Romaní
Romani chib  | |
| Classificacion lingüistica | |
|---|---|
| Romaní | |
| Estatut oficial | |
| Oficial de | lenga officiala en la comuna de Chouto Orizari (Macedònia)
reconeguda coma lenga minorizada en:  Macedònia del Nòrd : Serbia :Eslovènia  Ongria Alemanha Romania Russia Norvègia Suècia :Finlàndia |
| Estatut de conservacion | |
|
| |
| Còdis lingüistics | |
| ISO 639-2 | rom |
| ISO 639-3 | rom |
| Ethnologue | rom |
| Glottolog | roma1329 |
| ASCL | 3905 |
| UNESCO | 405 |
| IETF | rom |
 | |
modificar  |
|
Lo romaní o gitano, cingaro o tzingarin, o ròm (en romaní: Romani chib) es una lenga indoeuropèa de la branca indoiraniana, mai precisament indoariana. Es la lenga del pòble gitano (ròms), originari del nòrd d'Índia, qu'entreprenguèt una migracion massiva cap a la debuta del millenni II a la seguida d'una invasion turca gaznevida puèi seldjokida per colonizar l'Asia Menora.
Lo romaní se desvolopèt a partir d'una sola lenga populara o prakrit parlada dins la val mejana del flume de Ganges e que sa forma sabenta èra lo sanscrit.
Pendent lo long sejorn dels sieus locutors (1071-1381) dins lo Sultanat de Rom, jos dominacion seldjokida en Asia Menora, e ont la lenga oficiala èra lo persan e las lengas vernacularas lo grèc e l'armenian, lo romaní s'es enriquit de fòrça mots d'aquelas tres lengas.
Los manlèus a las divèrsas lengas europèas que lo romaní costegèt son posteriors al sègle XIV.
L’esfòrç de codificacion de la lenga es pro recent. Demèst los linguistas mai engatjats i aviá Marcèl Cortiada.
Dialèctes
[modificar | Modificar lo còdi]- romaní balcanic, lo còde ISO 639 qu'ei rmn
- romaní baltic, lo còde ISO 639 qu'ei rml
- romaní carpatic, lo còde ISO 639 qu'ei rmc
- romaní calò finés, lo còde ISO 639 qu'ei rmf
- romaní sinte, lo còde ISO 639 qu'ei rmo
- romaní vlah, lo còde ISO 639 qu'ei rmy
- romaní galés, lo còde ISO 639 qu'ei rmw
Derivats
[modificar | Modificar lo còdi]Lo postrolhàs a maites manlèus al romaní dins lo vocabulari.