Banèra deth País Valencian
.svg)
Era banèra deth Reyno Valenciano ei actuauments era Senyera Coronada Valenciana coma soslinhe er article 4 deth Estatut valencian. Tanben ei coneishuda coma Senyera Tricolor, es cèrti encastres coma Reiau Senyera, e eth çò de passat tanben siguec coneishuda coma Senyera deth Rat Penat. Era origina, aguesta ère era banèra locau dera ciutat de Valéncia. A compdar dera Reneishença eth movement politic valencianista la reivindiquèc e utilizar majoritàriaments coma simbèu pròpri deth País Valencian, e dempús de 1982, dempús d'un long conflicte qu'encara dura, se convertic ena banèra autonomica oficiau.
"Era Banèra dera Comunitat Valenciana ei era tradicionau Senyera compausada per quate barres ròies sus hons auriòu, coronades sus franja blu apròp eth pal." Article 4.1 deth Estatut d'Autonomia deth País Valencian. Non i a fixades ues proporcions oficiaus, mès s'utilizen de facto dues formes, de 2:1 e de 3:2. Se considère qu'era prumèra forma ei era tradicionau, s'utilize sustot es bastisses de grana simbolisme istoric e es còtes nautes e, donques, eth sòn usatge ei de mès solemnitat. Era dusau forma, per contra, ei d'usatge generau e comun, probablaments per mimetisme damb era forma 3:2 des banères d'Espanha e dera Union Europèa es quaus, amassa damb era senyera, s'utilizen as façades des bastisses governamentaus deth País Valencian.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Ua origina incerta e discutida
[modificar | Modificar lo còdi]
.jpg)
.jpg)
Maugrat qu'era concession dera Senyera deth rei en Valéncia s'a atribuit tradicionauments a un privilègi especiau de Jaume E, non i a càpies document qu'atau ac expliciti. Valéncia, coma era rèsta de viles reiaus, auie coma ensenhe es simbèus deth monarca pr'amor qu'apartiege a eth, ei a díder, ère part integranta deth territòri deth rei coma senhor feudau. Ei atau coma, damb eth progressiu procès de desvolopament dera personalitat juridica des municipis arreu dera Corone en tot durar çò sègle XIII, Valéncia e era rèsta de viles de reialenc deuessen adoptar era Senyera Reiau coma banèra municipau; posterioraments, damb er enfortiment dera personalitat municipau, arribarien es particularitzacions simboliques per gràcia reiau. Eth quinsevolhe cas, es prumères referéncies documentaus dèishen clar qu'a principis deth sègle XIV era senyera deth senhor rei e dera ciutat ère era que seguie era milícia locau quan li calie liurar batalha. Atau e tot era tradicionau variabilitat er eth nombre de bastons as representacions medievaus dera Senyera a hèt que bèri autors blavers, sense cap basatz textuau, defenen qu'era Senyera de Valéncia auie era origina unicaments dues barres per gràcia de Jaume I. Entre 1356 e 1369 se produsic era nomentada Guèrra des Dus Peres, entre es reis dera Corona d'Aragon e Castelha. Pendent aguesta guèrra era ciutat de Valéncia siguec assetjada dus còps pera armada deth rei castelhan, e ambdues resistic, per açò eth rei Pere eth Cerimoniós volec recompensar era ciutat damb un privilègi qu'ahigie era corona reiau as sues armes. Non s'a trobat enquia ara eth document originau, mès ne coneishem era existéncia a traves d'un acòrd deth Conselh dera ciutat qu'eth 1377 decidic cambiar es sagèths damb er escut ancian sense corona qu'encara utilizaue era administracion municipau, per uns de naui damb era dita corona recentaments autrejada: «e ei cèrt que·l senhau per los fòrça nauti senhors reys d'Aragon autrejat e confermat ena dita ciutat ère e ei lur propri senhau de bastons o barres auriòles e vermelhes. [...] Ath cap subirà sigue hèta corona per dues arrasons, era prumèra car era dita ciutat ei cap de reiaume majorment, e era dusau car lo fòrça naut senhor rey, ara regnant, pera sua propri motiu e era sua mèra liberalitat, en tot auer-se atau coma hon era sua mercè per fòrça servit dera dita ciutat senyaladament era era guèrra de Castelha apròp passada, specialment eth los sètges, e pus principauments eth lo dusau e derrer d'aqueri tenguts sus aquera per lo dit rey de Castelha, enadí era