Guilhèm d'Occam
Guilhèm d'Occam nasquèt en 1290 a Ockham (Surrey) e moriguèt en 1347 a Munic. Foguèt un filosòf e teologian franciscan anglés. La Glèisa d'Anglatèrra lo faguèt com sant.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Jovença
[modificar | Modificar lo còdi]Entre uèit e tretze ans dintrèt dins l'òrdre franciscan dins un convent de Londres. En 1306 foguèt nomenat sosdiague e en 1310 (quans aviá 20 ans) comencèt la formacion teologica per acabada en 1317 a Oxford, sens aver acabat los corses obtenguèt lo títol de mèstre; per aquò se nomenava Venerabilis Inceptor ("lo venerable principiant"). A partir de 1319 ensenhèt a Oxford e a París, pasmens jamai foguèt nomenat mèstre perque sas doctrinas èran consideradas gaireben ereticas pels membres de la facultat. Es possible que foguèt lo disciple de John Duns Escot, mas es pas segur. En 1321 tornèt al convent franciscan de Londres ont demorèt.
En 1323 Guilhèm d'Occam se presentèt a la reünion del capítol franciscan de la província, que aquel an se faguèt a Bristol, per defendre sas opinions, alara que ja suspectat d'eretgia per qualques uns de sos confraires.
Esquisma amb lo papa
[modificar | Modificar lo còdi]En mai de 1324 foguèt cridat per la curiá papala d'Avinhon per respondre a d'acusacions d'eretgia fachas per un ancian cancelièr d'Oxford (John Lutterel). Demorèt en residéncia susvelhada a Avinhon. Aprèp dos ans lo papa acordèt una senténcia tròp leugièra segon l'opinion de l'acusador e lo papa tornèt estudiar l'afar. Jamai foguèt condemnat. Entrestant, en 1327 l'emperador Loís de Baviera declarèt son poder superior a aquel de papa Joan XXII (lo poder civil superior a l'eclesiastic) e los franciscans esperitals s'enfrontèron al subjècte que lo papa se destornava de sa doctrina de pauretat segon que lo Crist e los apòstols jamai avián possedit res e doncas totas las proprietats devián èsser "en usus". Michele de Cesena, alara major dirigent de l'ordre franciscan, encontrèt Guilhèm d'Occam e aquel aderiguèt al movement esperital franciscan, l'ajudant. Loís de Bavièra e l'antipapa Nicolau V (nomenat pel meteis emperador) s'avisèt que los esperitals poirán èsser bons aliats, los sostenguèt. Lo 26 de mai de 1328, Guilhèm d'Occam, ensemble amb d'autres esperitals e representants imperials fugiguèron d'Avinhon se sentissent menaçats e anèron cap a Pisa, a l'epòca, proprietat de Baviera, ont l'emperador los aculhiguèt e los aparèt. Una legenda ditz qu'Occam se placèt sos sa proteccion disent: «Ò, emperador, apara-me amb l'espasa, que ieu t'apare amb lo vèrbe» (En latin: «O imperator, defende me gladio, et ego defendam te verbo»). En junh del meteis an Guilhèm d'Occam foguèt excomuniat per aver abandonat Avinhon sens lo permés del papa. En 1329 se n'anèt a Munic amb Loís de Bavièra perque l'emperador capitava pas a contrarotlar los senhors italians del luòc. Guilhèm d'Occam e los franciscans acusèron lo papa d'eretgia. Alara s'afrontèt obertament amb Joan XXII. Aqueste, escriguèt d'òbras criticas contra lo papa e divèrses tractats qu'analisan lo poder civil e l'eclesiastic. En 1334 moriguèt Joan XXII, Guilhèm d'Occam e los franciscans contunhèron de s'afrontar amb son successor Beneset XII. Michele de Cesena moriguèt en 1342 e Guilhèm capitèt los esperitals opausats al papa alara que son predecessor foguèt nomenat vicari. Loís de Bavièra foguèt destituit en 1346 e moriguèt l'an seguent. En 1348 Guilhèm demandèt lo perdon del papa Clemenç VI. Lo papa li exigiguèt una seria de condicions de cambi. Se sap pas se concediguèt. Guilhèm moriguèt a Munic en 1347 victima de la pèsta negra. Tornèt èsser admés dins la glèisa en 1359 pel papa Innocenti VI.
Òbras
[modificar | Modificar lo còdi]Las òbras de Guilhèm d'Occam se pòdon dividir entre filosoficas, teologicas e politicas. Las principalas son:
Filosoficas e teologicas
[modificar | Modificar lo còdi]- Opera philosophica et theologica
- Summa logicae (1328): Tractat de logica dividit en tres partidas (Pars prima, Pars secunda e Pars tertia).
- Quodlibeta septem (1327): Comentari de las Senténcias de Paire Lombart
- Quaestiones in octo libros physicorum (1324): Tractat de fisica e òbra principala d'Occam sul subjècte
- Major summa logices
Politicas
[modificar | Modificar lo còdi]- Dialogus super dignitate papali regia (1338): Explica, en dialòg, l'autoritat eclesiastica de la cort pontificala.
- Tractatus de imperatorum et pontificum potestate (1347); Ont explica los poders de l'emperador e aqueles del papa.
- Compendium errorum Johannis Papae XXII (1334): Ont q èra totas las errors del pontife
- Dialogus in tres partes diatinctus (1343)
Doctrina filosofica
[modificar | Modificar lo còdi]
Dins lo debat dels Universals adoptèt una posicion nominalista:
- L'Univèrs existís pas d'eperel ni en cap d'autra causa, pasmens existisson los individús singulars dotats de qualitats tanben singularas.
- L'Univèrs es un concèpte mental amb çò que fasèm referéncia a una pluralitat d'individús semblables.
- Es un signe que nos renviam e se referís a las causas o entitats individualas.
- Se referís dirèctament a la causa e pas al concèpte, encara que i es subordenat.
Occam prepausa una vertadièra vulgarizacion lingüistica e conceptuala (Rasor d'Occam) de tot aquò qu'es pas clar, coma per exemple, los concèptes metafisics.
Amb diferentas variantas, lo nominalisme d'Occam difusèt dins tota Euròpa, e constituís una interpretacion modèrna que s'afrontèt amb aquela de Tomàs d'Aquin ja anciana.