Efèb

Estatua de l'efèb d'Agde.

Efèb atenian portant lo petàs, un imacion, doas javelinas e una espasa, mitat de sègle V AbC..

Pels Grècs ancians, un efèb (en grec ancien ἔφηβος, éphêbos, contraccion de ἐπί-ἥβη, derivat de ἥβη hếbê, la jovença, cf. la divesa Ebèa) èra un jovent, en practica un mainat avent daissat l'autoritat de las femnas.

Per extension, lo tèrme designa uèi un jovent d'una granda beutat.

Origina

L'efebiá ten benlèu son origina dins de practicas ancianas d'aprendissatge que marcan la transicion entre l'enfança e l'integracion definitiva dels jovents dins la vida sociala.

L'efebiá a Atenas

A Atenas, l'éfebiá es institucionalizada. Recamp los joves ciutodans de 18 a 20 ans, astrenhs al servici militar. Es desxricha per Aristòtel dins la Constitucion dels Atenians (42).

L'efebiá dura dos ans. Primièr, lo jovent es inscrich coma efèb sus la lista de son dèma. L'assemblada dels demotas verifica qu'ateguèt plan l'edat que cal, e que sos parents son de ciutadans atenians, cque dempuèi lo decrèt de Pericles en 451 AbC. est citoyen tot òme de 18 ans d'edat avent un paire nascut d'un paire ciutadana atenian e una maire filha de ciutadan atenian. Es l'inscripcion als dèma que fa del jovent un ciutadan (πολίτης / politês). Puèi los efèbs son recampat per de sofronistas, elegits per cada tribú d'Atenas, es a dire detz en tot. Aquestes magistrats an per objectiu d'incorporar los jovents, e de provesir lor manjar e lotjament. Après aver recampat los efèbs, lor fan far la virada de diferents sanctuaris, puèi se separan en dos grops, un cantonat a Muniquia e l'autra a l'Actèu, dos luòcs situits al Pirèu.

Abans de començar l'efebiá, los efèbs devon jurar:

“ Desonorarai pas mas armas sagradas e abandonarai pas mon vesin ont que seriá en reng; defedrai çò qu'es san e sagrat, e tornarai pas a mos successors la patria amendrida, mas mai granda e mai fòrta, agissent sol o alara amb totes, j'obedirai a aquestes que, cadun son torn, govèrnan en savi a las leis establidas e a aquestas que en savi serán establits. Se qualqu'un entrepren de leo detruire, lo daissarai pas far, agissent sol o alara amb totes, onorarai los cultes ancestrals. Que coneisson d'aqueste jurament, los dieus, Aglauros, Estia, Enio, Enialos, Arès, e Atena Areia, Zèus, Talló, Auxó, Egemona, Eraclès, las bòlas de la patria, los blats, los [[òrdi|]]s, las vinhas, las olivas, las figas ” — Tèxte tirar sus una estèla del sègle IV.

Sotas la Marselhesa, un oplita e son efèb.

La primièra annada es consacrada a l'instruccion de las armas, jos l'autoritat de pedotribes (παιδοτρίϐης/ paidotríbês), o instructors. Los efèbs son formats al combat coma oplitas, aprenon tanben a manobrar d'armas de sètge coma la catapulta.

La segonda annada se debana dins las garnisons de l'Atic, los joves recrutas constituisson l'essencial de las tropas atenianas e participan a las òbras importantas coma la construccion de ponts o de fortificacions. L'efèbia s'acaba a la fin d'aquesta segonda annada amb la <i id="mwQw">docimasia</i> (en grèc ancian ἡ δοκιμασíα). Es una mèna d'enquista, d'examèn que deu passar l'efèb, une verificacion finala d'aptitud que determinarà l'obtencion o non de la ciutadenetat ateniana per l'efèb.

Al sègle II AbC lo servici de l'efebiá es diminuit a un an e pèrd son caractèr obligatòri, essent pas pus a la carga de la ciutat, los mai paures ne son exclusits. L'efebiá ven una formacion de tipe instruccion superiora ont l'aspècte militar es completat per de conferéncias donadas al gimnás per de filosòfs, de retors e de mètges.

Nòtas e referéncias

Bibliografia

• [Bertrand 1992] Jean-Marie Bertrand, Inscriptions historiques greques, Belles Lettres, coll. « Roue à livres », 1992.
• [Jeanmaire 1939] H. Jeanmaire, Couroi et Courètes : essai sur l'éducation spartiate et sur les rites d'adolescence dans l'Antiquité hellénique, Lille, Bibliothèque universitaire, 1939, 638 p. (OCLC 807519396).
• [Pélékidis 1962] (en) C. Pélékidis, Éphébie : histoire de l'éphébie attique, des origines à 31 av. J.-C., Paris, éditions de Boccard, 1962.
• [Reinmuth 1971] (en) O. W. Reinmuth, The Ephebic Inscriptions of the Fourth Century B.C., Leyde, Leiden Brill, 1971, 175 p. (OCLC 208321).
• [Robert 1938] L. Robert, Études épigraphiques et philologiques, 1938.
• [Vidal-Naquet 1981] Pierre Vidal-Naquet, « Le Chasseur noir et l'origine de l'éphébie athénienne », dans Le Chasseur noir : Formes de pensée et formes de société dans le monde grec, Paris, F. Maspéro, 1981, 487 p. (ISBN 9782707111951, OCLC 7658419).
• [von Wilamowitz-Moellendorff 1916] (de) Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff, Aristoteles : Aristoteles und Athen, vol. 2, Berlin, 1916.

Ligams extèrnes

• L'éphébie athénienne sur Musagora