dita corona ara dita senhau».AMV, Manuau de Conselhs, A-17, f. 87r. Òm pòt veir coma eth document parle eth tot moment der escut dera ciutat, mès com qu'a era edat mejana ua banèra non ei mès qu'un escut o armes metudes sus tela, açò a servit a nombrosi autors entà considerar aguest document coma era pròva mès anciana dera existéncia dera Senyera Coronada. Maugrat açò, non se coneish càpies document deth sègle XIV que parli dera corona ahijuda ara Senyera, simplaments aguest hè referéncia ar escut dera ciutat, aplicat as sagèths e armes municipaus. Eth següent document coneishut que ne parle ei nauaments un acòrd deth Conselh que se decidís entà eth eth 1449 hèr-ne ua naua «attenents [que] era banèra d'aur e ahlama qu'era ciutat auie siguesse squiurada e gastada, per tau provediren ne siguesse hèta ua naua consemblant d'aquera, emperò ab corone».AMV, Manuau de Conselhs, A-34, f. 200r. Çò qu'eth document semble indicar ei qu'enquia ara era banèra dera ciutat contunhaue d'èster era deth rei, e ei er aguest moment quan s'ahig era corona. Auti autors pensen qu'eth document se far ara corona metallica que pòrte sus eth pal, mès eth quinsevolhe cas era existéncia dera mencionada corona sus era tela semble demorar demostrada dempús d'aguesti ans mercés as nombrosi portolans eth qué apareish, laguens d'ua franja des tòns blus plaçada ath costat des quate barres. Ne les portolans deth sègle XIV, coma es de Dulcert (1339) o Creisheràs (1375), era ciutat de Valéncia s'identifique unicaments damb es barres reiaus, sense corona ne franja. Eth prumèr portolà coneishut eth qué apareish era corona ei eth de Macià de Viladesters, de 1413, conservat ara Bibliotèca Nacionau de París. A compdar d'alavetz, nombrosi portolans mòstren era corona laguens d'ua franja normauments blavosa, coma es de Vallseca (1439), Roselli (1466), Benincasa (1473) o Martines (1570, 1572 e 1578). Maugrat açò, bères autes representacions coetànies contunhen de mostrar era banèra dera ciutat de Valéncia simplaments damb es quate barres reiaus, coma er eth cas des portolans de Reinel (1485) o Cantino (1502). Eth tot cas, maugrat aguesta diuersitat, i a diuèrsi documents municipaus qu'indusissen a confirmar era preséncia dera corona sus era Senyera de Valéncia, tau e coma apareishie representada ena majoria de portolans. Mercés as albarans de pagament conservat entre era documentacion deth Racionau, er oficiau reiau encargat de controtlar es despenses municipaus, sabem qu'era banèra municipau se rehec es diuèrses escasences ath long deth sègle XVI. Eth 1503 se confeccionèc ua banèra naua e eth 1545 ua auta, que siguec rehèta eth 1596 a causa d'un incendi produsit ena Casa dera Ciutat eth 1586, dètz ans abans. Eth document de 1596, eth qué se descriuen es còsti des teles e es trabalhs entà confeccionar era Senyera, ei çò qu'indique mès claraments era existéncia d'ua corona de tela sus ua franja blu eth parlar de «sies alnes un palm y miei de tafatà de mantòs blu pera era asta y corona de dita banèra […] dus tèrci de palms de setí carmesí y miei palm de setí vert pera era pedreria dera corona [...] Trenta cinch alnes dus palms de tafatà carmesí doble d'un palm d'ample».AMV, Certificacions deth Racionau Era claretat deth document e es voluminoses mesures des teles aportades empedissen que se pogue argumentar qu'eth tafetà blu sigue entàs petiti fullatges o llambrequins que pengen dera reünion deth pal, en tot representar eth mantellet blu damb crotz blanca dera escut reiau, deth temps qu'eth setí carmesí e verd semble claraments destinat as pèires precioses simulades –ròies e verdes– que i a ena franja ròia que separe es quate barres dera franja blu. Semble qu'ei tanben a principis d'aguest sègle XVI quan se popularizèc eth nòm de Senyera deth Rat Penat, çò qu'indique qu'aquerò que se consideraue mès important e recognoscible dera Senyera ère era reünion deth pal. Sabem qu'eth 1545 se hec peth prumèr còp ua reünion d'argent e qu'eth 1587 se hec entièraments naua pr'amor qu'aquera s'auie cremat er eth incendi der an anterior, en tot