Pòrta-avions

Pòrta-avions francés Charles de Gaulle en 2019.

Un pòrta-avions o pòrta-aeronaus es un naviri de guèrra que permet l'enaurament e l'aterratge d'un avion a partir de son pònt. Permet de desplaçar una fòrça aeriana autonòma onte que siegue sus lo glòbe e es generalament lo centre d'un grop aeronavau pus important e compausat d'unei naviris destinats a sa proteccion e a son avitalhament. Aparegut entre 1910 e 1918, lo pòrta-avions venguèt lo naviri pus important dei flòtas de superficia pendent la Segonda Guèrra Mondiala. Dempuei, es demorat lo naviri de superficia pus poderós. Pasmens, en causa de sei còsts de construccion e d'entretenença importants, son utilizacion es reservada ai marinas pus importantas.

Istòria

Deis originas a la Segonda Guèrra Mondiala

Naviri japonés de 1914 modificat per permetre l'enaurament d'un avion.

L'idèa d'utilizar un naviri coma plataforma aeronautica es apareguda quauqueis annadas après lo succès deis assais dei fraire Wright. D'efiech, tre 1910, Eugene Burton Ely (1886-1911) realizèt lo premier enaurament dempuei lo pònt dau crosaire USS Birmingham. Dos mes pus tard, capitèt lo premier aterratge sus lo pònt dau crosaire cuirassat USS Pennsylvania. Enfin, en 1912, Charles Rumney Samson s'enaurèt d'un naviri en movement. Aquò demostrèt la possibilitat d'utilizar un naviri coma basa per d'operacions navalas. Pasmens, i aguèt pauc d'interès per l'explorar car leis avions de l'epòca avián pas una valor militara importanta.

Lo HMS Argus amb un camoflatge dazzle destinat a enganar lei sosmarins.

Durant la Premiera Guèrra Mondiala, quauqueis avions operant a partir d'un naviri foguèron utilizats dins lei combats per leis Aliats, mai que mai per lei Japonés e leis Britanics. Lei resultats foguèron limitats mai pron interessant per justificar la construccion dau premier pòrta-avions vertadier, lo HMS Argus, qu'intrèt en servici lo 16 de setembre de 1917 dins la Royal Navy. En consequéncia, en 1922, lei pòrta-avions foguèron integrats dins lo Tractat navau de Washington que limitava l'armament de cada poissança navala. Dins la màger part dei marinas, de naviris pesucs foguèron alora convertits en pòrta-avions per respectar lei clausas de l'acòrdi. Per exemple, foguèt lo cas dei dos pòrta-avions estatsunidencs de la classa Lexington que foguèron produchs a partir de doas còcas destinadas a de crosaires de batalha.

La Segonda Guèrra Mondiala

L'USS Enterprise, lo pòrta-avions pus conegut de la Segonda Guèrra Mondiala.

La Segonda Guèrra Mondiala foguèt un periòde fòrça important per lo pòrta-avions. Capable de projectar de desenaus d'avions a de centenaus de quilomètres, venguèt lo naviri pus poderós dei flòtas de superficia au detriment dau cuirassat. Aquò foguèt demostrat en novembre de 1940 amb l'ataca de la basa navala italiana de Tarenta per lei Britanics. 21 bombardiers torpilhaires s'enaurèron dau pòrta-avions HMS Illustrious. Destruguèron un cuirassat e damatjèron grèvament tres autrei naviris importants.

Pasmens, lei combats pus espectaclós implicant de pòrta-avions se debanèron dins l'Ocean Pacific entre leis Estatsunidencs e lei Japonés. D'efiech, l'ataca de Pearl Harbor foguèt l'òbra de l'aeronavala japonesa e la màger part dei còntra-ofensivas navalas de l'US Navy foguèron basadas sus l'usatge de pòrta-avions. Durant la batalha de l'Atlantic, lei pòrta-avions aguèron tanben un ròtle decisiu dins l'escòrta dei convòis aliats.

