America del Nòrd : Diferéncia entre lei versions
m r2.7.3) (Robòt Apondre: uz:Shimoliy Amerika |
m Bot: Migrating 194 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q49 (translate me) |
||
Linha 86 : | Linha 86 : | ||
[[Categoria:America]] |
[[Categoria:America]] |
||
[[ace:Amirika Utara]] |
|||
[[af:Noord-Amerika]] |
|||
[[als:Nordamerika]] |
|||
[[am:ስሜን አሜሪካ]] |
|||
[[an:America d'o Norte]] |
|||
[[ang:Norðamerica]] |
|||
[[ar:أمريكا الشمالية]] |
|||
[[arc:ܐܡܪܝܩܐ ܓܪܒܝܝܬܐ]] |
|||
[[arz:امريكا الشماليه]] |
|||
[[as:উত্তৰ আমেৰিকা]] |
|||
[[ast:Norteamérica]] |
|||
[[az:Şimali Amerika]] |
|||
[[ba:Төньяҡ Америка]] |
|||
[[bar:Noadamerika]] |
|||
[[bat-smg:Šiaurės Amerėka]] |
|||
[[bcl:Amerika nin Norte]] |
|||
[[be:Паўночная Амерыка]] |
|||
[[be-x-old:Паўночная Амэрыка]] |
|||
[[bg:Северна Америка]] |
|||
[[bjn:Amirika Utara]] |
|||
[[bm:Saheli Amerika]] |
|||
[[bn:উত্তর আমেরিকা]] |
|||
[[br:Norzhamerika]] |
|||
[[bs:Sjeverna Amerika]] |
|||
[[bxr:Хойто Америка]] |
|||
[[ca:Amèrica del Nord]] |
|||
[[ceb:Amihanang Amerika]] |
|||
[[chr:ᏧᏴᏢ ᎠᎹᏰᏟ]] |
|||
[[ckb:ئەمریکای باکوور]] |
|||
[[co:America settentriunale]] |
|||
[[crh:Şimaliy Amerika]] |
|||
[[cs:Severní Amerika]] |
|||
[[csb:Nordowô Amerika]] |
|||
[[cu:Сѣвєрьна Амєрїка]] |
|||
[[cv:Çурçĕр Америка]] |
|||
[[cy:Gogledd America]] |
|||
[[da:Nordamerika]] |
|||
[[de:Nordamerika]] |
|||
[[diq:Amerikaya Zımey]] |
|||
[[dsb:Pódpołnocna Amerika]] |
|||
[[el:Βόρεια Αμερική]] |
|||
[[en:North America]] |
|||
[[eo:Nordameriko]] |
|||
[[es:América del Norte]] |
|||
[[et:Põhja-Ameerika manner]] |
|||
[[eu:Ipar Amerika]] |
|||
[[ext:América el Norti]] |
|||
[[fa:آمریکای شمالی]] |
|||
[[fi:Pohjois-Amerikka]] |
|||
[[fiu-vro:Põh'a-Ameeriga]] |
|||
[[fo:Norðuramerika]] |
|||
[[fr:Amérique du Nord]] |
|||
[[frp:Amèrica du Nord]] |
|||
[[frr:Nuurd-Ameerikoo]] |
|||
[[fur:Americhe dal Nord]] |
|||
[[fy:Noard-Amearika]] |
|||
[[ga:Meiriceá Thuaidh]] |
|||
[[gag:Poyraz Amerika]] |
|||
[[gan:北美洲]] |
|||
[[gd:Aimearaga a Tuath]] |
|||
[[gl:América do Norte]] |
|||
[[glk:کلسیا آمریکا]] |
|||
