Lexic lemosin

Lo lemosin ten en general lo vocabulari de l'occitan amb los eventuals cambiaments fonetics del nord-occitan, mas a tanben de formas lexicas especificas (arcaïsmes e mots diferents de la rèsta de l'occitan) que plan sovent son comunas amb los dialèctes auvernhat e vivaroaupenc. Aqueste lexic conten de tèrmes tanben emplegats endacòm mai, pasmens los avèm pas excluses per l'amor de donar una mòstra del vocabulari lemosin.

• abeuratge : beuratge
• abilhar ('bilhar) v. assasonar
• abinar: acoblar (sens general e sens sexual)
• abochar, abochonar (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• abora (d') : d'ora, tòst
• abòrd (d') : a l'instant, tot primièr, lèu
• abracar v. fatigar grandament
• abrial (sud del Perigòrd), abriu (nòrd [abri(w)/abre], abriau: abril
• acaçar (acassar? varianta de (a)catar?) : cobrir
• acatar, 'catar: amagar, escondre; cobrir
• acelar v. abrigar de la pluèja
• acimat, -ada: que sa cima es elevada
• aclapir (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• aclatar (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• acocolar (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• acossar : encoratjar
• acotar: fr. appuyer, accoter, soutenir, étayer
• acotir, cotir: batre, maltractar, prene pels cabèls
• acotit, -ida, cotit, -ida: mesclat, -ada
• acraponhir (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• acropir (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• aflincar v. aficar, pimpar
• agresir fr. aigrir
• agroar (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• agromar, agromelar, agromelir (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• agrumir (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• agrupir (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• aitanben: tanben; fr. aussi bien, c'est pourquoi
• aitanpauc: tanpauc ; fr. aussi bien, c'est pourquoi
• aitanplan: tanplan; fr. aussi bien, c'est pourquoi
• ajumbrir (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• airau: airial, fr. basse-cour
• airier: abajonièr (vaccinum myrtillus)
• aisat adj. aisit
• aisinable : propri a rendre servici, a metre a l'aise
• aitanben: atanben
• aitau: atal
• alaidonc, 'laidonc: doncas
• alha (Cruesa): alh
• aluchar : alumar (tanben emplegat)
• amorrar : abaissar la testa, faire mòrdre la pols
• amortesir fr. adoucir
• ancèis que : abans que
• anda: tanta, sògra, mairastra; abusivament: granda, mameta
• anueit, anuèch: auei, uei (tanben emplegats)
• apetís fr. ciboulette
• aplèch, aplèit? [aplej] : fr. soc (de charrue)
• apoiar: fr. appuyer
• aponhar: garder, aver mestièr de quicòm; fr. répugner à faire quelque chose, tarder
• aprueismar ('prueismar, [prajmà], [(o)preimà], [aprowmà]): apropchar
• aquilhs (plural de 'aquel', ancian cas subjècte)
• ara. D'ara ençai: d'ara enans, d'ara en avant
• arair: araire
• arondesir fr. arrondir
• arser: ièr al ser
• asperja f. espargue
• assedrat: assedat
• artichau, artrujau m. cachofle
• assumir (s') : s'assopir
• assuausar: apasimar, adocir, calmar
• au : o (pronom neutre)
• aucha, òucha: pradèl o camp claus situat prèp de la maison, sovent près de la cort dels pòrcs, ont se los laissava
• aul: el. V. Eu
• aumalha f. bestial gròs
• aura adv. ara
• aures: quicòm mai, autra causa
• ausanier (comunas del sud del país de Garait, region de Sent Vauric): bois [bwej] entrò una linha que jonh Ansesme, Jòlhac e Ladapeira, e [bwi] dejós d'aquesta delimitacion)
• ausela: ironda; femela d'auseu
• auseu: aucèl
• auvelha, ovelha n. oelha, aolha
• auvernhata: fr. litorne (grive)
• aver: prend lo sens d'atrapar, raubar, n'acabar amb quicòm o quauquarren, tuar
• avesat (d') : de costuma, d'abitud
• ba(m)bòia, babula, babuia: nesci; estatua; petòta
• babinhon mf. menton
• bacada n. past, pasta, pastèla (pels animals). fr. patée pour les cochons
• bacar: donar la bacada
• badar v. cridar
• badada: grand crit
• bajar: pensar
• balada : frairiá, vòta
• balanç: vam, eslanç
• balharc: òrdi
• balharja: òrdi de primavera
• banturla m. persona non seriosa (non pejoratiu)
• barbòta: mena de sèrp non verenosa
• barbelòta: jonquilha
• bargassar: charrar
• bargasson: que japa sens rason, que crida, que fa de bruch
• barja (Cruesa): partida de la granja situada au-dessús de l’estable on s'estojava lo fen e la palha
• barracat, - ada adj: barriolat, -ada
• barradís n. tèrra clausa près de la maison.