En causa de l'importància novèla dau pòrta-avions dins leis operacions navalas, lei dos camps organizèron de programas de construccion. Lei Japonés ne'n produguèron 24 durant lo conflicte. Pasmens, poguèron pas rivalizar amb lei capacitats industrialas deis Estats Units. De 1939 a 1945, leis Aliats fabriquèron mai de 190 pòrta-avions e aquistèron lo contraròtle quasi totau dau cèu dins lei zònas de combat.

Lei pòrta-avions après 1945

USS Nimitz, pòrta-avions nuclear de la Guèrra Freja capable d'embarcar 80 avions.

Dempuei 1945, lei pòrta-avions an gardat un ròtle centrau dins l'estrategia dei marinas de guèrra pus modèrnas. Cinc evolucions permetèron d'aumentar sei capacitats :

• la pista oblica permetèt d'aumentar la talha deis installacions en optimizant l'espaci disponible sus lo pònt.
• l'integracion de sistèmas de proteccion e de refrejament còntra leis efiechs dei gas cauds emés per lei motors d'avions permetèt d'embarcar d'avions pus poderós.
• l'adopcion d'avions pus poderós foguèt tanben favorizada per la mesa en plaça de sistèmas d'aterratge optics.
• la talha generala dei pòrta-avions aumentèt per permetre l'embarcament de mai d'avions.
• la produccion nucleara foguèt adoptada sus lei pòrta-avions pus importants per li permetre de mantenir una velocitat de mai de 30 nos sus un teatre d'operacions. Aquò permet tanben de produrre la vapor necessària au foncionament dei catapultas permetent l'enaurament d'avions pesucs.

Pòrta-elicoptèrs USS Tripoli.

Dins aquò, lo mestritge tecnologic necessari per concebre e mantenir en foncionament aquelei naviris es vengut fòrça complèx. Au començament dau sègle XXI, solament leis Estats Units e França dispausan de pòrta-avions nuclears equipats de catapultas. Aquò permet l'utilizacion de versions navalizadas d'avions de combat coma lo Rafale M, lo F-14 Tomcat o lo F/A-18E Super Hornet. Leis autrei marinas dèvon se contentar de pòrta-avions pus leugiers amb una motorizacion convencionala e de performàncias pus feblas. Permèton l'utilizacion d'avions mens poderós coma lo Sea Harrier. Per d'autreis usatges, son egalament apareguts de pòrta-elicoptèrs. Permèton la mesa en òbra d'elicoptèrs sovent destinats a de missions de lucha antisosmarina, de reconoissença o de sostèns a de tropas terrèstras.

Ròtles e proteccion d'un pòrta-avions

Lei ròtles dau pòrta-avions

Flòta aeriana d'un pòrta-avions nuclear estatsunidenc.

Un pòrta-avions ocupa generalament mai d'una foncion dins una marina militara. Premier, permet de projetar una fòrça aeriana dins una region maritima o oceanica sensa dispausar dau sostèn d'una basa dins lo sector. Lo ròtle d'aquela fòrça aeriana es variable mai permet sovent d'atacar una autra flòta o d'objectius terrèstres. Dins certanei cas, permet de susvelhar una rota o un cònvoi. Coma lei pòrta-avions son de naviris poderós, la preséncia d'un pòrta-avions dins una esquadra a egalament un impacte psicologic sus leis adversaris. Marca tanben la determinacion d'un Estat e lei pòrta-avions actuaus son sovent mandats sus un teatre d'operacions per de rasons diplomatics.

Lei pòrta-avions pòdon egalament servir de naviris de transpòrt. Certanei pòrta-avions pòdon aver un ròtle similar ai pòrta-elicoptèrs. Dispausan d'un sòu inondable que permet lo cargament de naviris pus leugiers destinats a de missions de desbarcament. Dins aqueu cas, l'armament dau pòrta-avions es organizat per li donar la possibilitat de provesir totei lei tipes de sostèn possibles a una fòrça terrèstra menent un assaut amfibí.

