Deconstructivisme

Lo Museu Guggenheim de Bilbao, Bascoat, de Frank Gehry, es un dels edificis mai espectaculars del deconstructivisme. De contorns organics, que se vòl semblar a una nau. Los panèls brilhants de titani, que recòrdan a las escamas d'un peis, rebatan lo riu Nervión.

Lo deconstructivisme es una escòla arquitectonica que nasquèt a la fin dels ans 1980. Se caracteriza per la fragmentacion, lo dessenh non lineari, la projeccion de las idèas cap a la superfícia de las estructuras e, en aparéncia, dins la geometria non euclidiana, (per exemple, de formas non rectilinhas que s'utilizan per distorsionar e dislocar qualques principis elementaris de l'arquitectura coma l'estructura e l'envolòpa de l'edifici. L'aparéncia visuala finala dels edificis de l'escòla deconstructivista se caracteriza per una estimulanta imprevisibilaitat e un caòs contrarotlat. Per qualques del seus autors la basa es lo moviment teoric e literari de la desconstruccion. Mas lo nom tanben deriva del constructivisme rus dels ans 1920 que torna en partida a la seunaa inspiracion formala.

Qualques eveniments importants dins l'istòria del moviment deconstructivista foguèt lo concors internacional del Parc de la Villette a París (subretot la participacion de Jacques Derrida e Peter Eisenman e lo primièr prèmi de Bernard Tschumi), l'exposicion de 1988 del Musèu d'Art Modèrn de Nòva York Deconstructivist Architecture, organizada per Philip Johnson e Mark Wigley, e l'inauguracion en 1989 del Wexner Center For The Arts a Columbus, dessenhat per Peter Eisenman. A l'exposicion de Nòva York se mòstrèron d'òbras de Frank Gehry, Daniel Libeskind, Rem Koolhaas, Peter Eisenman, Zaha Hadid, Coop Himmelb(l)au e Bernard Tschumi.

L'Imperial War Museum North de Daniel Libeskind, a Manchester compren tres volums corbes qu'aparentament s'intrecrosan.

Al començament, qualques arquitèctes coneguts coma deconstructivistas èran influïts per las idèas del filosòf francés Jacques Derrida. Eisenman aviá una relacion personala amb Derrida, malgrat qu'aqueste aviá desenvolupat la seuna apròcha del dessenh arquitectonic fòça abans de se dire deconstructivista. Segon el, lo deconstructivisme se deu considerar coma una seguida del seu interès pel formalisme radical. Qualques seguidors del corrent deconstructivista èran tanben influïts per l'experimentacion formal e los desequilibris geometrics dels constructivistas russes. Existís de referéncias epl deconstructivisme a divèrses movements del sègle XX: la interaccion postmodernitat/modernisme, expressionisme, cubisme e l'art contemporanèu. La tentativa del deconstructivisme es de liberar l'arquitectura de las règlas modernistas, que los seus tenents jutjava constrictivas, coma «la forma seguís a la foncion», «la puretat de la forma» e la «veritat dels materials» ("truth on materials").

Lo deconstructivisme inclusís d'idèas de fragmentacion, procediments no linearis, procediments de dissenh, geometria no euclidian, negant las polaritats coma l'estructura e la cobèrta. L'aparéncia visuala dels edificis d'aquel estil se caracteriza per un caòs contrarotlat. Fòrça criticas del deconstructivisme veson aquò coma un simple exercici formal amb pauc de significacion sociala. Mas d'exemples coma lo Musèu Guggenheim de Bilbao contradison aquela tèsi.

Istòria, contèxte e influéncias

Modernisme e postmodernisme

Biblioteca Centrala de Seattle, de Rem Koolhaas

Lo deconstructivisme exercís, dins l'arquitectura Modèrna, un ròtle opausat a la racionalitat ordenada del modernisme e del postmodernisme. A quela oposocion es pro clara per aquel darrièr movement. Encara que los postmodernistas e los deconstructivistas publiquèron las seunas teorias dins una meteissa revista: 'Oppositions (publicada entre 1973 e 1984), los articles d'aquela revista provoquèron la trencadura entre ambedos movements. Los deconstructivistas adoptèron una actitud de confrontacion contra l'arquitectura establida e l'istòria de l'arquitectura, mostrant lo seu desir de dessociar l'arquitectura. Alara que los postmodernistas tornèron, sovent sornarudament o ironicament, cap a las referéncias istoricas que lo modernisme rebutava. Lo deconstructivisma rebutava l'acceptacion postmodèrna d'aquelas referéncias. Tanben rebutava l'idèa dels ornaments decoratiu. Aqueles principis fan que lo deconstructivista s'alinia amb las idèas d'antiïstoricisme modernista.