• barradissa: claus
• barrancon: barrèu d’escala o de cadièra, per ext. baston
• batalhar, batalar?: charrar
• baterias: batasons (tanben emplegat)
• bauda: asnessa, borrica, sauma
• beca f. vèspa
• beça, beçal, beçau, beçol, betol, betolaud, beç
• belhier: febrièr
• belinament : fr. foisonnement, grouillement
• benaise: satisfait, content
• beneisir: benesir (emplegat tanben)
• bentot: tanben
• bergossa: vièlha oelha coriaç sense valor mercanta
• besilh, besilha: causa de pas cap d'importància, pas res
• besilhar, bosilhar, far de las besilhas: bosigar, trencar, deteriorar, desgalhar, far de mala òbra
• bestiaria: bestiesa
• besunha, besonha: causa; obratge, afars (personals), bagatge... (tot çò qu'aparten a qualqu'un)
• b'etot: benlèu
• beu (de " de) : a còp de, a fòrça de
• bicas f. pl. labras
• bicon: poton
• bicar: baisar
• bieta: bleta
• bi(n)gois (de ") : fr. de guingois
• bigòrra m., bigarraud/bigarròt, bigarroei: blat d'Espanha, milhòc
• binhet: bonheta
• bladar fr. emblaver
• bladasons : fr. semailles (du blé)
• bladin: blat negre (tanben emplegat)
• blagassar: charrar
• blanc fr. chevesne, meunier (peis)
• blancha pura: aiga de vida
• bocanar: fa de bruch
• bochas f. pl. labras
• boda: fanga
• bodra, broda (de 'brauda'?) : fr. crotte, boue battue; ordure
• boifar: v. Boissar
• boïja (Cruesa): V. buïja
• boïolar: faire de bofiòlas, fr. se boursoufler
• boirar: mesclar, braçar, pelar las castanhas amb un boirador (aisina per las emblanquir)
• boiriu: fr. regain
• boissar : escombrar
• bolar: s'enfonzar los pès dins l'aiga e n'aver la cauçadura mòla
• bolin: panet redond
• bòina?, boina? [bwejno] : bòrna
• bondir: fr. gronder (bruch)
• bonhar: far trempar, macerar
• bordairatge, bordieratge: bòria, ermitage, fr. closerie, petite métairie
• bordier: bordièr; p. ext. logatièr
• borilh o borrilh : bordilha. fr. balayures
• bornha: panièr grand, naut e pregond, de palha tressada per tal de conservar la frucha
• borrar: tustar (tanben emplegat)
• borrassons: fr. langes, couches
• borricha (grafia?): bòssa, bossa (engenh de pesca)
• borriqueta: saussa o sopa d'orselha* bòsc beneit: bois
• bosar (se) : se laissar tombar coma una bosa
• bòta: bota (fr. outre)
• botarèl: campanhòu
• bòtja: saca
• botjar: vojar fr. verser. Plòure coma qui la bòtja: Plòure a semaladas
• braçar: remenar
• bradar: gelar
• bradassa: charraira, fr. barbouilleuse
• bradassar (brandassar) v. secodre; parlar a tort e a travèrs
• bradasson, bredasson: persona maladreita o brusca
• braga: fr. culotte
• bran: bordilha
• brand o bram?: "sonar a brand": fr. sonner à toute volée
• brau: fr. lisière de terre qui sépare un champ d'un autre
• braulhós: brumós
• brave, brava : bèl, bèla
• brèça [barça] : brèç
• brechar: cobrir
• brechalh (Cruesa): tapadoira
• bredilha: charraira
• brejauda: sopa caracteristica del Lemosin facha de cauls e de lard (de 'brejar')
• brejon: codena del lard
• brenada: manjalha de bren amb aiga per péisser los pòrcs
• breta, bretona: vaca de lach
• bretonar: faire de grumèls
