Mata Hari

Mata Hari en dançaira javanesa

Mata Hari, del seu nom vertadièr Margaretha Geertruida « Grietje » Zelle, èra una dançaira nascuda lo 7 d'agost de 1876 a Leeuwarden, Païses Basses, e mòrta lo 15 d'octòbre de 1917 a Vincennes, França. Foguèt fusilhada per França per espionatge pendent la Primièra Guèrra Mondiala.

Biografia

Originas

La seuna filha Louise Jeanne Mac Leod

Rudolpf e sonfilh Norman John

Margaretha Zelle nasquèt a Leeuwarden (Frise), d'Adam Zelle, un ric marchand de capèls e de capas neerlandés e d'Antje van der Meulen. Aïnada d'una familha de quatre enfants, agut tres fraires. En 1889, lo seu paire faguèt quicanèla, lo parelh se separèt en setembre de 1890 e la seuna maire moriguèt uèit meses mai tard en 1891. Faguèt d'estudis a Leiden per venir professòra mas foguèt renviada de l'escòla aprèp un escandal implicant una relacion amb lo director. A 18 ans, l'11 de julhet de 1895, se maridèt amb un oficièr de la marina neerlandesa de dètz e nòu ans son aïnat, Rudolf MacLeod, amb que s'anèt viure a la Índias neerlandesas. Aguèron dos enfants, un garçon e una filha (son filh foguèt empoisonada per une serviciala qu'èra l'amanta de son marit, en 1899).

En 1902, de retorn en Euròpa, divorcièt a L'Aia de son marit qu'èra un òme violent e alcolic. En novembre de 1903, faguèt una arribada pauc remarcada a París, aguèt 26 ans. Jogant sul patronim ecossés de son marit, se faguèt nomenar « Lady MacLeod » e, per viure, se trabalhèt dins un circ coma escudièra. A la prima de 1905, amb la collaboracion involontària d'Émile Guimet, lo fondator del musèu del meteis nom, trionf dins un numèro de dançaire erotica exotica jol nom de Mata Hari, significant « solelh » en malais.

Mata Hari, dançaire exotica

• 
• 
• 

Emplumada, se produguèt dins fòrça capitalas, fasent los titres dels jornals pels seus capèls, los seus cans, las seunas forraduras, los seus joièls e amants. A l'entorn d'ela se créi una legenda: seriá nascuda a Java que los prèstres de Shiva que seriá estat iniciada als secrets del culte e de las danças. Lo seu paire èra baron. Son marit, un oficièr superior qu'èra separada, èra fòrça jalós (Mata Hari anèt fins a affirmat que li auriá arrancat un teton en la mordant mas aprèp sa mòrt se trobèt fals ). Foguèt tanben una cortisana que se preocupava pas tròp de la nacionalitat de las seunas conquistas. Personalitat flambejaira, s'inventèt atal un personatge e una istòria.

Mata Hari, l'espia

Mata Hari, vèrs 1909

Lo 2 de setembre de 1916 que, dins son parcors per obtenir un salconduch per Vittel, faguèt l'encontra (que demandava pas) del capitan Ladoux, cap dels servicis du contraespionatge francés. Aquel darrièr l'invitèt far profeitar sa relacions internacionalas e sas facultats del deplaçament al servici de França. Acceptèt contra promessa d'una soma d'un milion de francs… que jamai foguèt pagada. Coma ressortissenta dels Païses Basses, podava liurament passar las frontièras (son país natal essent demorat neutre pendent lo conflite). Per evitar los combats, s'anèt als Païses Basses via Espanha (entontrèt dins la capitale espanòla Marthe Richard, ambedoas essent jol comandament del colonel Denvignes qu'ala èra) e Granda Bretanha. Cortejada per fòrça oficièrs alliats, foguèt pasmens interrogada pels servicis britanics que reconeguèron son apartenença als servicis secrets franceses, alara que mai tard los eveniments la desmentiràn. Se sap pas se mentiguèt a aquela occasion, cresent qu'aquela istòria la fasiá mai intriganta, o se los servicis franceses l'utilizavan sens lo reconéisser, a causa de las reaccions internacionalas qu'aquela revelacion provoquèron.

En genièr de 1917, l'atacat militar alemand a Madrid, lo major Kalle que Mata Hari aviá ensejat de seduire, transmetèt un messatge ràdio a Berlin, descrivent las activitats d'un espion, del nom de còde H-21. Los servicis secrets franceses interceptèron lo messatge e, amb las informations que conteniá, foguèron capables d'identificar H-21 coma essent Mata Hari. Per estranh, los Alemands chifrèron lo messatge amb un còde que savián plan conegut pels Francese, daissant los istorians pensar que la tòca del messatge èra que, se trabalhava efectivament pels Franceses, aqueles poirián decobrir sa dobla identitat e la neutralizar.

