George Washington

George Washington
President dels Estats Units d'America
30 d'abril de 1789  – 3 de març de 1797
Predecessor	Carga creada
Successor	John Adams
Naissença	22 de febrièr de 1732 Westmoreland County, Colonia de Virgínia
Mòrt	14 de decembre de 1799 Mount Vernon, Commonwealth de Virgínia
Nacionalitat	Britanica Francesa Estatsunidenca
Ocupacion	Militar
Signatura

George Washington (22 de febrièr de 1732 — 14 de decembre de 1799), foguèt lo primièr president dels Estats Units (1789–1797) e comandant en cap de l'armada continentala de las fòrças revolucionàrias pendant la Guèrra d'Independéncia dels Estats Units (1775–1783).

Washington comencèt de ganhar de trofèus, en armant de tropas de Virgínia (Estats Units) per apiejar l'Empèri Britanic pendent la Guèrra francesa e indiana (1754–1763), un conflicte qu'el a l'amagat ajudèt a provocar. Après aver menat a la victòria nòrd-americana dins la Guèrra de Revolucion, renoncièt a las sieunas cargas militaras e tornèt a la vida de plantaire, çò que li portèt encara mai de renom. En 1787, presidiguèt la Convencion de Filadèlfia qu'esbossèt la Constitucion dels Estats Units d'America e en 1789, foguèt elegit de manièra unanima coma primièr president dels Estats Units. Los sieus dos periòdes d'administracion establiguèron fòrça politicas e tradicions qu'existisson fins a uèi. Abans la fin del sieu periòde de govèrn, Washington se retirèt dins la vida civila, en establir aital un important precedent de cambiament de govèrn pacific que serviguèt d'exemple non solament als Estats Units mas tanben dins d'autras futuras republicas.

Enfància e jovença

Segon lo calendari julian, Washington nasquèt lo 22 de febrièr de 1731. Segon lo calendari gregorian, que foguèt adoptat quand Washington viviá encara e que s'utiliza encara uèi, nasquèt lo 22 de febrièr de 1732. La celebracion de l'anniversari de Washington es una fèsta nacionala als Estats Units. Nasquèt a Popes Creek, pel riu Potomac, al sud de l'actuala Coloniala Beach, Westmoreland County, Virgínia.

Los avis de Washington venguèron d'Anglatèrra. Lo sieu pepin, John Washington, arribèt coma immigrant en Virgínia en 1657. Lo paire de George, Augustine «Gus» Washington, (1693–1743) aviá una plantacion trabalhada per d'esclaus; S'ensagèt puèi dins l'extraccion de fèrre. La siá maire foguèt Mary Ball Washington (1708–1789), que visquèt per veire lo sieu filh venir un personatge famós, mas que mantenguèt amb el una relacion tibada. Pendent la joenessa de George, los Washingtons foguèron de membres moderadament pròspers de l'aristocracia mejana de Virgínia.

Lawrence Washington foguèt l'influéncia màger dins la vida del jove George Washington.

George foguèt lo filh ainat del segond matrimòni del sieu paire, aguèt dos mièges fraires e quatre fraires mai joves. Gus Washington moriguèt quand George aviá pas qu'onze ans, puèi Lawrence Washington (1718–1752), lo sieu mièg fraire, assumiguèt lo ròtle de la figura paternala. William Fairfax, lo pairastre de Lawrence e membre de la poderosa familha Fairfax, aguèt tanben una influéncia formatritz sus el. Washington passèt fòrça de la siá enfància a Ferry Farm dins lo contat de Stafford prèp de Fredericksburg. Lawrence Washington eiretèt d'una autra proprietat familiala, Little Hunting Creek Farm, del sieu paire, que lo nom foguèt cambiat en Mount Vernon. George eiretèt de Ferry Farm après la mòrt del sieu paire, e aqueriguèt Mount Vernon après la mòrt de Lawrence.