• briar (de 'breviar') : acortar
• brijon: miga, morcèl
• brima: molsa
• brimar: fr. bruiner; èsser atacadas las trufas pel mildiu
• bringa: femna mal bastida, una evaporada, una filha nauta e desguindada que fa pas que saltilhar e gambadar
• bringar: dançar, saltar, folastrar
• brodir (brondir), brudir: far de brug, bronzir, bondinar, resclantir
• brodischa: fr. broussaille
• bodrós: fug-l'òbra
• brostachabrit: fr. chèvrefeuille
• brucir: mòrdre
• bruja: bruguièra
• brujaud: fr. ajonc
• brun (faire ") : faire negre/fosc. montar brun: s'escuresir lo cèl
• bruau (variant de bruelh?): talús
• buïja, buja, boja: pradèl (bas e umid), pasquièr, situat sovent prèp de la maison, inculte ont gaireben sempre l'èrba a creissit naturalament. Ancianament designava la bosiga fr. jachère
• buja, bruja: gèrla, jarra (cruche à huile en terre cuite vernissée, non à long col, mais à anses)
• bujandariá: fr. buanderie
• bunhet m. : aurelheta (pastisson)
• burgaud, bergauda (Cruesa) n. fosseron
• burrau (Cruesa): fr. babeurre
• butir: butar
• cacau, cacalh (de 'cascalh' ?), calau, cacòu: notz
• cairiá (càiria) : canton (coin de l'âtre). C(h)erchar per las cairiás : c(h)erchar, furonar pertot sens succés.
• calhada, calhadon, calhat (Cruesa): formatge blanc
• calòta: sièta crosa
• campat, -ada: quilhat, -ada, dreça, -ada
• canal [conar]
• cancanar, cancanilhar: charrar
• camjar: cambiar
• canòla (Dordonha) V. Coada
• caquetar: charrar
• carcalin: pan gròs en corona
• carcilhar (se) fr. s’émietter?
• carolha (Cruesa): pèl de espic de blat d'India
• carreu: fr. chariot
• cascavel: cadun dels torns qu'òm fa en restant suls pès e las mans sans que lo còrs tòque lo sòl
• cascavelar: avançar fasent cascavels
• cassa, casson: fr. Motte de terre
• 'catar (/se) : s'amagar; acatar (/s') (tanben emplegat) V. Acatar
• catissar(s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• catura : tòrt, despit o damnatge causat a qualqu'un
• cauças: socas (d’arbre)
• cendrilha: fr. mésange
• censat: gaireben
• chabeç: fr. fâne
• chabreu, chabròla: barreja de bolhon e de vin. "far chabreu" ajostar de vin al bolhon
• chabreulh/chabridon: cabridon
• chablata: clujada (fr. toit de chaume)
• chadan: tèrra (de 'chada an')
• chadieira: cadièra
• chafre : surnom, escais(-nom)
• chaisne, casse, jarric, rover, casse, rove
• chaitiu, -iva: coquin; marrit
• chalelh [chonej] [tchalej] : calelh (tanben emplegat)
• chambija: rastèl
• chamnhar, chamjar v. cambiar
• chaminaire: vagabond, sens-ostau
• chaminar: caminer; vagabondar
• chanòla: ansa
• chantilhar v. fr. chantonner
• chanturlar: fr. ânonner
• chapalon (Cruesa): V. pelharaud
• charjant: pesant, pesuc
• charmable, eissarmable ? : fr. charmant
• charrairon: caminòl charratièr
• charrau f.: intrada d'un camp sens barrallha; barralha "à claire voie"
• charriera: camin o espaci libre près dels ostals ont passan o estacionan las carretas entre las bòrdas; per ext. Bassa cort
• chas adv. en çò de; chas ieu/me…: los membres de ma familha, l'ostalada
• chasne: casse
