Tretze dessèrts
La tradicion dei tretze dessèrts es una tradicion occitana que sòrt a taula per la fèsta de Nadau e per lei fèstas de Calendas en generau. Se pensa que se tracta d'una tradicion puslèu recenta espelida a la fin dau sègle XIX dins lo País Marselhés. Pasmens sembla que s'apieja sus d'elements anteriors atestats ja tre lo sègle XVII. Foguèt codificada puei pendent lo sègle XIX per lo Felibritge.
Lo nombre tretze simboliza lei dotze apòstols amb Jèsus. E mai s'a la debuta èra mai que mai presenta aquesta tradicion en Provença, se pòt trobar ara dins fòrça endrechs d'Occitània e mai en Catalonha. Sòrton tot bèu just après lo sopar de gròs sopar, lo repais dau reganhon de Nadau pròpriament dich.
Sa composicion pòt variar en foncion deis airaus e mai, de còps, dins lei familhas. Son en generau lei seguents:
- la pompa d'òli (o lo gibassier): es una pompa sucrada amb d'òli d'oliva e de zèst d'arange e de citron.
- lei mendicants (o lei pachichòis) (lei nòses, leis avelanas, lei figas secas, leis ametlas e la pansarilha) que representan lei divèrs òrdres religiós catolics qu'an promés d'èsser paures.
- lei pomas.
- lei peras.
- lo verdau (un melon verd).
- lo nogat negre e lo blanc.
- lei sòrbas.
- de rasim.
De còps que i a s'i apond tanben:
- de mandarinas o d'aranges.
- de dàtils.
- de frucha confida a Ate, de calissons a Ais, de gansas a Arle...
- de codonhat (pasta de codonh) o d'autra frucha.
- de bunhas (en Cairàs), o de meravilhas, o d'aurelhetas...
De segur, per digerir melhor aquelei gromandariás, sovent se fan acompanhar de vin (en generau de vin cuech) o de cartagena.