Washington recebèt pauc d'educacion formala, la mòrt del sieu paire l'empediguèt d'èsser educat en Anglatèrra coma los sieus fraires ainats. A la plaça, Washington foguèt format coma pergaire. Mercé a las sieunas relacions amb la familha Fairfax, un Washington de dètz-e-sèt ans foguèt designat coma pergaire oficial de Culpeper County en 1749, un bon trabalh amb un salari que li permetèt de crompar de tèrras dins la Val de Shenandoah, lo primièr de sos nombroses aquesiments a l'oèst de Virginia. Dirigiguèt tanben los pergaires per la Companhiá Ohio. Washington èra pas de bon passar inapercebut, que mesurava près de sièis pès e dos poces, gaireben 1,88 m (i a fòrça estimacions del sieu pes), mai naut que la majoritat dels sieus contemporanèus.

En 1751, Washington viatgèt a Barbados amb Lawrence, que patissiá de tuberculòsi, amb l'espèr que lo clima foguèsse benefic per la santat de Lawrence. Pendent aqueste viatge, Washington contractèt la picòta, que lo daissèt marcat a la cara per de multiplas cretas, mas que lo daissèt immunizat pel futur a aquesta espantosa malautiá. La santat de Lawrence se melhorèt pas, e causiguèt de tornar a Mount Vernon, ont moriguèt en 1752. La posicion de Lawrence coma general adjonch de Virgínia (una carga de direccion de la milícia) foguèt devesida en quatre après la siá mòrt. Washington foguèt designat pel governaire Dinwiddie coma un dels quatre adjonchs de districte, amb lo reng de major de la milícia de Virginia. Al meteis temps, Washington se jonhèt als franc-maçons a Fredericksburg.

Existís un mite famós sus la siá joenessa: un còp que i a, George copèt un cerièr del sieu paire. Quand aquel li demandèt qual o aviá fach, Washington li donèt la siá famosa responsa: «Pòdi pas dire una messorga; es ieu, papa». Segon d'unas versions, lo sieu paire lo castiguèt pas pr'amor de son onestetat; segon d'autras, e mai qu'admirèsse son onestetat, lo castiguèt de tot biais. Es probable qu'aquela istòria siá un mite, mas es encara famosa dins la cultura nòrd-americana, e la frasa I cannot tell a lie (Pòdi pas mentir) es ja un estereotipe, un simbòl de Washington e de l'onestetat qu'aguèron los que fondèron los Estats Units d'America.

Guèrra franco-indiana

Aqueste retrach de Washington, pintat en 1772 per Charles Willson Peale, mòstra Washington amb l'unifòrme de coronel del regiment de Virginia.

Washington quand aviá vint ans, tirèt sos primièrs còps de fuòcs dins çò qu'anava venir una guèrra mondiala. Lo problèma comencèt en 1753, quand França comencèt lo bastiment d'una seria de fortalesas en Ohio Country, una region tanben reclamada per Virginia. Lo governaire Dinwiddie mandèt lo jove Major Washington a Ohio Country per avalorar las fòrças militaras e las intencions dels franceses, e per portar una letra al comandant francés, que i sollicitava una retirada. Lo comandant francés acceptèt pas de se retirar, mas Washington ne tornèt fòrça conegut après que lo sieu relat del viatge foguèsse publicat en Virginia e Anglatèrra, essent qu'a aquesta epòca la majoritat de las personas anglofonas sabián fòrça pauc de causas de las tèrras situadas de l'autre costat dels Monts Apalaches.