• chat-pitoir, chat-pitoi(s), chat-pitòer?, chat-pitair, chat-pitais? [pituej/pitòj] : catpudre, (gat-)pudís
• chatinglar v. fr. chatouiller
• chaucida: caucida, mena de cardon salvatge
• chaul d'asne (Cruesa): mena de cardon salvatge
• chaulhar: trempar
• chaumenir fr. moisir
• chaumenit, -ida: fr. moisi, -e
• chaupir : atrapar, agantar
• chaupre m., charpre m. calpre (arbre)
• chavaujar: cavalgar
• chavau dau diable: fr. bousier, lucane ou cerf-volant, faucheux; mante religieuse
• cheminada: cheminèia, chaminèia, cheminièra
• cherbe f., chibre m. (Cruesa) : carbe, cambe
• chialar (Cruesa): cridar en ploramicant
• chonhar (Cruesa): V. Fonhar
• chòrta (Cruesa): veitura, automobil
• gigonha: irresolucion, dificultat futila que arresta la decision d'un afaire
• cir(i)èja: ceriesa
• cirie(i)r m. ceresièr
• cinglan (singlan?): colòbre vèrd e auriòl
• citron: sòrta de cogorda de color rossèla
• cladassa: fr. litorne (grive)
• clampar, clampanciar: charrar
• clapeta (far "): charrar
• clapetar: fr. claquer (de las dents)
• clardat: clartat
• clucaron m. grapaud que pòrta los uòus de la fema "a pelharaud"
• coa de patla [panlo]: ajaça, agaça
• coada, coda (Cruesa): sòrta de lòssa de fusta o metalh amb un long tudèl traucat que se pausava sus la selha per beire o versar l'aiga. ("godet à queue qui sert à puiser de l'eau dans un seau"), cassotte
• coatar (se) : metre sa coberta
• coca: patata
• coçar: cercar, espepissar
• cocorda f. cogorla
• còdre, còrre?: coudrier (notat 'coorre' en un lexic)
• cogoiç, cogòu/cagüelh-cagoelh [kagwey] m. cogòt
• cogolha, cagolha f. cagaròl
• coguol m. fr. cocu; coguola: fr. primevère
• coia, coja: fr. courge, citrouille; gorda faita amb una coloquinta
• colidor: corredor, fr. couloir
• coma adv. amb
• condencionar (se) fr. se coaguler
• conelha (conuelha) : conolha
• congièra: congèsta
• conhar: enfonzar, folrar; fig fr. glisser dans
• conòrt: auguri, presagi, opinion, esgard
• conortar (se) : regaudir, consolar, donar de coratge
• conselh (se balhar) : se donar de còr, de determinacion
• convidós: convidaire
• copilhar: copar en morcelets
• coquerla: cocut feme
• corcha: sièja (fr. vandoise)
• còrnabudeu(s?) : fr. culbute
• corniòla : còl, traquea artèria, esofag
• coret: corada, coradilha
• còrsonela, còrsenela fr. scorsonère
• còssa: soca
• cramilhera fr. crémaillère
• craunhar: ??
• crema f. crenta
• cronhar fr. grignoter, croquer
• cròs: fr. tane (de renard etc)
• crum: brume
• crumor (en ") : obscurci par la brume
• cubrir: cobrir
• cueire v. còure
• cul sus testa: fr. sens dessus dessous
• cuol [kju], cuòl ([tior] a Tula) : cul (tanben emplegat)
• cussòla: gròs pan de segla
• dadet? (Cruesa): nom afectiu donat als mainatges (de 'daret' aret?)
• daivoar: desautorgar, abrenonçar, renegar, condemnar.
• dalh: fr. faux
• dauça: fr. gousse
• dausuns: qualques, certans. 'dausuns còps' : certanas vetz
• decha: ferida
• degolinar: caire gota a gota
• degolinari (far ") : fr. enlever furtivement (en jòcs d'enfants)
• dempès: V. pès (d'en ")
• de(s)bolar: s'enfugir
• desbolegar: desbrolhar??
