs que se desplaçavan entre doas nuechs e, tre lo 15, concluguèt a l'existéncia de quatre objèctes en orbita a l'entorn de la planeta. L'astronòm alemand Simon Marius (1573-1624) assaièt sensa succès de contestar l'anterioritat de la descubèrta de Galilèu en 1614^[1]^[2]. En revènge, gràcias a un conseu de Johannes Kepler (1571-1630), foguèt a l'origina dau nom actuau dei satellits galileians.

Fins a l'Èra Espaciala, leis informacions sus Euròpa foguèron limitadas en causa dei limits de l'observacion dirècta a partir de la Tèrra. La premiera sonda espaciala que passèt a proximitat dau satellit foguèt la mission de la NASA Pioneer 10 en 1973, rapidament seguida en 1974 per Pioneer 11. Lei doas sondas permetèron de melhorar la determinacion dei caracteristicas fisicas dau satellit e de fotografiar sa superificia amb una resolucion de 400 km. Lei premierei fotografias claras foguèron presas per lo programa Voyager en 1979. Capitèt de prendre de miliers de fotografias que permetèron de sospichar una activitat tectonica en cors.

La fònt principala d'informacions sus Euròpa es la mission seguenta mandada per la NASA dins lo sistèma jovian entre 1995 e 2000, la mission Galileo. D'efiech, aquela sonda realizèt mai que d'un passatge a proximitat de la luna. L'ensemble de la mission foguèt un succès important amb un estudi detalhat de la composicion quimica de la superficia.

Caracteristicas fisicas

Euròpa es un satellit rocassós qu'a una forma quasi esferica amb un rai mejan de 1569 km e que fa partida dei gròs satellits dau Sistèma Solar. Sa massa representa 0,8% de la massa terrèstra e son diamètre 24,5%. Coma la màger part dei satellits importants dau Sistèma Solar, sa densitat es situada entre aquela dei planetas gigantas e lei planetas rocassosas amb una valor egala a 3,01. Aqueu satellit a tanben pas d'atmosfèra espessa.

Estructura intèrna

Euròpa es un còrs diferenciat amb un nuclèu, un mantèu e una crosta. Lo nuclèu es probable compausat de fèrre e lo mantèu de silicats^[3] ^[4]. La crosta seriá facha d'aiga. Se supausa la preséncia d'un ocean d'aiga salada liquida sota la superficia dau satellit^[3]. Un modèl frequent imagina que lo jaç d'aiga se podriá devesir entre un jaç d'aiga gelada d'una autor compresa entre 10 e 30 km e un jaç d'aiga liquida d'un centenau de quilomètres d'espessor^[5].

Atmosfèra

Euròpa a una atmosfèra fòrça tèuna facha principalament de dioxigèn^[6] ^[7]. La pression es egala a environ 0,1 µPa^[8]. Aqueu dioxigèn es produch per lo dissociacion dei glaç de la superficia bombardats per lo vent solar e per lei particulas venent de Jupitèr^[9]. Euròpa a tanben una ionosfèra tèuna^[10].

Superficia

La superficia d'Euròpa seriá plana car la planeta seriá tectonicament activa. Lo temps de la superficia seriá donc feble, situat entre 20 e 180 milions d'ans^[5]. Lei cratèrs d'impacte son donc rars sus Euròpa e lei formacions principalas que son visiblas son lei lineae e lei lenticulae.

Lei lineae son un ret de rais sorns situats sus tota la superficia dau satellit. Semblan lei falhas e fracturas de la banquisa terrèstra. La largor maximala dei lineae es egala a 20 quilomètres. L'origina dei lineae seriá un criovolcanisme ò lo gisclament de gueisèrs d'aiga freja que rompriá lei glaç de la superficia mostrant de glaç pus cauds^[11]. Lo fenomèn podriá donc èsser similar ai dorsalas oceanicas terrèstras.

Lei lenticulae son d'estructuras circularas amb de formas variadas coma de dòmas, de depressions ò de tacas sornas. Serián associadas amb una chaminèia volcanica. Dins aquò, l'existéncia dei lenticulae podrián tanben èsser la consequéncia d'una interpretacion d'imatges amb una resolucion febla de la sonda Galileo.

Camp magnetic

De mesuras de la sonda Galileo mostrèron l'existéncia d'un pichon camp magnetic causat per una interaccion ambé la magnetosfèra de Jupitèr. Pasmens, a l'ora d'ara, aqueu camp es mau conegut.

Orbita e rotacion

Euròpa orbita a l'entorn de Jupitèr en tres jorns e mièg a una distància mejana de 670 900 km en 3 d 13 h 14,6 min amb una excentricitat egala a 0,0101. Lo plan de sa trajectòria es clinat de 0,47° a respèct dau plan eqüatoriau de la planeta. Coma per la màger part dei satellits dau Sistèma Solar, la rotacion d'Euròpa es sincròna. Es a dire que lei periòdes de rotacion dau satellit a l'entorn de son axe e a l'entorn de Jupitèr son identics. Enfin, l'orbita d'Euròpa mòstra doas resonàncias amb Io (2:1) e Ganimèdes (1:2).

Observacion

Euròpa es teoricament visible a uelh nus amb una magnitud aparenta de + 5,29. Pasmens, son lume es escondut dins l'esclat de Jupitèr. Pasmens, son observacion es relativament aisada amb un instrument amator. Es tanben possible de seguir son desplaçament entre doas nuechs d'observacion.

