Vila novèla
Una vila novèla ò una vila planificada es una vila fondada per un poder politic dins un endrech prealablament pas o pauc poblat. Aquelei projèctes permèton la mesa en òbra de mòdes d'amainatjaments novèus, sovent dominats per la vision de la ciutat ideala a una epòca donada. An donc sovent un traçat regular eissit d'un programa sociau e intellectuau. Après quauquei generacions, aquelei vilas pèrdon son caractèr novèu e s'intègran dins lo teissut urban existent. La creacion d'una tala vila pòu èsser dictada per de motivacions divèrsas : contraròtlar un territòri en i installant de populacions favorablas, desvolopar d'activitats economicas, empachar lo desvolopament d'una aglomeracion donada, ofrir de lotjaments novèus, etc.
Lei vilas novèlas son pas raras e la practica existissiá ja durant l'Antiquitat. Per exemple, abòrd de vilas occitanas son de vilas novèlas que datan de periòdes variats. La pus vièlha es Marselha que foguèt fondada ex nihilo per de colons focèus vèrs 600 avC. Puei, durant lo rèsta de l'Antiquitat, lei Romans urbanizèron lo sud-èst de Gàllia en creant de colonias de poblament per sei veterans e de vilas per lei pòbles locaus. Durant l'Edat Mejana, lo cas pus conegut es aqueu dei bastidas que foguèron fondadas per lo poder reiau francés per renforçar sa preséncia en Lengadòc après la Crosada. Enfin, pus recentament, de vilas novèlas foguèron creadas dins lei Bocas de Ròse per desengorjar Marselha e lotjar la man d'òbra necessària a la zòna industriala de Fòs. Dins lo rèsta dau monde, lei vilas novèlas son tanben frequentas, especialament dins leis estats eissits de la colonizacion.
La capitada dau projècte d'installacion de populacions dins la vila novèla es generalament assegurada per un sosten fòrt deis autoritats politicas. Pasmens, lo succès es pas sistematic. Tre l'Antiquitat, lo cas de Dur-Sharrukin, abandonada avans son acabament, èra emblematic dei reviradas. Dins lo monde actuau, fòrça vilas novèlas son vengudas de vilas abandonadas en causa de l'abséncia de poblament. Un exemple contemporanèu es la vila de Nay Pyi Taw, capitala novèla de Birmania, qu'a de dificultats per atraire d'abitants en defòra dei foncionaris emplegats per l'administracion publica.
Liames intèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
- Vila.