En mai d'aqueles de Oppositions, un autre tèxte que distrièt lo deconstructivisme del desligament del modernisme e del postmodernisme foguèt la publicacion de Complexity and Contradiction in architecture (1966) de Robert Venturi. Aquela òbra, a l'encòp del constat del postmodernisme e del deconstructivisme ataca la puretat, la claretat e la simplicitat del modernisme. La lectura postmodèrna de Venturi èra que lo decors e l'allusion istorica apondon una riquesa a l'arquitectura. Qualques arquitectas postmodèrnas tentèron de tornat utilizat lo decors tanben per los bastits economics. Rebutèt racionalisme dins lo dissenh, mai mantengava intacte lo principi del foncionalisme. Aquò s'apròcha de la tèsi de la seguenta òbra majora de Venturi: los simbòls e decors pòdon s'aplicar a l'arquitectura pragmatica i apondent las complexitats filosoficas de la semiologia.

Vitra Design Museum, de Frank Gehry, a Weil Am Rhein.

La lectura deconstructivista de Complexity and Contradiction es pro diferenta. L'edifici de basic èra lo subjècte dels problèmas e las complicacions pel deconstructivisme, sens se desfar del decors. Al luòc de separar decors e foncion, coma los postmodernistas, se metèt en question los aspèctes foncionals dels edificis. La geometria èra pels deconstructivistas çò qu'èra lo decors pels postmodernistas coma Venturi, l'objècte de la complexitat, e aquela complexitat de la geometria l'apliquèron, fin finala, als aspèctes foncionals, estructurals e espacials dels edificis deconstructivistas. Un exemple de la complexitat deconstructivista es lo Vitra Design Museum de Frank Gehry a Weil-am-Rhein, que pren lo tipic cube blanc sens ornamentacion de las galariás d'art modernistas e lo deconstruís, utilisant las geometrias que remembran lo cubisme e l'expressionisme abstracte. Aquò tresvira los aspèctes foncionals de la simplicitat modernista, subretot dins l'estil internacional, que la superfícia rebocada blanca es una reminiscéncia, com a punch de partença. Un autre exemple de la lectura deconstructivista de Complexity and Contradiction es lo Center for the Arts de Peter Eisenman. Lo Wexner Center pren la forma arquetipala del castèl e l'i apond de complexitat amb una seriá de talhs e de fragmentacions. Una rièja tridimensionala cobrís de biais arbitrari l'edifici. La rièja, una referéncia al modernisme, truca amb l'antiquitat medievala del castèl. Qualques colomna de la rièja arriban pas a tèrra, mas demòran exprès en suspes suls gras creent una sensacion d'incomoditat nevrotica e contradich lo principi estructural de la colomna. Lo Wexner Center deconstruís l'arquetipe del castèl e representa los seus espacis e estructuras coma de conflictes e de diferéncias.

Filosofia deconstructivista

La dralha principala de la filosofia deconstructivista dins la teoria arquitectonica passa mejans l'influéncia del filosòf Jacques Derrida sus Peter Eisenman. Eisenman tracèt las basas filosoficas del movement literari de la desconstruccion, colaborèt directament amb Derrida dins qualques projèctes, coma la participacion al concors del Parc de la Villette. Derrida coma Eisenman, amb Libeskind s'intessavan a la «metafisica de la preséncia», e es lo subjècte principal de la filosofia deconstructivista dins la teoria arquitectonica. L'ipotèsi renteguda es que l'arquitectura es un lengatge capable de comunicar lo sens e que pòt èsser tractat pels metòdes de la filosofia del lengatge. La dialectica de la preséncia e de l'abséncia, o lo solide e lo vuèit, apareis dins fòrça projèctes d'Eisenman. Derrida coma Eisenman cresián que lo locus, o lo luòc de la preséncia, es arquitectura, e se tròba la meteissa dialectica de la preséncia e de l'abséncia dins la construccion e la deconstruccion.

