Centre espitalièr Gérard Marchand

Cor d'onor de l'espital Marchand (2012)

Lo centre espitalièr Gerard Marchant es un establiment public departemental de santat destinat a la populacion de Nauta Garona.. Lo site istoric del 134, carrièra d'Espanha es dedicat pas qu'a la cura en espitalizacion a temps complèt. Mas sonque 20 % dels pacients seguits pel centre esspitalièr Gerard Marchant fan l'objècte d'un espitalizacion.

Gerard Marchant (1813-1881) èra un mètge tolosan. En 1937 en onor de son fondator de l' "Asili de Braquevila" son nom foguèt donat al espital psiquiatric.

Aquel espital psiquiatric obriguèt en 1858, foguèt fòrça dametjat per dos còps, un pendent la Segonda Guèrra mondiala a nuèch del 1èr a 2 de mai de 1944 e un autre per l'explosion de l'usina AZF lo 21 setembre de 2001.

Curas donadas per l'espital

Los servicis, s'espandisson dins lo quita centre espitalièr e a l’exterior sus l'ensems de territòri departemental en psiquiatria generala, psiquiiatria infantila e juvenila e psiquiatrie en miltan penitenciairi. L’evolucion de la societat mena l’espital public al contacte de publics plan variats: adolescents, adults, seniors, presonièrs, e las familhas. L'estructuras dels sonhs se focalizan pas sonque suls simptòmas: tòcan totas las problematicas per adaptar las duradas dels sonhs adaptats a las patologias de cadun.

La modernizacion de la presa en carga psiquiatrica menèt una politica de reduccion importanta de la capacitat en lièch d’espitalizacion (unes 300 lits ara, alara que ne comptava mai 1 000 fa 50 ans) al benefici de centres de consultacions pròches del domicili dels pacients, de plaças en espital de jorn, de centres d’acuèlhs terapeutics a temps partcial e de centres de pòstcura e d’apartaments terapeutics.

Istòria del centre espitalièr

De Braqueville a Marchant: de l'asili al centre espitalièr

Los doctors Pinel, Esquirol e Marchant

A l’espital La Grava de Tolosa, la superiora, sòrra Chagny, obten de l’administracion en 1822, alara qu'i aviá encara pas d’alienista dins l’establiment, los fons necessaris per far de bastits apropriats pels alienats. Iincarna a Tolosa, aquela quie liberèt los alienats de lors cadenas e lor donèt d'interés. Mas demora encara fòrça de causa de far per complir las reformas començadas dins aquel quartièr qu’es puslèu un luòc lieu de detencion qu'un luòc de cura. A la fin de l’an 1826, lo mètge Jean-Baptiste Delaye, es nomenat mètge del quartièr dels alienats de La Grava, sus proposicion d’Esquiròl. Mètge organicista, dona a la folia de causas moralas, mas es d'en primièr es una apòstol de la moderacion. En 1835, La Grava compta 321 alienats e le Doctor Delaye auriá participat a plan melhorar lor vida. Es tanben responsable d’un ostal privat per « mentals », e es la causa que li foguèt pas confiat lo projècte de l’asili public. La preferéncia foguèt alara donada a son adjonch, lo mètge Gerard Marchant per obrir l'asili, en 1858.

En 1850, lo departament vòta lo principi de la construccion de l’asili de Nauta Garona, a son compte. Lo luòc es causit: « Braquevila » del domèni Gironis.

L'asileien construction

Construccion de 1852 a 1864

L'arquitècte encargat del bastit de l'asili foguèt Jacques-Jean Esquié. La construccion comença en 1852, per s'acabar en 1864. En 1867, l'asili Bracquevila recebèt lo segond prèmi per l’arquitècte e son cap d’òbra, a l’exposicion universala de París. Començat en 1852, l'òbra de l'Asili de Braquevila es es fòrça grand. La man d’òbra es abondanta, e de malaauts de La Grava i participan. En 1864, es a dire 12 ans après ls'acaban, la lentor sembla venir del manca de fons. L'asili obrís lo 1èr julhet de 1858, alara que la òbras son pas encara acabadas.