[[gn:Yvateamérika]] |
|||
[[got:𐌽𐌰𐌿𐍂𐌸𐌰 𐍅𐌴𐌹𐌽𐌰𐌻𐌰𐌽𐌳]] |
|||
[[gu:ઉત્તર અમેરિકા]] |
|||
[[gv:America Hwoaie]] |
|||
[[hak:Pet-mî-chû]] |
|||
[[haw:‘Amelika ‘Ākau]] |
|||
[[he:אמריקה הצפונית]] |
|||
[[hi:उत्तर अमेरिका]] |
|||
[[hif:North America]] |
|||
[[hr:Sjeverna Amerika]] |
|||
[[hsb:Sewjerna Amerika]] |
|||
[[ht:Amerik dinò]] |
|||
[[hu:Észak-Amerika]] |
|||
[[hy:Հյուսիսային Ամերիկա]] |
|||
[[ia:America del Nord]] |
|||
[[id:Amerika Utara]] |
|||
[[ie:America del Nord]] |
|||
[[ig:Olile anyanwu Amerika]] |
|||
[[ilo:Amianan nga Amerika]] |
|||
[[is:Norður-Ameríka]] |
|||
[[it:America del Nord]] |
|||
[[iu:ᐊᒥᐊᕆᑲ ᑐᓄᕕᐊᖅ]] |
|||
[[ja:北アメリカ]] |
|||
[[jbo:bemtu'a]] |
|||
[[jv:Amérika Lèr]] |
|||
[[ka:ჩრდილოეთი ამერიკა]] |
|||
[[kaa:Arqa Amerika]] |
|||
[[kbd:Ишъхъэрэ Америкэ]] |
|||
[[kk:Солтүстік Америка]] |
|||
[[kl:Amerika Avannarleq]] |
|||
[[kn:ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕ]] |
|||
[[ko:북아메리카]] |
|||
[[koi:Ойвыв Америка]] |
|||
[[krc:Шимал Америка]] |
|||
[[ku:Amerîkaya Bakur]] |
|||
[[kv:Войвыв Америка]] |
|||
[[kw:Amerika Gledh]] |
|||
[[la:America Septentrionalis]] |
|||
[[lad:Amerika del Nord]] |
|||
[[lb:Nord- a Mëttelamerika]] |
|||
[[lez:Кеферпатан Америка]] |
|||
[[li:Noord-Amerika]] |
|||
[[lij:America do Nòrd]] |
|||
[[lmo:America del Nord]] |
|||
[[lo:ອະເມລິກາເໜືອ]] |
|||
[[lt:Šiaurės Amerika]] |
|||
[[lv:Ziemeļamerika]] |
|||
[[map-bms:Amerika Utara]] |
|||
[[mdf:Кельмеширень Америк]] |
|||
[[mg:Amerika Avaratra]] |
|||
[[mhr:Йӱдвел Америка]] |
|||
[[mi:Nōta Amerika]] |
|||
[[mk:Северна Америка]] |
|||
[[ml:വടക്കേ അമേരിക്ക]] |
|||
[[mn:Хойд Америк]] |
|||
[[mr:उत्तर अमेरिका]] |
|||
[[ms:Amerika Utara]] |
|||
[[mwl:América de l Norte]] |
|||
[[my:မြောက်အမေရိက]] |
|||
[[mzn:شمالی امریکا]] |
|||
[[nah:Ixachitlān Mictlāmpa]] |
|||
[[nds:Noordamerika]] |
|||
[[nds-nl:Noord-Amerika]] |
|||
[[ne:उत्तर अमेरिका]] |
|||
[[new:उत्तर अमेरिका]] |
|||
[[nl:Noord-Amerika]] |
|||
[[nn:Nord-Amerika]] |
|||
[[no:Nord-Amerika]] |
|||
[[nov:Nordi Amerika]] |
|||
[[nrm:Améthique du Nord]] |
|||
[[nso:Amerika Leboa]] |
