Airbus

Airbus S.A.S, mai coneguda coma Airbus, es una granda entrepresa paneuropèa aeronautica. Foguèt creada en 2001 a Tolosa coma una S.A.S (Societat per d'Accions Simplificada, del francés: Société par Actions Simplifiée). Èra estat anteriorament un consòrci nomenat Airbus Industries, que s'encargava pas del procès de fabricacion dels avions, mas simplament de coordinar lo procès de dessenh e venda.

Istòria

En setembre de 1967, los govèrns del Reialme Unit, d'Alemanha e França signèron un memorandum d'ententa per lo desvolopament d'un avion de 300 plaças. Aqueste seriá lo segond projècte conjunt d'avion en Euròpa, dempuèi lo Concorde. Dins los meses seguents sorgiguèron de dobtes de la part dels govèrns britanic e francés sus la viabilitat del projècte, e o calguèt modificar pr'amor que poguèsse utilizar de motors ja desvolopats e redusir aital los còsts.

En 1969 lo govèrn britanic retirèt lo sieu supòrt al programa. Sens la participacion de Hawker Siddeley, l'entrepresa seleccionada pel govèrn britanic (que sens lo sieu supòrt financièr podiá pas continuar amb el), per lo desvolopament de l'ala, los franceses e alemands se vegèron incapables de continuar en solitari. Fin finala la companhia britanica seguiguèt en obténer un supòrt financièr alemand.

Lo consòrci foguèt creat en 1970 per las companhiás francesa Aerospatiale e alemanda Deutsche Aerospace coma fabricant europèu d'avions. En 1971 l'entrepresa espanhòla CASA (de Bastiments Aeronàutiques Societat Anonima) s'incorporèt al consòrci, e en 1979 o faguèt l'anglesa British Aerospace.

Tre lo començament lo consòrci se fixèt per objectiu de concórrer amb lo principal fabricant d'avions del mond, la companhiá nòrd-americana Boeing, qu'aquesta epòca aviá una posicion de mai en mai dominanta dins lo sector de l'aviacion civila. Dempuèi la fusion de Aèrospatiale, CASA e Deutsche Aerospace per crear EADS, (European Aeronautic, Defence and Space Company), aquesta darrièra es passada a contrarotlar 80% d'Airbus, 20% demorant a las mans de BAE Systems PLC (British Aerospace).

Consolidacion

Lo primièr modèl que fabriquèt lo consòrci, e qu'apareguèt en 1972, foguèt l'A300, un avion per de linhas de distàncias mejanas, de doble pont, innovador per de nombroses aspèctes, coma la racionalitzacion del compartiment d'equipatges e la carga mejançant de conteneires. L'avion foguèt pas una capitada immediata, subre un mercat dominat pels fabricants nòrd-americans, e atenguèt pas que de vendas importantas en Euròpa. Aiçò se veguèt agreujat per la Crisi del petròli de 1973, qu'afectèt grèvament las aerolinhas, e amb aiçò, la lista de comandas.

Airbus foguèt près de far falhida, a un moment ont arribèt d'aver 14 avions entièrament acabats sense vendre, esperant sempre un crompaire, dempús de 16 meses sense cap de comanda nòva. La crompa de divèrses avions per lo nòrd-american Eastern Airlines merquèt un ponch d'inflexion de las vendas e lo salvament d'Airbus. Pauc après Airbus presentèt l'A310, una varianta pus corta que la precedenta, pr'amor qualques companhiás se planhián que l'A300 èra fòrça tròp grand. Dins los ans 1980 comencèt la fabricacion d'autras variantas dels dos modèls existents e, subretot, se presentèt lo novèl A320, un avion d'un sol pont per de trajèctes corts e mejans, de tecnologia revolucionària.