En 1754, Dinwiddie mandèt Washington, ara lòctenent coronèl del nòu Regiment Virgínia, per una autra mission en Ohio Country, per fin de rebutar los franceses los pus luènh possible. Ailà, Washington e las siás tropas s'enbosquèron en esperar los francocanadians. Après una pichona batalha, Tanacharison, amerindian aligat de Washington, assassinèt l'ensenha Jumonville, comandant francés. Washington bastiguèt alavetz Fort Necessity, que se revelèt lèu lèu inadaptat, de tala manièra que li calguèt se rendre als franceses e sos aligats indians. Los tèrmes de la rendicion que Washington signèt inclusián l'acceptacion qu'èra el l'assassin de Jumonville (lo document foguèt escrich en francés, que Washington podiá pas legir). La Batalha de Jumonville Glen venguèt un incident internacional e ajudèt a provocar la Guèrra franco-indiana, un episòdi de la Guèrra de Sèt Ans. Washington foguèt liberat pels franceses amb la promesa de pas tornar a Ohio Country abans un an.

Un an après lo General britanic Edward Braddock concentrèt las siás fòrças per recuperar Ohio Country, amb Washington coma ajudant. Aquesta expedicion s'acabèt en desastre a la Batalha de Monongahela. Washington i aguèt una accion remarcabla: dos cavals que montèt foguèron tuats e quatre balas toquèron son mantèl; malgrat aiçò se ne'n sortiguèt sauve en demostrant sa granda sang freda jol fuòc enemic mentre qu'organizava la retirada. En Virgínia, Washington foguèt aclamat coma un eròi e après aquesta batalha comandèt lo Regiment Virgínia per fòrça ans, en protegir las frontièras de Virgínia contra las incursions dels amerindians, e mai se lo foguièr de la guèrra se desplacèt endacòm mai. En 1758, participèt a l'expedicion Forbes, que capitèt d'alunhar los franceses de Fort Duquesne après la victòria omonima.

Fasa d'entreguèrras

La capitada de Washington a la debuta de sa carrièra militara li aviá assegurat una promocion coma oficial britanic, qu'aviá de mai prestigi que de servir dins una província militara. Mas la promocion arribèt pas jamai e aital en 1758 Washington i renoncièt. En 1759 se maridèt amb Martha Dandridge Custis, una veusa rica, e mai se qualques fonts qu'existisson encara, suggerisson que Washington èra enamorat a l'encòp de Sally Fairfax, l'esposa d'un amic. Malgrat aiçò, George e Martha aguèron un bon matrimòni, e amassa abaliguèron los dos filhs d'ela, John Parke Custis e Martha Parke Custis, sonats amb amor Jacky e Patsy. Los Washington abaliguèron puèi los dos felens de Na Washington, Eleanor Parke Custis e George Washington Parke Custis. George e Martha aguèron pas jamai de filhs amassa, lo primairenc atac de picòta de George, seguit probablament per la tuberculòsi lo faguèron esteril.

Los novèls maridat desbagatgèron a Mount Vernon, ont George se convertiguèt en un distinguit propriètari e figura politica. Ocupèt una carga locala, en essent elegit per la legislatura provinciala de Virginia, l'Ostal de Burgueses. Washington cultivavan aperaquí 8000 acres (32 km²). Coma fòrça autres proprietaris de l'epòca, lo sieu estil de vida èra pro car, d'aquesta manièra comptava totjorn amb fòrça pauc efectiu e èra totjorn plen de deutes. A causa de l'irregularitat del mercat de tabac, en 1760 cambièt sa cutura principala del tabac per de blat, çò que melhorèt la siá situacion economica. D'aquesta manièra crompèt tota la tèrra que poguèt, e en mai coma pagament per los sieus servicis pendent la Guèrra Francoindigèna percebèt de tèrras dins la Virginia Occidentala actuala. A causa d'aquestes aquesiments, en 1775 la populacion d'esclaus a Mount Vernon despassava lo centenat.