|||
[[om:North America]] |
|||
[[os:Цæгат Америкæ]] |
|||
[[pap:Nort Amerika]] |
|||
[[pdc:Natt Amerikaa]] |
|||
[[pih:North Merika]] |
|||
[[pl:Ameryka Północna]] |
|||
[[pnb:اتلا امریکہ]] |
|||
[[ps:شمالي امريکا]] |
|||
[[pt:América do Norte]] |
|||
[[qu:Chinchay Awya Yala]] |
|||
[[rm:America dal Nord]] |
|||
[[ro:America de Nord]] |
|||
[[roa-rup:America di Aratsile]] |
|||
[[roa-tara:Americhe settendrionale]] |
|||
[[ru:Северная Америка]] |
|||
[[rue:Северна Америка]] |
|||
[[rw:Amerika ya Ruguru]] |
|||
[[sa:उत्तर-अमेरिकाखण्डः]] |
|||
[[sah:Хоту Америка]] |
|||
[[scn:Amèrica dû Nord]] |
|||
[[sco:North Americae]] |
|||
[[se:Davvi-Amerihkká]] |
|||
[[sh:Severna Amerika]] |
|||
[[si:උතුරු ඇමෙරිකාව]] |
|||
[[simple:North America]] |
|||
[[sk:Severná Amerika]] |
|||
[[sl:Severna Amerika]] |
|||
[[sn:North America]] |
|||
[[so:Woqooyiga Ameerika]] |
|||
[[sq:Amerika Veriore]] |
|||
[[sr:Северна Америка]] |
|||
[[srn:Opo Amrika]] |
|||
[[stq:Noud-Amerikoa]] |
|||
[[su:Amérika Kalér]] |
|||
[[sv:Nordamerika]] |
|||
[[sw:Amerika ya Kaskazini]] |
|||
[[szl:Půłnocno Amerika]] |
|||
[[ta:வட அமெரிக்கா]] |
|||
[[te:ఉత్తర అమెరికా]] |
|||
[[tg:Америкаи Шимолӣ]] |
|||
[[th:ทวีปอเมริกาเหนือ]] |
|||
[[tk:Demirgazyk Amerika]] |
|||
[[tl:Hilagang Amerika]] |
|||
[[tpi:Not Amerika]] |
|||
[[tr:Kuzey Amerika]] |
|||
[[tt:Төньяк Америка]] |
|||
[[uk:Північна Америка]] |
|||
[[ur:شمالی امریکہ]] |
|||
[[uz:Shimoliy Amerika]] |
|||
[[vec:Merica setentrional]] |
|||
[[vep:Pohjoižamerik]] |
|||
[[vi:Bắc Mỹ]] |
|||
[[war:Amihanan nga Amerika]] |
|||
[[wo:Bëj-gànnaaru Aamerig]] |
|||
[[yi:צפון אמעריקע]] |
|||
[[yo:Àríwá Amẹ́ríkà]] |
|||
[[zea:Noord-Amerika]] |
|||
[[zh:北美洲]] |
|||
[[zh-min-nan:Pak Bí-chiu]] |
|||
[[zh-yue:北美洲]] |
|||
[[zu:IMelika Enyakatho]] |
Version del 9 març de 2013 a 20.22
L’America del Nòrd (var. America dau Nòrd, America deu Nòrd) es una partida del continent american o, segon certans geografs, un continent a despart, entre l’ocean Atlantic a l’oèst, l’ocean Pacific a l’èst, l’ocean Artic al nòrd e l’America del Sud al sud.