La proteccion dei pòrta-avions

Article principal : Naviri capitau.

Lo pòrta-avions estatsunidenc USS Abraham Lincoln e son grop d'escòrta en 2000.

Dins lei flòtas modèrnas, lo pòrta-avions es considerat coma un naviri capitau. Es a dire qu'es un naviri susceptible de constituir lo centre d'una flòta de combat importanta. Per aquela rason, la proteccion dei pòrta-avions es un enjòc major sus un teatre d'operacions. Un pòrta-avions es donc normalament enviroutat per una esquadra d'escòrta que compren de naviris de lucha antisosmarina, de naviris de defensa antiaeriana, de naviris de combat de superficia e de naviris d'avitalhament. Durant la Segonda Guèrra Mondiala, aquelei missions èran generalament asseguradas per de cuirassats, de crosaires e de destroièrs. Uei, l'escòrta dei pòrta-avions es puslèu lo ròtle dei fregatas, dei destroièrs e dei sosmarins d'ataca.

Tipes de pòrta-avions

Critèris de classificacion modèrnes

Propulsion nucleara e propulsion convencionala

Un premier element de classificacion dei pòrta-avions modèrnes regarda lo mòde de propulsion dau naviri. La propulsion nucleara es pus complèxa mai permet d'aumentar fòrça l'autonòmia dau naviri. Permet tanben de produrre de quantitats importantas de calor que pòu servir au foncionament de catapultas destinadas a facilitar la mesa en òbra deis avions. La propulsion convencionala es pus simpla de construrre d'entretenir. Pasmens, lo vaissèu necessita un avitalhament regular. Dins lo monde modèrne, lo mestritge de la propulsion nucleara es reservat ai marinas pus poderosas.

Catapultas e trempolins

Enaurament d'un F-18 gràcias a una catapulta de vapor.

Lei catapultas e lei trempolins permèton la mesa en òbra de versions marinas d'avions terrèstres. Aquò es fòrça interessant per lei marinas militaras car aqueleis aparelhs son pus poderós que leis elicoptèrs o que leis avions amb un enaurament verticau. Pasmens, lo mestritge tecnologic per construrre aquelei sistèmas es complèx. Lo pus eficaç es la catapulta que permet l'enaurament rapide de mai d'un avion. Lo trempolin es un sistèma pus simple mai son utilizacion necessita de s'adaptar ai condicions meteorologicas e ai vents.

L'abséncia de catapultas e de trempolins empacha l'utilizacion d'avions poderós. Pasmens, existís d'avions amb un enaurament verticau que pòdon èsser utilizats. Aqueleis avions an normalament una poissança motor inferiora ai versions marinas deis avions terrèstres. D'efiech, un tal aparelh utiliza la poissança de sei motors per s'enaurar. Una poissança de 9 tonas permet donc de levar un aparelh de 9 tonas. Pasmens, aqueleis aeronaus pòdon embarcar de missils e son donc pas desarmats. Es tanben possible d'utilizar d'elicoptèrs. Dins aquò, l'utilizacion dei pòrta-elicoptèrs es puslèu reservada ai missions de sostèn d'una fòrça de desbarcament.

Aeronaus utilizats

Prototipe d'avion amb un enaurament verticau durant la Guèrra Freja.

Existís tres tipes principaus d'aeronaus utilizats sus un pòrta-avions :

• leis avions ordinaris qu'an besonh d'una pista per s'enaurar e per aterrir. Son generalament de versions navalizadas de modèls terrèstres (Rafale M) mai pòu existir d'aparelhs dedicats a l'aeronavala (Super-Étendard). An besonh d'una catapulta o d'un trempolin per s'enaurar.
• leis avions amb un enaurament verticau gràcias a de tuvièras orientablas.
• leis elicoptèrs. Un pòrta-aeronaus unicament equipats d'elicoptèrs es dich pòrta-elicoptèrs. Uei, d'autrei naviris de guèrra, coma lei fregatas, lei destroièrs e lei crosaires, an tanben un elicoptèr. Per lei naviris que dispausan d'un nombre signicatiu d'elicoptèrs, la mencion « pòrta-elicoptèrs » es de còps aponduda. Per exemple, un destroièr pòrta-elicoptèrs.