• desgaunhar: fr. faire des grimaces; rechigner
• desgaunhat, -ada: renfrogné, ronchon
• de(s)guelha: fr. boucan, bombance, ribote
• deibrir, dreibir: dubrir
• deimai: fatigat, geinat, excedit
• desnant: d'aicí/d'ara en avant
• delesei? delaiçai? De lai ençai? [delesej] : d'ara en avant
• deleser: fug-l'òbra
• denada: viure(s); argent
• desavenhe: desagradable, desplasent
• desbojar: desbanar, travolhar; recontar, decorar, cardinejar
• deschassidar: levar la chassida (crostas dels nòunats al bòrd de las paupièras e cilhas); dobrir los uèlhs al monde; batejar.
• desennastar: levar l'asta
• desfarda: fr. débris, rebuts
• desgoletar: fr. se dérober, disparaître
• desgreu: mal grat
• desjaivar, desgeivar? : far sortir del lièch
• deslurat, -ada: fr. déniaisé(e), résolu(e)
• despetesir: fr. décrasser
• despuei [dejpej]
• desraijar: desrasigar
• desrei: malaür, desastre, troble, desrota
• dessierv: dessert
• destombar: càser (de sa nautor); fig. desconcertar
• destrenh: fr. ménage (faire le ")
• desvarachar: desbosigar, artigar, desglevar, de(s?)gorsar, fornelar
• desviardar: fr. décamper
• desvoar: renegar (qualqu'un)
• deu: del (arrondiment de [[Sent Irieis])
• diaures!, diatres! : diantre!
• dijuòus: dijòus
• dindaud: dindon, dinde (Corresa)
• dissa(n)des, dissabde n. dissabte
• dieumenc [diòmen], dieumenche [diòmenche], dieumergue [diomerge], dieumenge [dioumejne] : dimenge (forma que i es majoritària)
• doçarèl: fat, doçatre
• dòure v. dòler
• dreibida, deiberta, duberta, druberta: pp. dobèrta
• d'òrs en avant: d'ara en davant
• drubir, dreibir: dobrir
• dueinan, d'uei un an, endueinan, en d'uei un an: l'an que ven
• durbir: dobrir
• eigar, aigar, eissegar, asengar v. metre en òrdre, agençar, adobar; ajustar, separar; adesar
• einueg: problèma, pena
• einuech adv. uèi
• einuei, ennuei (esnuei) : sofrença. V. einueg
• eiperar, esperar [eipéra] fr. attendre
• eirisseu f. jolvèrd
• eissabencar: eissabrancar, eissabancar?, desbrancar, (e)scabeçar
• eissaragar (grafia de verificar): esparpalhar lo fen. V. Eissigar
• eissarquiar: esfondrar, desplaçar la tèrra
• eissaurar: V. Eissurir
• eissegar : segar, meissonar; fig. destruire
• eissicolhar (s') : cridar
• eissigar (varianta d'eissegar/eissagar: partejar en parts egalas entre personas) : esparpalhar
• eissiular: siblar, siular
• eissublar, eissuflar, eissicliar (sicliar) : siblar, siular (lat. exsibilare)
• eissufle, estufle, eschurlet, eschuflòl, eschurlòl: siblet, siulet (lemosin classic)
• eissurir v. fr. premsar, serrar, tòrcer, faire secar, fr. essorer, épreindre; agotar, fr. tarir; fig. agitar

exprimer le suc

• embaisse: biais, afar
• embrussida: fr. pincée
• emper adv. pasmens, totun, pr'aquò (cf. catalan 'emperò')
• enchaiença, enchaison: escasença, pretèxte
• endalh: andain
• endechat, -ada: privat d'un o plusors dets de la man
• endueinan [ɛndej'nɔm]: l'an venent
• endurar: sofrir
• engalunchar (s'): s'installar o èsser pres dins las brancas d'un aubre
• engraunhar: engraufinhar, grafinhar
• engueitar: gaitar, espiar