ordenar que se hesse lo rat penat que s'acostume portar eth lo cap dera banèra dera presenta ciutat. Eth 1596, ath madeish temps que s'apraiaue era Senyera, se profitèc entà redusir es dimensions dera reünion deth rat penat, plaçat sus er elm o celada der escut deth rei. Eth 1638, entath quatau centenari dera conquista, se hec un nau pal d'argent damb era reünion, era quau segons demostrèc V. Viues Liern ei seguraments era madeisha qu'a arribat enquia nosates e encara s'utilize, donques que s'adapte as descripcions documentaus e pese exactaments eth madeish. Demostrada mès que presumiblement era existéncia d'ua corona de tela sus ua franja blu, cau esclarir qu'es origens dera Senyera Coronat ei un tèma politicaments conflictiu encara aué. Totun, ara edat mejana es territòris (reiaumes, comtats o principats) non auien banères pròpries, donques qu'èren senhaus personaus des reis e dera rèsta dera noblesa, atau coma des ciutats coma còssi politics. Un sector des autors qu'an tractat eth tèma, de tendéncia blavera, a sajat demostrar qu'aguesta banèra privativa dera ciutat ère era banèra de tot çò reiaume de Valéncia, en tot argumentar qu'ère ua espècia de ciutat-estada medievau, bon e en tot justificar-se er era notabla influencia dera ciutat es es ahèrs deth reiaume, ipotèsi aguesta que non apiege càpies istorian deth periòde. Atau madeish, e peth contrari, un aute sector des investigadors, de tendéncia catalanista, a sajat demostrar qu'era banèra dera ciutat de Valéncia non auie càpies franja blu, en tot sométer ipotèsis coma era de Pere M. Orts Qu'era corona laguens era franja blu aurie estat segons eth ahijuda ath long deth sègle XIX, ua conjectura qu'a hèt fortuna coma vertadèra entre bèri sectors nacionalistes, mès que non tenguec en compde es documents mencionadi deth sègle XVI, publicadi eth 1900 per Vicent Viues Liern, e es portolans anterioraments mencionadi. Eth quinsevolhe cas, maugrat qu'es testimònis literaris indiquen qu'era franja blu non auie absoludaments cap importància simbolica e ère un simple hones entara corona, donques que jamès se mencione coma un element destacat,Veigatz er estudi citat de P.M. Orts Sus era non citació documentau deth blu, basat sustot es es descripcions des centenaris dera conquista de Valéncia. Semble clar qu'era Senyera Coronada existie aumens dempús deth sègle XVI, e fòrça probablaments dempús deth sègle XV, mès coma banèra privativa dera ciutat de Valéncia, deth temps qu'era Senyera Reiau ère era senhau privatiu deth rei, e non de eth reiaume. Aguesta dobla diferenciació se pòt veir claraments es es pentures deth Salon de Corts deth Palais dera Generalitat realizades pendent eth decènni de 1590, tot en tot representar es braci o estaments des Corts Valencianes forals. Enlòc apareish càpies franja blu dera ciutat de Valéncia, pr'amor qu'era sua banèra non representaue ne eth reiaume ne ath braç reiau. Per contra, òc qu'apareish era Senyera Reiau, mès en tot representar unicaments ath braç reiau o popular, e non a tot eth reiaume coma argumenten es autors catalanistes, donques qu'eth generau deth reiaume ei representat as Corts peth conjunt des tres estaments e non unicaments peth reialenc. Era unica representacion que coneishem qu'englobaue ath generau deth reiaume ère er emblema conjunt des tres estaments, era Mair de Diu per estament eclesiastic, Sant Jordi per estament nobiliari e eth Angel Custodi damb er escut quatribarrat deth rei per estament reiau. E non se pòt considerar, coma argumentèc Joan Fuster, qu'eth braç reiau representi en pòble “liure”,J. Hustèr, Eth blu ne la Senyera, 3e4, 1977, p. 19. Pr'amor qu'unicaments representaue es interèssi der oligarquia urbana des ciutats e viles reiaus valencianes. Atau donques, podem concludir que pendent era epòca foral era banèra dera ciutat de Valéncia ère era Senyera Coronada, deth temps qu'era Senyera Reiau ère era deth rei de Valéncia e tota era Corona d'Aragon. Càpies investigador o istorian a demostrat que cap banèra representèsse ath conjunt entièr deth reiaume coma còs politic.