Segon Derrida, se fa melhora la lectura quand siam davant d'estructuras narrativas classicas. Quina que siá de construccion arquitectonica demanda l'existéncia d'un arquetipe de con struccion particular, una atenta convencionala fòrtament establida sus que jugar amb la flexibilitat de las normes. Le dessenh de la residéncia de Frank Gehry a Santa Monica (dempuèi 1978), foguèt citat coma una variacion prototipica a l'entorn d'un tèma estandard: començant amb una ostal ordinari dins mejans ordinari, Gehry alterèt la massa, la rebocatge espacific e los plans dins una subversion ludica. Lo resultat es un exemple de deconstruccion

Monument als Josieus d'Euròpa assassinats, de Peter Eisenman e Burèl Happold, dessenhat per produire una atmosfèra pesuca e dificila. L'escultura tracta de representar un sistèma suposausat ordonat que perdèt lo contacte amb la rason umana.

En mai de la concepcion metafisica de Derrida sus la metafisica de la preséncia e la deconstruccion, las seunas nocions de traça e amagament, encarnadas dins la seuna filosofia de l'escriptura e de l'arquiescritura trobèt lo seu camin dins las memòrias deconstructivistas. Daniel Libeskind concebèt fòrça dels seus primièrs projèctes coma una forma d'escritura o un tractat sus l'escritura e sovent trabalhèt amb de calligramas. Realizèt d'esculturas arquitectonicas a partir de libres e sovent cobriguèt los modèls amb de tèxtes, se referissent obèrtament a la seuna arquitectura dins l'escritura. Libeskind pausèt en practica las nocions de traça e amagament dins los seu projècte del Musèu Joseu De Berlin. Lo musèu es concebut coma la traça de l'amagament de l'Olocaust, e ensag que lo seu objècte siá legible e esmovent. Los monuments de Maia Lin als veterans del Vietnam e d'Eisenman Als josieus assassinats en Euròpa rebatan tanben los tèmas de la traça e l'amagament.

Constructivisme e futurisme rus

Un autre corrent major de l'arquitectura deconstructivista s'inspira del constructivisme e del futurisme rus d'el començament del sègle XX, venent dels arts grafics e de l'arquitectura visionària, que se bastiguèt fin finala paucs d'edificis.

Los artistes Naum Gabo, El Lissitzky, Kazimir Malevitch e Alexander Rodchenko balhèron lor influenciéncia dins l'usatge de las formes geometricas de l'arquitectura deconstructivista de Zaha Hadid e Coop Himmelb(l)au. Lo deconstructivisme coma lo constructivisme mòstran un atecion particulara a la tectonica dels assemblatges abstractes. Ambedos consideravan la simplicitat radicala de las formas geometricas coma lo motiu artistic primari, expressat dins los arts grafics, l'escultura e l'arquitectura. Mas, la tendéncia constructivista cap al purisme es absenta del deconstuctivisme: la forma sovent sofrís una deformacion quan la construccion se deconstruís. En general tanben se destaca l'abséncia de la defensa de las causas socialistas e collectivistas, indispensablas dins lo constructivisme rus.

Los motius gràfics primaris del constructivisme èran la barra rectangulara e lo canton triangular, lo quadrat e lo cercle. El Lizzitsky, dins las seunas serias Prouns, assemblèt de grops de forma geometricas amb diferentas orientacions flotant liurament dins l'espaci. Aquelas figuras evòcan las unions estructuralas basicas coma las barras de metal o se fusta serrada empilada o escampada. Tanben realizèt esboces que ressemblon al dessenh tecnic. Son tanben semblants a las serias deconstructivistas Micromegues de Daniel Libeskind.

