Ans 1680 : Diferéncia entre lei versions
Cap resum de modificació |
|||
Linha 28 : | Linha 28 : | ||
'''1685''' : en [[Etiopia]], temptativa d'usurpacion dau poder per un pretendent, [[Yeshaq Iyasu]], sostengut per lei senhors dau sud de [[Gojjam]]. Leis insurgents foguèron rapidament vencuts e l'usurpator executat. |
'''1685''' : en [[Etiopia]], temptativa d'usurpacion dau poder per un pretendent, [[Yeshaq Iyasu]], sostengut per lei senhors dau sud de [[Gojjam]]. Leis insurgents foguèron rapidament vencuts e l'usurpator executat. |
||
<br/> |
<br/> |
||
'''1685''' : en [[Yucatan]], resisténcia de la ciutat-estat [[Civilizacion maia|maia]] de [[Tayasal]] còntra una ataca [[Espanha|espanhòla]]. |
'''1685''' : en [[Yucatan]], resisténcia de la ciutat-estat [[Civilizacion maia|maia]] de [[Tayasal]] còntra una ataca [[Espanha|espanhòla]] (→ [[1687]]). |
||
<br/> |
|||
'''1687''' : revirada novèla d'una ataca espanhòla destinada a convertir la vila maia de [[Tayasal]] que gardèt son independéncia e sa [[religion]] (→ [[1697]]). |
|||
== Cultura == |
== Cultura == |
Version del 10 octobre de 2020 a 10.06
Istòria
1680 : en Japon, mòrt dau shogun Tokugawa Ietsuna (1651-1680) que son rèine èra estat marcat per un lòng periòde de patz. Foguèt remplaçat per son fraire Tokugawa Tsunayoshi (1680-1709). Lo dàimio Hotta Masatoshi foguèt nomat cap dau conseu dau novèu shogun (→ 1684).
1682 : en Etiopia, mòrt dau negus Yohannes Ièr (1667-1682). Son rèine marquèt lo començament dau declin de l'autoritat centrala dei negus minada per l'autonòmia creissenta de l'aristocracia. Foguèt remplaçat per son fiu Iyasu Ièr (1682-1706).
1682 : en Japon, enebiment de la prostitucion e de divèrsei produchs de luxe per lo shogun Tokugawa Tsunayoshi. Son objectiu èra d'aumentar lo nivèu de vida deis abitants mai aquò favorizèt subretot lo desvolopament de la contrabanda.
1682 : Dins la region dau Golf de Guinèa, començament d'una tièra de campanhas militaras expansionistas en direccion dau sud-oèst per la ciutat-estat d'Oyo.
1683 : revirada dau sètge otoman de Viena après una còntra-ofensiva menada per d'armadas austrianas e polonesas.
1683 : dins lo sud d'Etiopia, invasion d'una armada oròmo que foguèt victoriosament arrestada per lei fòrças dau negus Iyasu Ièr (1682-1706) a la batalha de Melka Shimfa.
1683-1684 : aprofichant lei dificultats intèrnas d'Espanha e son isolament diplomatic, França menèt una brèva guèrra lòng de sa frontiera nòrd-èst per conquistar divèrsei territòris que fasián partida dau relarg tradicionau dei vilas annexadas a l'eissida dei guèrras francoespanhòlas precedentas.
1684 : en China, començament d'una politica de repoblament dei regions litoralas gràcias a una politica d'avantatges fiscaus.
1684 : per de rasons mau conegudas, assassinat de Hotta Masatoshi, conselhier principau dau shogun. Tokugawa Tsunayoshi aprofichèt l'occasion per limitar lei poders donats ai daimios au profiech dei camarlencs qu'èran mens poderós.
1685 : en China, l'emperaire Kangxi contunièt sa politica en favor dei païsans chinés amb una lèi enebissent lei confiscacions de tèrras.
1685 : en Etiopia, temptativa d'usurpacion dau poder per un pretendent, Yeshaq Iyasu, sostengut per lei senhors dau sud de Gojjam. Leis insurgents foguèron rapidament vencuts e l'usurpator executat.
1685 : en Yucatan, resisténcia de la ciutat-estat maia de Tayasal còntra una ataca espanhòla (→ 1687).
1687 : revirada novèla d'una ataca espanhòla destinada a convertir la vila maia de Tayasal que gardèt son independéncia e sa religion (→ 1697).
Cultura
1681 : acabament de la construccion dau Canau dei Doas Mars qu'èra dirigida per Pèire Pau Riquet dempuei 1661. Foguèt classat Patrimòni Mondiau de l'Umanitat en 1996.
Sciéncias e tecnicas
1685 : premiera publicacion per Isaac Newton (1643-1727) de la lèi de la gravitacion.
1686 : publicacion de la premiera carta meteorologica per l'astronòm Edmund Halley (1656-1742).
Decès
- Anfós VI, rèi de Portugau.
- Badi II, sultan de Sennar.
- Carles II d'Anglatèrra, rèi d'Anglatèrra.
- Elena Piscopia, filosofa e matematiciana veneciana.
- Francesco Folli, mètge italian.
- Hotta Masatoshi, daimio japonés.
- Jacob Stainer, lautièr austrian.
- Jean-Baptiste Colbert, ministre francés.
- Otto von Guericke, sabent e òme politic alemand.
- Pierre Corneille, escrivan francés.
- Tokugawa Ietsuna, shogun de Japon.
- Yohannes Ièr, negus d'Etiopia.