De 1909 à 1936

En junh de 1909 Maurice Dide remplaça lo doctor Dubuisson coma mètge director de l’asili que compta unes 1000 malauts creat per Gerard Marchant. Levat pendent lo periòde de sa participacion al conflicte entre 1915 e 1919, demorèt director fins a novembre de 1936.

D'AZF fins ara

Lo divendre 21 de setembre de 2001, a 10 h 17, l'usine AZF explosa provocant la mòrt de 30 personas amb 2500 ferrits. Tolosa es ravatjada. L'espital Marchant mejancièr de l'usina es devastat, los 350 pacients e 1000 emplegats son evacuats, amb fòrça ferrits. Lo traumatisme es per totes prigond e daissèt des traças duradissas. Comencèt alara un long exili pels pacients e sonhants. Las equipas contunhan lor presa en carga dins los espitals d'acuèlh fins a 100 km de Marchant. La catastròfa obliga lo centre Gérard Marchant a estructurar d'un autre biais son ofèrte de curas. Sa physionomie architecturale subit des transformations radicales. Dempuèi aquela data, l’espitalizacion dels pacients se fa pas mai dins los ostalos pensats al sègle XIX per Esquié e Gerard Marchant mas dins de locals novèls de de plan pè espandits pel pargue. Fin finala es en decembre de 2005 amb l'obertura de 7 ostaloss d'admission al 134 carrièra d'Espanha, que la pagina « AZF » pauc a pauc vira. Las òbras de reabilitacion des servicis administratius e tecnics s'acabèron sonque en 2012, passant mai de dètz ans.

Arquitectura e proteccion

L’asili es estructurat per un axe màger de simetria ligant l’intrada, la cor d’onor de l’administracion, la capèla, lo redond dels servicis generals, lo castèl. De cada costat se desvelopan las doas seccions segon los sèxes. Cadunas compren sèt ostalos pausats en doas linhas ligadas per de galariás cobèrtas amb l’administracion, melhoracions inventadas per l’alienista Brière de Boismont. Recomandada per Esquirol mas sovent abandonada per son còst, la separacion terapeutica absoluda dels quatorze quartièrs atal s'obten.

Aquel bèl plan simetric e ierarquizat, parangon de racionalisme, foguèt acompanhar de faciadas coloradas d’una grande qualitat arquitecturala. Los dos bastits de l’administracion son eissits dels classicismes franceses e italians amb lor dobla nautor d’arcadas de plan cindre e lor composicion en cinc partidas amb tres abans còsses abrigant los elements màger de la circulacion. Tanben classicas las arcadas en plan cindre que las ligan alara que la capèla romanogotica recebèt un decòrs pench del celèbre Alexandre Denuelle. Los otalons dels des malauts e los jardins a l’anglesa son plan pinctorèscs. Aqule modèl d’eclectisme conten uas formas tolosanas comas las mirandas, lo rememdre del plan dels Jacobins per la capèla. Los materials locals economics e colorats — la brica de grand format et de ton ròse iranjats, los teules canals caracterizan aquel excepcional ensemble arquitectural tolosenc.

L’establiment foguèt dedicat a l’alienista tolosenc J.-E. Esquirol que n'inspirèt la realizacion. Son retrach, en medalhon, domina l’arc d’intrada de la cor d’honor.

Las faciadas e teulats dels bastits administratius bordant la cor d'onor, del bastit en emicicle situat a l'oèst de la capèla, dels ostalos dels malauts bordant las doas alas situadas al nòrd e al sud de la cor d'onor amb lors galariás, los rèstes de calada, la capèla de l'espital en totalitat, la gàbia d'escalièr al nòrd oèst del bastit administratiu situat al nòrd de la cor d'honor, amb sa rampa de fèrre, sont inscrichs al monuments istorics dempuèii 2008.