Tipes de pòrta-avions actuaus

Pòrta-avions britanics HMS Queen Elizabeth e HMS Prince of Wales, equipats d'una propulsion nucleara e d'un trempolin, de tipe STOVL CV.

La classificacion dei pòrta-avions varia segon lei critèris utilizats dins lei país. La pus frequenta es aquela de l'OTAN que definís diferents tipes segon la propulsion chausida, lo tipe de mission prioritari, la natura deis aeronaus embarcats e lei sistèmas de mesa en òbra deis aeronaus. Abòrd de tèrmes existisson :

• CV designa leipòrta-avions de propulsion convencionala (per Carrier Vessel).
• CVH designa lei pòrta-elicoptèrs e lei pòrta-avions permetent unicament la mesa en òbra d'avions amb un enaurament verticau (per Helicopter Aircraft Carrier).
• CVS designa un pòrta-aeronau destinat a la lucha antisosmarina.
• CVSG designa un pòrta-aeronau destinat a la lucha antisosmarina e dotat de missils antinaviri.
• DDH designa un destroièr pòrta-elicoptèrs.
• LHD designa un naviri d'assaut amfibí amb un gròs sòu inondable.
• LHA designa un naviri d'assaut amfibí amb un pichon sòu inondable.
• LPH designa un naviri d'assaut amfibí sensa sòu inondable.
• CATOBAR indica la preséncia de catapultas e de sistèmas d'aplant de l'avion per facilitar son aterratge.
• STOBAR indica la preséncia d'un trempolin e de sistèmas d'aplant de l'avion per facilitar son aterratge.
• STOVL indica un pònt permetent la mesa en òbra d'avions amb un enaurament verticau o d'avions amb un enaurament cort.
• la letra N indica una propulsion nucleara. Per exemple, un CVN es un pòrta-avions de propulsion nucleara.

Es possible de combinar aqueleis elements entre elei. Per exemple, lo pòrta-avions francés Charles de Gaulle es un pòrta-avions de propulsion nucleara que dispausa de catapultas e de sistèmas d'aplant. Pòu donc èsser notat CATOBAR CVN.

Tipes dispareguts

Lo pòrta-avions d'escòrta

Article principal : Pòrta-avions d'escòrta.

Pòrta-avions d'escòrta USS Guadalcanal en 1944.

Lei pòrta-avions d'escòrta (o pòrta-avions auxiliars) èran un ensemble de pòrta-avions pichons concebuts dins l'urgéncia durant la Segonda Guèrra Mondiala per assegurar la proteccion dei convòis aliats. Èran tanben destinats au transpòrt de tropas e de materiaus per optimizar lei viatges. Lei premiers pòrta-avions d'escòrta èran de naviris marchands modificats mai, a partir de 1942, leis Estats Units desvolopèron de modèls especifics. Au finau, 125 pòrta-avions auxiliars foguèron produchs per leis Estatsunidencs, 6 per lei Britanics e 8 per lei Japonés.

Pauc protegits e pauc armats, avián una velocitat inferiora a 20 nos e èran donc pas destinats a de missions ofensivas. Pasmens, mai d'un pòrta-avions d'escòrta participèt a de combats dins l'Ocean Pacific, sovent còntra d'objectius terrèstres durant leis operacions de desbarcament, car lei pòrta-avions de combat èran pas pron nombrós per contentar la demanda.

Après 1945, lei pòrta-avions d'escòrta foguèron utilizats durant la Guèrra de Corèa. Foguèron pauc a pauc retirats dau servici amb l'arribada d'armaments pus modèrnes. Lei darriers pòrta-avions d'escòrta serviguèron coma naviris de transpòrt durant la Guèrra de Vietnam.