• engingar: engimbrar
• enniblat: ennivolat
• enquera, engueras/engueras (d') adv. encara
• enser (l'): lo ser
• ensorcelar, ensorcierar, ensorcilhar: enfachinar, enfadar (tanben emplegats)
• ensubrevut, -uda: que pòta lo marrit uèlh o sus lo qual l'an getat, embreissat, emmascat, enfada, enfachinat, enfachilhat
• entau: aital (del latin 'in tale (modo')')
• entrule m. òme pauc actiu, mal desgordit
• esbatoelh: fr. ébat; amusement; joguet
• esbelar: se far bèl, lo temps
• esbolhar: abatre
• esborlhar: fr. aveugler
• escanar: fr. éreinter
• escassonar: émotter
• escassonat, -ada: dividit, trencat
• escarabissa: fr. écrevisse
• eschardilha: fr. écharde
• eschaurar: escaufar
• eschivar v. estalviar, economizar; evitar
• escebrament [eysebrà]: estrifament
• escebrar [eysebrà, esibrà], escicar, escirpar: destrifar, partir, escarpir
• esclarsiera, esclarciera?: fr. clairière?; esplendor?; esclat de lum. loc. A l'esclarsiera: fr. à la pointe du jour
• escorsiera: corsièra
• escraunar (s') : cridar (coma una graula)
• escunlar, escutlar, escudlar: versar, vojar, mesurar; plaçar, despensar; fr. embarrasser, rendre penaud, interdit.
• escura: bòria, bòrda, granja
• esferbir: desbarbolhar
• esgleisa: glèisa (tanben emplegat)
• esgrinjòla: V. grinjòla
• esjarrilhar, ajalhar, esjalinar (per terra): (s'): acatar (s') (tanben emplegat)
• eslampar, eslampiar, (es)ropiar, eslifrar, colenar v. lisar
• eslampiada: fr. laisser-aller, emportement hors de soi, licence
• eslauç, eslhauç: fr. éclair
• eslhausar, eslhauçar: fr. faire des éclairs
• esmai, desmai: fr. émoi, souci, inquiétude
• esmalir (s'): enrabiar (s')
• esmància: menaça
• esmanciament: acte d'esmanciar
• esmanciar: far de menaças amb un signe de la man
• esnharlar: agrandir un vestiment a otrança en tirant dessús
• espanhar v. (u)lhauçar
• espanir (s') (Cruesa) V. espatarrar (s')
• esparrar (s') V. espatarrar (s')
• esperar [esperà] fr. espérer
• espetissar: apetitir
• espingar: gambadar
• esraminar : fr. gronder
• esranchat, -ada: garrèl,- a
• estancha: estanhòl, pescarià
• estiflar: siular
• estinhar: v. Estribar
• estolha: estobla, restoble, rastolh
• estorbar: dispersar
• estorbeu: esparvier (tanben emplegat)
• estribar : trabalhar, usar, fatigar; fr. unir le fil en le dévidant par le moyen d'une pièce de cuir ou de drap nommée 'estribador' ou 'estinhador'
• èstra: lucana petita del granièr
• estribar: fr. mener bon train
• estuflar: siular
• esvetlar [esvenlà], esvedlar (s') V. espatarrar (s')
• esviardar: fr. éreinter
• esvirolar: escorjar; fig. despolhar
• etiada: fr. jachère nue
• eu: el. V. Aul
• fadard [fodar], fadarda/fadassa: fat, nesci
• faiòu n. fau
• fanha: fanja, fanga (tanben emplegats)
• farcidura: farçum, farça
• fat, fada: caluc, uga
• fava n. mongeta
• femorier: fr. fumier
• fermic, fermitz, furmic: formic, formiga
• fers, fera: sauvatge; fièr, -a
• feure: fèbre
• feurier: febrièr
• feuse: falgueira (tanben emplegat)
• fiaulat: bandat, pintat
• fiolon: botelheta
• flaia: fr. pousse d'un végétal
• flaujon : fr. flageolet.