Sièis semanas aprèp son retorn de Madrid lo 13 de febrièr de 1917, lo contraespionatge francés faguèt una perquisicion dins la seuna cambra de l'ostelariá Elysées Palace suls Aliscamps (sèti actual de la banca HSBC França). Se trobèt pas de pròba incontestabla, mas lo seu sac conteneniá dos produches farmaceutics que la mèscla podava donar una tinta simpatica — mas que l'un èra pas qu'un contraceptiu eficaç. De telegramas chifrats interceptats establiguèron (e lo reconeguèt) que lo consol alemand als Païses Basses li aviá pagat 20 000 francs. «Per prètz de las meunas favors», çò presisèt. Per de « rensenhaments », segon los jutges, sens precizar quines.

Mata Hari donèt de fach fòrça pauc d'informacions que siá als Alemands o als Franceses e la sola que siá pro importanta concernava un autre agent doble que aviá infiltrat lo malhum alemand pels servicis secrets franceses. De mai se pòt pensar que trabalhava subretot per la Tripla Ententa perque aprèp fòrça amants (serián mai de 150) s'enamorèt a la fin de 1916 d'un capitan rus al servici de França nomenat Vadim Maslov, filh d'amiral. Aviá 21 ans e li remembrava benleu lo seu filh mòrt que deviá aver la meteissa edat. Per anecdòta, volava tanben se « venjar » dels Alemands que dins una perquisicion al teatre de Berlin li avián pres totas las seunas forradras per un còst de prèp de 80 000 francs.

Procès e mòrt

L'execucion de Mata Hari (film de 1920)

Accusada d'espionatge al perfièch d'Alemanha dins l'encastre d'una enquèsta somària qu'aparessiá ja l'inspector Pierre Bonny, Mata Hari passèt del l'estatut d'idòla aquel de copabla ideala dins una França traumatizada per la guèrra e que l'armada veniá de coneisser d'importantas motinariás aprèp l'escac de la batalha del Camin de las Damas. Son avocat aviá pas lo drech d'assistir qu'als primièrs e darrièrs interrogatòris. L'instruccion foguèt assegurada pel capitan Pierre Bouchardon, raportaire al Tresen conselh de Guèrra. Atal tituilat, instruiguèt totas los grands afars d'espionatge del primièr conflicte mondial. Lo procès, que lo substitut del Procuror èra André Mornet, que prenguèt pas mai de tres jorns sens portar de nòus elements. E mai, pendent lo procès, foguèt abandonada per son amorós Vadim Maslov que la qualifièt « d'aventurièra ».

Foguèt condamada a mòrt e sa gràcia rebutada pel President Raymond Poincaré. Son execucion se faguèt le 15 d'octòbre de 1917 per fusilhada, dins los valats del Castèl de Vincennes. Segon la legenda, auriá refusat lo bendèl qu'èra prepausat e lençat un darrièr poton als soldats del peloton. Un pauc abans d'èsser fusilhada, Mata Hari se cridèt: «Quina estrannha costuma dels Franceses que d'executar las genls a l'alba!»

Sa familha reclamèt pas lo còrs, que foguèt confiada a la facultat de medecina de París; foguèt dissecada per d'estudiants de medecina, puèi incinerada e las cendres fuguèron depausadas dins una fòssa comuna.

Documents

• 
  Passapòrt neerlandés de Mata Hari
• 
  Permis de demorança a París de Mata Hari (1915)
• 
  Letre del capitan Ladoux explicant al Conselh de guèrra la causa que s'interessèron a Mata Hari a partir de decembre de 1915
• 
  Extrach de las minutas de la decision del Conselh de guèrra condamnant a mòrt Mata Hari

Bibliografia (fr)

• Anne Bragance, Mata Hari, éditions Belfond, 1995 ISBN: 2-7144-3299-9
• Lionel Dumarcet, L'affaire Mata Hari, éditions de Vecchi, coll. Grands procès de l'Histoire, 1999 ISBN: 2-7328-2950-1
• Russel Warren Howe, Mata Hari : Innocente !, éditions de l'Archipel, 2007 ISBN: 978-2-8418-7577-1
• Fred Kupferman, Mata Hari : songes et mensonges, Bruxelles, éditions Complexe, coll. Historiques n°138, 2005
• Michel Leblanc, L'ennemi de Mata Hari, France-Empire, 1974
• Jean-Marc Loubier, Mata Hari la sacrifiée, éditions Acrople, 2000 ISBN: 2-7357-0192-1
• Paul Gordeaux, Mata Hari, éditions Minerva, coll. Le Crime ne paie pas, 1970
• Commandant Ladoux, Les chasseurs d'espions : Comment j'ai fait arrêter Mata Hari, Éditions du Masque, 1932
• Jean-Philippe Rivière, « Mata Hari, tombée pour la France ? », Conférence de rentrée du Barreau de Tournai (Belgique), 2007
• Léon Schirmann, Mata Hari : Autopsie d'une machination, éditions Italiques, 2001 ISBN: 978-2-9105-3618-3, 319 pages
• Philippe Collas, Mata Hari : sa véritable histoire, Plon, 2003 ISBN: 978-2-2591-9872-1, 402 pages