La Revolucion dels Estats Units

Esquèma simplificat de la Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America

Washington que travèrsa Delaware, per Emanuel Leutze, 1851, Metropolitan Museum of Art

En 1774, Washington foguèt elegit delegat de Virginia pel Primièr Congrès Continental que s'amassèt a causa de las mesuras presas pel Govèrn Britanic contra la colònia de Massachusetts. Après las desbrandas a Lexington e Concord en abril de 1775, Washington apareguèt al Segond Congrès Continental en unifòrme militar, en soslinhant qu'èra preparat per la guèrra. Per coordinar los esfòrces militars de las tretze colònias, lo Congrès creèt l'armada continentala lo 14 de junh e l'endeman Washington foguèt nomenat Comandant en cap. Lo delegat de Massachusetts John Adams aviá nomenat Washington, pensant qu'un òme del sud per una armada formada principalament d’òmes del nòrd, ajudariá a unir las colònias. E mai que foguèsse reticent a daissar son fogal en Virgínia, Washington acceptèt lo comandament, en declarant «amb granda sinceritat, cresi pas èsser al nivèl d'un Comandant, soi onorat». El meteis sollicitèt que se li pague pas lo remborsament de las siás despensas.

Washington prenguèt lo comandament de las fòrças nòrd-americanas en Massachusetts lo 3 de julhet de 1775, pendent lo sètge de Boston. Washington reorganizèt l'armada pendent aquela longa trèva, que s'acabèt lo 17 de març de 1776, après que l’artilhariá se placèsse per las nautors de Dorchester. Los britanics evacuèron Boston e se dirigiguèron cap a un refugi temporari a Halifax, e Washington desbagatjèt la siá armada a Nòva York. En agost de 1776, lo General britanic William Howe lancèt una campanha per prendre Nòva York, en provocant aital una seria de desbrandas de Washington. Perdèt la Batalha de Long Island lo 22 d'agost, mas capitèt d'evacuar la majoritat de las siás fòrças. Washington aguèt fòrça autras desbrandas en traversar Nòva Jersei, çò que metèt un dobte sul futur de l'armada continentala. La nuèch del 25 de decembre de 1776, Washington realizèt un contratac en menant las fòrças nòrd-americanas a travers lo riu Delaware per capturar près de 1000 presonièrs a Trenton (Nòva Jersei). George Washington contunhèt l'assaut per un atac contra las fòrças britanicas a Princeton. Aquestas victòrias inesperadas après una longa seria de desbrandas tornèron enauçar lo moral dels revolucionaris.

En 1777, lo General Howe comencèt una campanha per capturar Filadelfia. Washington se desplacèt al sud per bloquejar l'armada d'Howe, mas foguèt derrotat a la Batalha de Brandywine, lo 11 de setembre de 1777.

Presidéncia

George Washington a Princeton, per Charles Willson Peale, 1779

Washington foguèt elegit a l'unanimitat pel Collègi Electoral a las eleccions presidencialas de 1789, en essent d'aquesta manièra l'unica persona elegida d'aqueste biais (fach que se repetiguèt a las eleccions presidencialas de 1792).

En segond luòc, amb 34 vòtes, John Adams se venguèt vicepresident. Lo primièr Congrès dels Estats Units votèt per pagar a Washington una sòlda de 25 000 dolars l'an, çò que constituissiá una soma significativa en 1789. Washington, amb una bona posicion economica, refusèt la sòlda, donat que se considerava se meteis coma servidor public desinteressat. Washington acordava fòrça atencion a la pompa e al ceremonial de la carga, e mai s'assegurava qu'imitariá pas las corts realas europèas.

Washington acceptèt la carga de president per un segond mandat, mas refusèt un tresen, establissent un precedent d'un maximal de dos mandats per un president dels Estats Units. Après que Franklin D. Roosevelt foguèsse elegit per quatre mandats, fach sens de precedents, lo limit de dos mandats foguèt inclús dins la Constitucion federala per l'Emendament 22.

Retirada de la vida politica e mòrt

George Washington refusèt de se presentar a un tresen mandat en 1796, dins un discors ont preconizava la neutralitat e l'union dels Estats Units. Après lo cambiament de poders, Washington se retirèt a Mount Vernon, ont moriguèt en decembre de 1799, çò que provoquèt mantun meses de dòl nacional.

Precedit per (primièr)

President dels Estats Units 1789-1797

Seguit per John Adams