Division geopolitica
L’America del Nòrd compta los païses seguents :
- al nòrd-èst del continent, l’illa de Groenlàndia, la segonda illa del monde en importància après Austràlia. Politicament, es un territòri autonòm del reialme de Danemarc ;
- Canadà qu’i apertenon las grandas illas situadas al larg de sas còstas :
- l’illa de Vancouver e las illas de la Reina Carlòta a l’oèst,
- l’Illa del Prince Edoard, Tèrra Nòva e l’illa del Cap Breton a l’est,
- l’archipèla arctic canadian amb l’illa d'Ellesmere, l’illa de Baffin, e l’illa Victoria al nòrd ;
- al larg de las còstas de Canadà, l’archipèla de Sant Pèire e Miquelon, territòri restacat a França ;
- los Estats Units, amb las illas Aleutianas e Alaska ;
- las Bermudas, territòri autonòm del Reialme Unit ;
- Mexic
Populacion
Païses o territòris dependents | Populacion | Superfícia | Densitat |
---|---|---|---|
(est. 2007-01-07) | (km2) | (/km2) | |
Bermudas (Reialme Unit) | 66 163 | 53 | 1 248 |
Canadà | 33 390 141 | 9 984 670 | 3,3 |
Estats Units (amb Alaska e Hawaii) | 301 139 947 | 9 630 091 | 31 |
Groenlàndia (Danemarc) | 56 344 | 2 166 086 | 0,03 |
Mexic | 107.000.000 | 1 972 550 | 55 |
Sant Pèire e Miquelon (França) | 7 036 | 242 | 29 |
Total | 443 360 522 | 23 752 692 | 18,7 |
Eretatge de las diferentas èrsas d’imigracion de son istòria, l’America del Nòrd presenta dos grops etnoculturals plan diferenciats.
Lo primièr al nòrd, es l’ensemble anglosaxon, compausat de Canadà e dels Estats Units. Los amerindians i son totjorn presents, mas dins una proporcion menèla. La majoritat de la populacion i es d'origina europèa (sens desbrembar los apòrts de l'immigracion recenta, los afroamericans e los ispanics). La lenga mai utilizada es l’anglés amb una fòrta minoritat francesa en Canadà.
Lo segond al sud, ont la majoritat de la populacion i es mestissa (espanhòls e amerindians), la part dels amerindians i es fòrça mai granda en Mexic (6,7% de la populacion). Ça que la emplegan las lengas europèas (mai que mai l’espanhòl), lo tot mestissat amb las culturas amerindianas e africanas tanben.
Istòria
Istòria precolombiana
Exploracion europèa
Segon los darrièrs desvolopaments de la recerca istorica, les primièrs europèus qu’acostèron en America del Nòrd foguèron los Vikings (amb lo famós Eric lo Roge) en l’an 1000: escandinaus venguts de Groenlàndia que temptèron una colonizacion de Tèrra Nòva (vestigis arqueologics de l’Anse-aux-Meadows).
Colonizacion europèa
Geografia
Relèu
La region se compausa d'ensembles diferenciats que se succedísson d’èst en oèst. La part orientala es dominada per de planas costièras estrechas al nòrd (Canadà e Nòva Anglatèrra e pus largas al sud (Florida). Darrièr aquestes espacis planièrs se troban de cadenas montanhosas pauc nautas, ancianas e erodadas : los Apalaches mens de 2000 m de naut. Lo calm de las Laurentidas constituís l'essencial de la peninsula de Labrador. Anant cap a l’oèst, se trapan d'espacis relativament planièrs e pauc nauts, escampilhats de lacs (lac de l’Orsa, grand lac dels Esclaus, lac Winnipeg et los Grands Lacs). Mai al sud, la val de Mississipí constituís l’esquina del centre de l’America del Nòrd. Puèi, la region de las Grandes Planas e lo piemont de las Rocosas se succedisson amb d'altituds de mai e mai nautas. L’oèst de l’America del Nòrd es una succession de cadenas mai o mens parallèlas que constituisson un arrestador a la circulacion. Aqueste ensemble montanhós, pus larg als Estats Units qu'en Canadà, es entrecopat per replanats e combas. Los darrièrs espacis abans l’ocean Pacific se caracterizan per una granda activitat volcanica e sismica : es una part importanta de la cencha de fuòc del Pacific.
-
Los Grands Lacs : lo lac Erie, en ivèrn
-
Lo mont McKinley, trescòl de l’America del Nòrd (Estats Units)
-
Las Montanhas Rocosas, en Canadà
-
Los Appalaches (Estats Units)
Nòtas e referéncias