«La ruptura simbolica de la paret efectuada per l'introduccion de motius constructivistas de barras clinadas e cavades establís una subversion de la paret que definís la barra d'esperèla....Aquel caòs aparent en realitat bastís las parets que definisson la barra; es l'estructura. Lo desòrdre intèrne produch la barra alara que la divisa coma feridas dubèrtas per tota la seuna longor. Phillip Johnson and Mark Wigley, Deconstructive Architecture, p.34»

L'estructuralisme dels arquitectas Ivan Leonidov, Konstantin Melnikov, Alexander Vesnin e Vladimir Tatlin tanben aguèt un impacte pels arquitèctes deconstructivistas, subretot per Rem Koolhaas. Los seus darrièras òbras semblan s'encarnar dins lo procés de la construccion. S'acabèt la svisions temporalas e transicionalas dels edificis, los enarts e las gruas necessàrias per l'edificacions de granda talha. Das Wolkernbügel, d'El Lissitzky, semblant a de gruas ligadas e donats abitablas, es un aspècte davancièr de la torre de la China Central Television, onte Koolhaas realizèt una arquitectura que pareis en construccion de contunh.

Art contemporanèu

Ufa-Palast a Drèsda, de Coop Himmelb(l)au.

Dos corrents de l'art modèrne, lo minimalisme e lo cubisme aguèron una granda influéncia dins lo deconstructivisme. Lo cubisme analitic tenguèt un grand efècte dins lo deconstructivisme, perque las formas e lo contengut se distrian e son vistas dempuèi diferentas perspectivas simultanèament. Lo sincronisme de l'espaci disjonch es evident dins fòrça òbras de Frank Gehry e Bernard Tschumi. Tanben, lo cubisme sintetic, amb la seuna aplicacion dins lo Ready-made, exerciguèt una influéncia tan granda dins lo deconstructivisme coma lo cubisme analitic, encara que tanben se tròba dins las primièras òbras de Frank Gehry. Lo deconstructivisme tanben partatja amb lo minimalisme una abséncia de referénciias culturalas. Tanben recep sovent l'influéncia de las nocions minimalistas d'art conceptual.

Se basant sus la tendéncia a la deformacion e a la dislocacion se pòdon trobar los aspèctes de l'expressionisme e de l'arquitectura expressionista associats al deconstructivisme. A vegadas lo deconstructivisme rebat de varietats de l'expressionisme, coma lo neoexpressionisme e l'expressionisme abstrach. Las formas angularas de l'Ufa-Palast de Drèsda, de Coop Himmelb(l)au, remembra la geometria abstracha de las pinturas numerotadas de Franz Kline e la figuras angularas representadas dins las escenas urbanas d'Ernst Ludwig Kirchner. L'òbra de Vasili Kandinski tanbne garda de similituds amb l'arquitectura deconstructivista. Lo seu movement cap a l'expressionisme abstrach s'apartenta al trabalh figuratiu, a lo meteis esperit que la rebutada deconstructivista del decòrs en favor de la geometria.

La Ostal del Dansaire, Praga, de Frank Gehry, representa una femna e un òme (Ginger Rogers e Fred Astaire) balhant ensems.

Fòrça artistas dels ans de 1980 e 1990 realizèron d'òbras qu'influiguèron o prenguèron partida dins lo movement deconstructivista. Maia Lin e Rachel Whiteread son dos d'aqueles. Lo projècte de Lin de 1982 del Monument pels veterans del Vietnam, amb de blocs de beton n'es un. La seuna forma fragmentada e la reduccion del contengut dins un tèxte minimalista influiguèt lo deconstructivisme, dins lo sens de la fragmentacion e l'accent dins la lectura del monument. Lin tanben realizèt d'òbras pel Centre Wexner de Eisenman. Los espacis arquitectonics de Rachel Whiteread son un autre exemple que l'art contemporanèu fa confluéncia amb l'arquitectura. Ghost (1990), un espaci tocable de gèis que comola lo vuèit, fa allusion a la nocion de preséncia arquitectonica de Derrida. Building cuts, de Gordon Matta-clark èran de seccions deconstruchas d'edificis exibits dins las galeriás d'art.