Airbus evitèt pel primièr còp en aqueste modèl las conduccions idraulicas per governar las superfícias de vòl, en las remplaçant per de cables electrics (fly-by-wire) e de pichons motors plaçats en aquestas superfícias. Los pilòts utilizan una planca de bòrd plaçada subre un costat, en luòc de la classica colomna davant lo sèti. Los òrdres de vòl son transmeses a un ordenador, que calcula la siá idoneïtat e los transmet al sieu torn a las superficias de vòl. L'A320 se popularizèt lèu, obtenent una capitada notabla, en competir amb lo modèl B737 de Boeing. Tanben en aqueste cas Airbus desvolopèt de variantas, una pus granda, l'A321, e doas mai petitas, los A319 e A318.

Dins lo decenni de 1990 Airbus presentèt dos modèls addicionals de doble pont, concebuts per de rotas pus longas, lo bimotor A330 e lo cuatrimotor A340. Los sieus dessenhs aerodinamics e las caracteristicas dels sieus motors ne fan d'avions fòrça economics. En mai, aquestes modèls dispausan de l'avançada tecnologia de l'A320. Per totes los sieus modèls, Airbus incorporèt, en mai, de cabinas de comandament revolucionàrias, en suprimir un nombre elevat d'instruments classics, remplaçats per divèrses ecrans de vidèo, que i apareisson las donadas e las informacions que fan mestièrs als pilòts a cada moment.

En genièr de 2005, Airbus presentètt son novèl superjumbo A380 per competir amb lo B747 del sieu rival nòrd-american Boeing. Se tracta de l'avion de passatgièrs amb mai de plaças del mond, sonque superat en grandor per l'Airbus A340-600 (dins la categoria dels avions comercials). Amb una talha de gaireben 71 x 80 mètres e 540 tonas de pes maximal a l'enlairament, possedís 2 ponts per los passatgièrs e un pont inferior de carga; pòt transportar mai de 800 passatgièrs en configuracion de nauta densitat. Se'n prevei una version de transpòrt de merças.

Modèls d'avions

Productes militars

En genièr de 1999, Airbus creèt una companhiá separada, Airbus Military per lo desvolopament e la produccion d'un avion de transpòrt militar turbopropulsat (l'Airbus A400M). L'A400M es desvolopat per de divèrses estats membres de l'OTAN coma alternativa al C-130 Hèrcules.

L'expansion d'Airbus cap als productes militars redusirà, encara qu'eliminarà pas, l'exposicion d'Airbus a l'efièch de casudas ciclicas dins l'aviacion civila. Los produches d'Airbus military (2006) son:

Airbus A400M
A310 MRTT (Multi Role Tanker Transport)
A330 MRTT

Preséncia internacionala

Las tres linhas d'assemblatge d'Airbus son a Tolosa, Occitània, (2 linhas de montatge) e Amborg, Alemanha, (1 linha). Una quatrena linha, per l'Airbus A400M, es a se bastir a Sevilha, Espanha. Airbus ten en mai divèrsas fabregas en divèrsas ciutats europèas en rebatent la siá fondacion coma consòrci de divèrsas entrepresas. Una solucion originala per lo problèma del transpòrt de las divèrsas parts entre los divèrses luòcs d'assemblatge es l'emplec del Beluga, capable de transportar de seccions entièras de fuselatge d'un avion Airbus. Aquesta solucion foguèt estudiada per Boeing, qu'èra a estudiar la produccion d'una version del 747 per transportar de compausants del 787. Una excepcion a aqueste esquèma es l'A380, que son fuselatge e sas alas son tròp grandas per lo Beluga. Aquestas parts son transportadas per batèu entrò a Bordèu puèi per rota entrò a la fabrega de Tolosa.

Nòrd America es una region importanta per Airbus en tèrmes de vendas d'avions e de pèças. 2000 del total d'aperaquí 5300 jets venduts per Airbus son crompats per de clients nòrd-americans. Segon Airbus, los contractes nòrd-americans mantenon 120 000 pòstes de trabalhs e una chifra d'afar de 5,5 miliards de dolars (2003).