Liames intèrnes

Bibliografia

Nòtas e referéncias

↑ Segon eu, aviá observat lei quatre satellits galileians tre 1609. Pasmens, citèt unicament d'exemples datant de 1613 e sei nòtas personalas parlan pas d'observacions de Jupitèr anterioras a 1610.
↑ Segon de recèrcas menadas dins d'archius astronomics chinés, l'astronóm Gan De (sègle IV avC) auriá observat de satellits galileians en 365 avC gràcias a de condicions d'observacion fòrça favorables. Aquò es teoricament possible dins certanei configuracions espacialas. Pasmens, l'informacion foguèt rapidament oblidada per sei contemporanèus.
↑ ^3,0 et ^3,1 NASA Profile, [1], 10 d'octòbre de 2010.
↑ Jeffrey S. Kargel, Jonathan Z. Kaye, James W. Head, III, et al. (2000). "Europa’s Crust and Ocean: Origin, Composition, and the Prospects for Life". Icarus 148: 226 –265.
↑ ^5,0 et ^5,1 Schenk, Paul M.; Chapman, Clark R.; Zahnle, Kevin; and Moore, Jeffrey M.; Chapter 18: Ages and Interiors: the Cratering Record of the Galilean Satellites, in Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere, Cambridge University Press, 2004
↑ Hall, Doyle T.; et al.; Detection of an oxygen atmosphere on Jupiter's moon Europa, Nature, Vol. 373 (23 February 1995), pp. 677–679.
↑ Savage, Donald; Jones, Tammy; and Villard, Ray (1995-02-23). "Hubble Finds Oxygen Atmosphere on Europa". Project Galileo. NASA, Jet Propulsion Laboratory.
↑ McGrath (2009). "Atmosphere of Europa". In Pappalardo, Robert T.; McKinnon, William B.; and Khurana, Krishan K.. Europa. University of Arizona Press.
↑ Johnson, Robert E.; Lanzerotti, Louis J.; and Brown, Walter L. (1982). "Planetary applications of ion induced erosion of condensed-gas frosts".
↑ Kliore, Arvydas J.; Hinson, D. P.; Flasar, F. Michael; Nagy, Andrew F.; Cravens, Thomas E. (July 1997). "The Ionosphere of Europa from Galileo Radio Occultations". Science 277 (5324): 355–358.
↑ Figueredo, Patricio H.; and Greeley, Ronald (2003).

Sistèma Solar
(Estela : Lo Solelh)

Planetas
Mercuri · Vènus · Tèrra · Mart · Jupitèr · Saturne · Uranus · Neptun

Planetas nanas
Cères · Pluton · Èris

Pichons còrses
Asteroïdes · Cencha d'asteroïdes · Cometas · Cencha de Kuiper · Objèctes eparses · Nívol d'Oort

Satellits
T (1) : Luna — M (2) : Fòbos · Deimos — J (67) : Io · Euròpa · Ganimèdes · Callisto — S (62) : Titan · Rhea · Mimas · Enceladus · Tethys · Dione — U (27) : Miranda · Ariel · Umbriel · Titània · Oberó — N (14) : Triton

Lista dels objèctes del Sistèma Solar · Galariá del Sistèma Solar

[1] Segon eu, aviá observat lei quatre satellits galileians tre 1609. Pasmens, citèt unicament d'exemples datant de 1613 e sei nòtas personalas parlan pas d'observacions de Jupitèr anterioras a 1610.

[2] Segon de recèrcas menadas dins d'archius astronomics chinés, l'astronóm Gan De (sègle IV avC) auriá observat de satellits galileians en 365 avC gràcias a de condicions d'observacion fòrça favorables. Aquò es teoricament possible dins certanei configuracions espacialas. Pasmens, l'informacion foguèt rapidament oblidada per sei contemporanèus.

[NASA_Profile-3] 3,0 et ^3,1 NASA Profile, [1], 10 d'octòbre de 2010.

[4] Jeffrey S. Kargel, Jonathan Z. Kaye, James W. Head, III, et al. (2000). "Europa’s Crust and Ocean: Origin, Composition, and the Prospects for Life". Icarus 148: 226 –265.

[Schenk,_Chapman,_Clark,_Zahnle,_Moore-5] 5,0 et ^5,1 Schenk, Paul M.; Chapman, Clark R.; Zahnle, Kevin; and Moore, Jeffrey M.; Chapter 18: Ages and Interiors: the Cratering Record of the Galilean Satellites, in Jupiter: The Planet, Satellites and Magnetosphere, Cambridge University Press, 2004

[6] Hall, Doyle T.; et al.; Detection of an oxygen atmosphere on Jupiter's moon Europa, Nature, Vol. 373 (23 February 1995), pp. 677–679.

[7] Savage, Donald; Jones, Tammy; and Villard, Ray (1995-02-23). "Hubble Finds Oxygen Atmosphere on Europa". Project Galileo. NASA, Jet Propulsion Laboratory.

[8] McGrath (2009). "Atmosphere of Europa". In Pappalardo, Robert T.; McKinnon, William B.; and Khurana, Krishan K.. Europa. University of Arizona Press.

[9] Johnson, Robert E.; Lanzerotti, Louis J.; and Brown, Walter L. (1982). "Planetary applications of ion induced erosion of condensed-gas frosts".

[10] Kliore, Arvydas J.; Hinson, D. P.; Flasar, F. Michael; Nagy, Andrew F.; Cravens, Thomas E. (July 1997). "The Ionosphere of Europa from Galileo Radio Occultations". Science 277 (5324): 355–358.

[11] Figueredo, Patricio H.; and Greeley, Ronald (2003).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]