Demetèr
Dins la mitologia grèga, Demetèr (en grèc ancian Δημήτηρ / Dêmếtêr que deriva del grèc ancian Γῆ Μήτηρ / Gễ Mếtêr, « la Tèrra Maire » o de Δημομήτηρ / Dêmomếtêr, « la Maire de la Tèrra », δῆμος / dễmos, « la tèrra, lo país ») es la divessa de l'agricultura e de las meissons. Los Romans l'associan a Cerés. La Teogonia d'Esiòde ne fa una filha dels Titans Crònos e Rèa, sòrre de Zèus, de Poseidon, d'Ades, d'Estia e d'Èra e la maire de Persefòn.
Mite
[modificar | Modificar lo còdi]
Quand Ades, sobeiran dels mòrts, raubèt Persefòn per ne far la seuna esposa, Denetèr se'n anèt la quèrre e negligiguèt las culhidas de la Tèrra. Jos forma d'una vielha femna nomenada « Doso », landrèt pendent nòu jorns. Se mainant qu'una famina menaçava los mortals, Zèus se decidiguèt d'enviar Ermès al reialme d'Ades per li demandar de tornar Persefòn a la seuna maire. Mas Persefòn aviá manjat sièis granas de la milgrana oferta per Ades, coma darrièra engana per la gardar amb el, e la tradicion voliá que quin que siá manjariá dins lo reialme dels mòrts poiriá pas lo quitar. Zèus s'entendiguèt per que Persefòn passe lis sièis meses cultivables sus la Tèrra amb la seuna maire e los sièis meses del rèsta de l'an amb la seuna esposa. Es d'aquel mite que nasquèt lo cicle de las sasons dins la mitologia grèga.
Mas Demetèr aguèt d'autres enfants que Persefòn; l'eròis Iasion s'uniguèt amb ela dins un camp laurat tres còps e li donèt un filh que foguèt nomenat Plotós e venguèt la personificacion de la riquessa. Omèr menciona que Zèus, per jalosia, folzejèt Iasion. Unida amb Poseidon, concebèt Arion, un caval imortal, e una divessa misteriosa, qu'èra enebit de prononciar lo nom: atal se designèt aquela filha de Demetèr coma Despina (« la Mestressa ») [1]. La legenda conta qu'avent concebut Despina pendent la seuna quèsta de Persefòn, Demetèr la faguèt raubar per un Titan del nom d'Anitos[2].
Demetèr ensenhèt als umans lo trabalh de las semesons e de las lauradas. Jos la forma de Doso, encontrèt Celeos, rei d'Eleusis. Per lo mercejar de son acuèlh, prenguèt amb ela los filhs del rei, Demofòn e Triptolèm, ensajèt de far lo primièr imortal e ensenhèt al segond l'art de l'agricultura. Aquel deuriá en retorn ensenhar aquel art al rèsta dels umans. Aquelas tradicions mencionant que li auriá tanben donat de granas de blat per que los espandèsson sus Tèrra.
Culta
[modificar | Modificar lo còdi]
Dins Los Trabalhs e los Jorns, Esiòde parla mai d'un còp de Demetèr, e dona fòrça detalhs suls rites religioses sus la fertilitat e lo trabalh de la tèrra. Se reconeis qu'aquela divessa es l'una de las divinitats mai favorables als umans. Qualques autors s'entendon per dire que fasiá pas partit dels dotze dieus olimpians, perque aimava mai demorar prèp de la tèrra e dels camps.
Segon Pausanias dins sa Descripcion de la Grècia, una granda quantitat de temples e sanctuaris dedicats a Demetèr pel país, testimonhant de l'importança de son culte.
Demetèr foguèt onorat dins los mistèris d'Eleusis, un culte celebrant lo retorn a la vida e lo cicle de las meissons. L'Imne omeric a Demetèr, dona la melhora descripcion que nos documenta sus l'origina del culte.
Foguèt tanben onorada als mistèris de Samotràcia jos la forma de la divessa Axieros, la divessa principala dels Grands Dieus.
Epiclèsis, atributs e sanctuaris
[modificar | Modificar lo còdi]- Los seus atributs : las garbas de blat, le calatos, lo volam, lo flambèl, lo sèrp, la truèja, lo marran, le pavòt e la tortora
Didracme de l'illa de Paros, frapada a las Cicladas e representant Demetèr - Los seus sanctuaris : Eleusis, Termopilas, Samotràcia.
- Celebracions : Tesmoforias, Eleusinias, Demetrias e Ceraales, eca.
Demetèr dins las arts
[modificar | Modificar lo còdi]Demetèr es sovent presentada assetada e portant una garba d'espics de blat trenats. Se la vei a vegada amb una tesa, cercant la seuna filha amada. Prèp d'ela se trapant sovent de produches de la tèrra e d'animals sacrats, la colòbra e la truèja. La seuna filha Persefòn apareis pron sovent als seus costats.
Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Ligam extèrne
[modificar | Modificar lo còdi]