Clavèl
Un clavèl es una pèça metallica de forma longa utilizada per fixar dos objèctes l'un amb l’autre. Es compausat d’una extremitat plana, a vegada mai larga (tèsta o cap), s'acaban per una forma en poncha.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]
Los clavèls mai ancians foguèron trobats en Mesopotamia; èran utilizats per fixar de fuèlhas de coire sus una estatua datant de 3 500 ans AbC. En efièch, conegut dempuèi l’Antiquitat, Omèr citava lo clavèl coma cavilha de fusta dura unissent dos pòsts. Los Romans fabricavan de clavèls en fèrre per garnir las cauçaduras dels soldats.
L'istorian roman Tit Livi conta un ritual expiatòri practicat dins los primièrs sègles de la Republica romana après de calamitats publicas: un dictator èra nomenat, que deviá plantar un clavèl dins una paret del Capitòli[1]. Lo conservatisme religiós dels Romans e l'estranh incomprensible d'aqueste rite far presumir son arcaïsme, benlèu es anterior a la fondacion de Roma e d'origina indoeuropèa, coma d'autres rites ancians dels Romans.
A l'Edat Majana, los clavèls èran fabregats a la man per los clavelièrs qu'estiravan de barras de fèrre dins diferents orificis de diamètre descreissent. A l'epòca, los clavèls èra d'objèctes carestioses, es perque los fustièrs per exemple lor preferissián las cavilhas.
Las primièras maquinas a fabregar los clavèls foguèran brevetadas en 1786 als EUA par Ezekial Reed e en 1790 au Reialme Unit per Thomas Clifford.
Utilizacion
[modificar | Modificar lo còdi]
Mai sovent, se bat sus la tèsta del clavèl amb un martèl per plantar lo còrs dins lo primièr element, lo tèrme ponchut facilitant la dintrada. Cal contunha a batre fins a la perforacion totala del primièr element e, rebondre lo còrs dins lo segond element. Aquesta darrièra estapa realizada, se pòt considerar los dos elements fixats l’un a l'autre, lo primièr es « clavelat » al segond.
Tipes de clovèls
[modificar | Modificar lo còdi]Clavèls per fixacion permanenta
[modificar | Modificar lo còdi]
Tipes especials
[modificar | Modificar lo còdi]
- Clavèls fabregats: son los primièrs clavèls fabregats manualament per fargatge del bronze puèi del fèrre. Dotat d'una grossa tèsta, mai sovent de quatre fàcias.
- Clavèls talhats, o clavèls carrats, (cut nails en anglés) son realisat pel cisalhament d'una placa de metal çò que fa a lor tija una forma rectangulara en fus (que ven prima cap al tèrme). La pèça de metal obtenguda es cuneïfòrma e pòt donc servir de clavèl. Aquestes son encara fòrça utilzats dins la construccion navala en Africa e son relizats per fargatge manual a caud d’un troç de tòla talhat dins una vielha carroçariá de veitura[2].
- Clavèl del cofraire: utilizat per la fabricacion artesanala de cofretges de beton, es equipat d'un cap plan doble, çò que permet de lo levar aisidament quand lo beton es sec.
Los bòrds afilats d'un clavèl talhat li donan una prese melhora qu'aquela d'un clavèl que la forma de la tija es cilindrica. Per aquesta rason, los clavèls talhats son encara utilizats dins de domènis especifics coma la construccion d'edificis, de naus, e de via ferradas[3]. Son tanben utilizat dins los projèctes de restauracion d'artefactes bastits al temps ont aqueste tipe de clavèls èra espandit. Dins l'usatge general, los clavèls talhats foguèron remplaçats pels clavèls de fial metallic al sègle XX[4].
Clavèl canelat
[modificar | Modificar lo còdi]Es utilizat per clavelar dins lo metal, dins una perforacion qu'es pas taravelada. Pòt èsser d'acièr o d'Inóx.
Claus d'ornament
[modificar | Modificar lo còdi]
- Clavèl de garnir (utilizat en tapissariá): de laton lis assegura la finicion amb suènh dels objècte, tapissats. Sa tèsta en forma de calòta esferica recobrís los clavèls tachetas d'en primièt plantats.
- Clavèl d'ornament, utilizat per far mai bèl un objècte coma una pòrta d'un bastit.
Clavèls de seguretat
[modificar | Modificar lo còdi]- Clavèl antiusadura:
- plantats dins una pòrta o un contravent per l'aparar dels tusts d'objèctes contondents (martèl, pica, destral,..) a l'Edat Mejana.
- Clavèls plantats a l'entorn d’una bola de fusta de petanca per l'aparar de l’usadura e dels tusts[5].
- Clavèls de cauçaduras: plantats sots la sòla per l'aparar de l’usadura.
- Clavèls d’alpinista o pitons, plantats dins la ròca per mantenir los cordatges.
- Clavèls o ponchas per las cauçaduras d'espòrt, pausats en permanéncia sota la sòla per melhorar las prestacions (rampons per la correguda a pè, lo fotbal, lo rugbi, etc. o lo manten sul glaç).
- Clavèls per pneumatic, de talha pichona per evitar alveïcul de limpar sus la nèu o glaça.
Tipes de fixacion
[modificar | Modificar lo còdi]
- Fixacion normala: lo clavèl passa per las partidas de fusta d'assemblar
- Fixacion amb rebat: La poncha del clavèl que, a causa de sa longor otrapassa las pèças d'assemblar, es rebatuda mai d'un biais:
- rebat simple: la poncha es plegada de 90° e rebatuda (clavelatge de las sòlas de cauçaduras, de fèrre de caval,..)
- rebat en agrafa: la poncha es plegada en redons sus un objècte metallic, puèi puntada dins la fusta.
- doble rebat: la tèsta e la poncha son rebatudas sus las pèças assembladas empachant tot movement de l’una al respècte de l’autra.
- Fixacion per placas perforadas