Lo pòrta-avions leugier

Pòrta-avions leugier HMS Triumph en 1950.

Article principal : Pòrta-avions leugier.

Lei pòrta-avions leugiers èran un ensemble de pòrta-avions intermediàrias entre lei pòrta-avions d'escòrta e lei pòrta-avions d'esquadra utilizats durant la Segonda Guèrra Mondiala. Foguèron construchs per leis Estats Units, per lo Reiaume Unit e per Japon. D'una maniera generala, l'objectiu èra de dispausar d'un naviri polivalent capable de realizar de missions d'escòrta o d'integrar una flòta de combat tot en limitant lo còst de produccion. La concepcion dei pòrta-avions leugiers foguèt donc l'objècte de compromés divèrs.

Dins lo camp aliat, la construccion dei pòrta-avions leugiers foguèt lenta e, fin finala, la produccion de pòrta-avions d'esquadra e de pòrta-avions d'escòrta foguèt privilegiada. D'una maniera generala, lei pòrta-avions leugiers arribèron donc tardivament per aver un ròtle significatiu. Dins lo camp japonés, la produccion foguèt accelerada per assaiar de remplaçar lei pèrdas mai la manca d'experiéncias deis equipatges e dei pilòts e la superioritat numerica de l'US Navy complica l'evaluacion dei performàncias d'aquelei naviris.

Après 1945, fòrça pòrta-avions leugiers aliats foguèron transferits a de marinas occidentalas. I foguèron utilizats fins ais ans 1980. Dins leis ans 1970, lei Britanics desvolopèron la classa Invincible, un ensemble de tres pòrta-avions leugiers permetent d'utilizar d'avions amb un enaurament verticau. Foguèron utilizats fins ais ans 2010.

Lo transpòrt d'idravions

Article principal : Transpòrt d'idravions.

Lei transpòrts d'idravions èran de naviris destinats a servir de basa flotanta per l'utilizacion d'idravions e la susvelhança de rotas maritimas. Au contrari dei pòrta-avions e dei pòrta-elicoptèrs, un transpòrt d'idravions aviá ges de pònt d'envòl. Leis idravions èran mandats amb una catapulta e amaravan a proximitat dau vaissèu. Lo transpòrt èra tanben equipat de gruas per recuperar leis avions e d'un envan per leis entrepausar. Aqueu tipe de naviri foguèt subretot utilizat durant la premiera mitat dau sègle XX, principalament per de missions de reconoissença. Lo concèpte foguèt abandonat après la Segonda Guèrra Mondiala en causa de la superioritat deis avions embarcats sus lei pòrta-avions.

Annèxas

Liames intèrnes

• Aeronavala.
• Avion.
• Crosaire.
• Cuirassat.
• Destroièr.
• Elicoptèr.
• Fregata.
• Guèrra navala.
• Marina militara.
• Missil.
• Naviri de guèrra.
• Pòrta-elicoptèrs.

Bibliografia

• (en) Al. Adcock, Escort Carriers in Action, Squadron/Signal Publications, 1996.
• (en) David Brown, Aircraft Carriers, Arco Publishing, 1977.
• (en) Roger Chesneau, Aircraft Carriers of the World, 1914 to the Present. An Illustrated Encyclopedia (Rev. Ed.), Brockhampton Press, 1998.
• (en) Kenneth Poolman, Allied Escort Carriers of World War two in Action, Blandford Press, 1988.
• (en) Anthony J. Watts, Japanese Warships of World War II, Doubleday & Company, 1967.
• (en) William T. Y'Blood, Hunter-Killer: U.S. Escort Carriers in the Battle of the Atlantic, Naval Institute Press - Annapolis, 1983.
• (en) William T. Y'Blood, The Little Giants: U.S. Escort Carriers Against Japan, Naval Institute Press - Annapolis, 1983.