Exposicion de 1988 del Moma

Mark Wigley e Philip Johnson organizèron l'exposicion del Moma de 1988 intitulada Deconstructivist architecture, que cristallizèt lo moviment e faguèt venir celèbre los partissants. Los arquitèctas que presentèron las seunas òbras dins l'exposicion èron ser Peter Eisenman, Frank Gehry, Zaha Hadid, Coop Himmelb(l)au, Rem Koolhaas, Daniel Libeskind e Bernard Tschumi. Mark Wigley escriguèt un ensag que tentava de mostrar los aspèctes comuns dels diferents arquitèctes.

«Los projèctes d'aquela exposicion marcan una sensibilitat diferenta, en que lo sòmi de la forma pura foguèt trebolada. Es la capacitat de trebolar las nòstras pensadas sus la forma que fa aqueles projèctes deconstructius. La mòstra examinava un episòdi, un punt d'interseccion entre fòrça arquitèctas que cadun construís un inquietant edifici mejans l'expleitacion del potencial oculta del modèrnisme. Phillip Johnson y Mark Wigley in Excerpts from Deconstructivist Architecture»

Stata Center, Mit, d'aspecte improvisat.

Dessenh assistit per ordinator

Lo dessenh assistit per ordinator (CAD) es una aisina essenciala dins l'actualitat en fòrças aspèctes de l'arquitectura contemporanèa, mas la natura particulara del deconstructivisme fa que l'utilizacion d'ordinators venga basicament pertinent. Lo modelatge tridimensional e las animacions (virtualas e fisicas) ajudan a la concepcion d'espacis complèxes, alara que la capacitat de ligar de modèls informatzats amb la fabricacion assistida per ordinator (CAM) permet que la produccion en massa d'elements modulars leugièrament diferents ven passible. De biais retrospectiu, fòrças de las primièras òbras deconstructivistas -Los esboces de Zaha Hadid, per exemple- semblan aver estat concebuts amb l'ajuda d'un ordinator, mai en realitat lo foguèla capacitat d'enllaçar models computerit lo foguèron pas. Gehry es conegut per realizar pendent lo processus de dessenh de fòrça modèls fisics (maquetas) e virtualas. Gehry emplega dins son estudi un programa de concepcion sofisticat de dessenh aeronautic Catia.

Nòtas e referéncias

Referéncias

• (en)Derrida, Jacques (1976). Of Grammatology, traducció. Gayatri Chakravorty Spivak. Johns Hopkins University Press.
• (en)Derrida, Jacques & Eisenman, Peter (1997). Chora l Works . Monacelli Press. ISBN.
• (en)Derrida, Jacques & Husserl, Edmund (1989). Edmund Husserl's Origin of Geometry: An Introduction. University of Nebraska Press. ISBN
• (en)Frampton, Kenneth (1992). Modern Architecture, a critical history. Thames & Hudson- Third Edition. ISBN
• (en)Johnson, Phillip & Wigley, Mark (1988). Deconstructivist Architecture: The Museum of Modern Art, New York. Little Brown and Company. ISBN-X
• (en)Hays, K.M. (edited) (1998). Oppositions Reader. Princeton Architectural Press. ISBN
• (en)Kandinski, Vasili. Point and Line to Plane. Dover Publications, New York. ISBN
• (en)Rickey, George (1995). Constructivism: Origins and Evolution. George Braziller; Revised edition. ISBN
• (en)Tschumi, Bernard (1994). Architecture and Disjunction. The MIT Press. Cambridge. ISBN
• (en)Venturi, Robert (1966). Complexity and Contradiction in Architecture, The Museum of Modern Art Press, New York.
• (en)Van der Straeten, Bart. Image and Narrative – The Uncanny and the architecture of Deconstruction Accedit l'abril de 2006.
• (en)Wigley, Mark (1995). The Architecture of Deconstruction: Derrida's Haunt . The Mit Press.
• (en)Venturi, Robert (1977). Learning from Las Vegas (with D. Scott Brown and S. Izenour), Cambridge MA, 1972, revisat 1977. ISBN-X
• (es)Vicente Esteban Medina (2003) Forma y composición en la Arquitectura deconstructivista , © Tesi doctoral, Universitat Politècnica de Madrid. Registro Propietat Intel•lectual Madrid Núm. 16/2005/3967. Ligam del la tèsi en pdf

Vejatez tanben

• Desconstruccion