Era Senyera de Valéncia ena epòca foral
[modificar | Modificar lo còdi]
Era origina dera eraldica medievau ei identificar as nòbles, e es banères non son mès era representacion des sues armes era ua tela entara sua identificacion ath camp de batalha. Er aguest sens, es ciutats e viles reiaus valencianes adoptèren eth principi era banèra deth sòn senhor, eth rei, e no les personalizèren mès mès tard. Seguir era senyera per part d'ua armada feudau implique seguir ath senhor que represente, er aguest cas eth rei, e Jaume E establic un fur eth qué s'ordene as cavalièrs seguir era banèra dera ciutat o deth tèrme d'aquiu a on residissen e tinguessen dret a èster justícia o jurat, en tot confirmà'c es sòns successors. Er eth cas dera ciutat de Valéncia, quan eth rei o es juradi convocauen era milícia ac hègen en tot plaçar era Senyera dera ciutat a un lòc public e visible e en tot hèr ua Crida entà seguir-la. Aguesta la custodiava eth Racionau ena Casa dera Ciutat, que la liuraue ara Justícia pr'amor que la portèsse ara batalha. Era Justícia (separat era Justícia Criminau e Justícia Civiu eth 1321) ère un cargue municipau foral qu'exercie era justícia coma delegat reiau, donques qu'eth rei ère er unic damb capacitat entà impartir-la as sòns territòris privatius (eth reialenc), e donques era Justícia ère tanben era encargada de portar era Senyera Reiau era representacion dera persona deth rei quan era armada feudau li calie gésser dera ciutat a liurar batalha. Er aguest sens, sabem qu'era Justícia siguec qui portèc era Senyera Reiau era representacion deth monarca n'era prumèra procession de Sant Dionís deth 9 d'octobre de 1338, que commemoraue eth prumèr centenari dera conquista de Valéncia. E atau ac hec, pendent tota era epòca foral, a totes es processions religioses o civius a on l'ensenhe dera ciutat desfilaue. Existie tot un cerimonial qu'indicaue qu'era Senyera de Valéncia non se podie inclinar jamès, ne podie passar per jos ua pòrta, per açò ère costum baishar-la peth balcon dera Casa dera Ciutat, o issar-la per dessús es pòrtes dera muralla quan li calie gésser dehòra. Eth 1365 eth rei Pere eth Cerimoniós concedic ena ciutat de Valéncia un privilègi entà crear un còs de cent ballesters damb era fin de protegir era Senyera ara batalha, eth nomentat popularaments Centenat dera Pluma, que siguec en vigor fins 1707. Quan era ciutat de Valéncia, coma d'autes viles e ciutats, va particularitzar era sua Senyera damb ua corona, aguesta contunhèc de complir eth madeish papèr qu'era Senyera Reiau, donques qu'aguesta Senyera Coronada representaue ena ciutat de Valéncia, mès aguesta non quitaue d'èster ua ciutat reiau, e coma tau tot çò qu'ère dera ciutat ère deth rei. Atau ei coma era Senyera Coronada, senyera municipau e reiau ath madeish temps, va heretar totes es disposicions dera anteriora coma ua evolucion naturau, e era Justícia contunhèc de portar era Senyera dera ciutat, çò Centenat dera Pluma en tot render-li es madeishi aunors, e se contunhèc sense poder-la inclinar. Eth prumèr còp que i a documentada ua gescuda dera Senyera de Valéncia ei eth 1321 (non s'a conservat documentacion ar archiu municipau anterior a 1306), quan encara ère unicaments ua Senyera Reiau. Ac hec entà dirigir era milícia locau contra eth senhor de Arribatge-ròi, e atau ac hec tanben es nombroses escasences ath long de tot eth periòde medievau. Ua exida significativa siguec era de 1412, quan eth plen Compromís de Casp eth Governador deth reiaume la treiguec contra ua host de castelhans partidaris de Ferran d'Antequera, e dempús d'ua luta apròp de Morvedre eth Governador moric e es castelhans se heren damb era Senyera. Eth 1465 gessie de nau era senyera de Valéncia en tot dirigir era host ciutadana, laguens era armada reiau, entà esclafar era rebellion de Jaume d'Aragon, senhor de Arenós. E ua auta gescuda importanta e plan documentada per Escolano siguec quan anèc contra es musulmani revoltadi ara sèrra d'Espadà eth 1526.
Dempús dera Naua Planta
[modificar | Modificar lo còdi]Dempús deth Decrèt de Naua Planta de 1707 qu'abolí es Furs, era Senyera Coronada, coma era rèsta de senyeres forals, queiguec eth desús, e semble que demorèc desbrembada a ua arca ne la Maride dera Ciutat. Atau, entara proclamacion de Lluís E coma rei, eth 1724, s'utilizèc era substitucion dera Senyera ciutadana, emplegada es es proclamacions reiaus dempús de hège sègles, un nau penó blanc ath que se brodèc era flor de Lis borbònica (actuauments se pòt observar ath Musèu d'Istòria de Valéncia), que se contunhèc d'utilizar entàs posteriores proclamacions de Carles III e Carles IV ath long deth sègle XVIII. Eth 1738 era Senyera Coronada se recuperèc entara desfilada de commemoracion deth cincau centenari dera conquista, e se va improvisar ua reconstruccion dera abolida milícia deth Centenat dera Pluma. A compdar d'alavetz era Senyera demorèc coma un element folcloric e festiu que se contunhèc d'utilizar sense cap oficialitat entara procession de Sant Dionís, e a compdar deth sègle XIX tanben en d'autes hèstes locaus coma era procession deth Còrpus, que dirigie, o coma element istoric e decoratiu eth visita reiau e aute desfilades.