• flaüticar [flejticà] : sonar mal la flabuta
• fonhassar o fonhar (?) (Cruesa): ploricar
• fotrasson: janfotre
• frachin: cendre o escòrias pichonas, oxid negre de fèr
• fradassa: frachiva (landa, terrenh inculte)
• frair n. fraire
• frau: tèrras abandonadas, èrmas
• freschum: fr. fraîchin
• frestinar: furgar, fosilhar, cercar, tafurar, nistejar
• fretissa: V. Lissa; pan negre fretat d'alh
• fricaud, -a, fricós, -a: fr. ragoutant, friand
• fringa-marçau (far la ") : ribòta, festa
• frotjar o frojar? frochar? (se ven de 'fruchar') v. créisser (arbres, plantas), butar, grandir, se fortificar, aprofiechar; fruchar, frutejar
• fumari (Cruesa): fumièr
• gabolhan: fr. églantier
• gafada: mossegada, estrifada morsure, esquinç(ada); regomàs, monha; bajocada; malbiais
• galeton: pastisson
• galhauda f. rana (de 'gaulha')
• gamar: raubar finament
• gana: ga, gau
• ganh: gasanh
• ganha: truèja
• ganhon, gaunhon, nhon, go(i?)nhon n. pòrc
• gansolhar v. fr. éclabousser
• gargolh, garguilh: fr. rale, gargouillement borborygme, grouillement, passage ou production des gaz dans les intestins; enrouement, barguignage; médisance, murmure, babil.
• garlècha: fr. gardon
• garri: rat pichòt (terme afectiu)
• gaste, -a: fatigat, -ada, las, -ssa
• gata: pòcha
• gatge m. salari; mòble; instrument; recipient, ustensilha (sovent vaissèla o panièr); causa
• gatieira: davantal, faudal
• gaton: pochon (pòcha pichona)
• gaug : pissenlit
• gaulha f. fanga
• gaulhar, gaulhier, gaulhasson: gassòt
• gaunha: gauta
• gaunhas f. pl. : fr. gâle; écrouelles, cicatrices des écrouelles
• gençar: balajar
• gente, -a adj. graciós, -sa
• getacion: (fach de getar un) marrit sòrt
• giau (<geu) : gibre
• giba: volam, fr. serpe à long manche
• gibon: volam per esclairir (fr. élaguer) los aubres
• a gible? a gibles? (plòure "): a plenas selhas (plòure ")
• gigonhar, cigonhar, jaguinhar? : trabalhar inutilament, ttraire mal a faire un obratge mecanic per fauta de bon otilh; cracar, far

du bruch, coma lo de quicòm mal jontat; agir lentament, lambinar, lamternar, trabalhar quaucòm amb mejans insufisents per i reüssir; (Cruesa): fr. gigoter

• gileta: vesta
• gingar: fr. giguer, saltar, gambadar, fr. folâtrer
• glaç: glaçon
• glara: clara d'uòu (tanben emplegat)
• goiat, -a: gojat, -ata
• gòfe (gònfle) : fr. bouffi
• golar: engolir, englotir
• goneu: abit, vestit d'infant
• gòrça : brossalha; broa de clausura
• gorgeira: fr. gosier
• gorgetar: vomir
• gòrja f. boca
• gorjarèu, gorgarèu: fr. gosier, conduit de l'arrière-bouche à l'oesophage.
• gorrin, gòrra: pòrc/truèia; pòrc marin
• gorrinar, gorreinar: fr. chatouiller; gratar, fretar
• gran [gro]. ne ... adv. : brica. pas ...
• granda: mameta
• grandmair, grandpair, grandamair: grandmaire
• granolha: rana, granhòta
• grapar: fr. gripper (attraper, saisir)
• grautons: gratabons, graissons
• greu: grilh (tanben emplegat)
• grial: fr. vaisseau en bois rond en forme de jatte
• griala: fr. terrine
• grison: granit (pèira)
• groada, gruada: nidada (de poletons...)
• grinjòla: fr. lézard des murailles
• gru(n?) : fr. chenil
• grusilhon: grun pichòt
• guena: monina
• guèrlhe, guèrlha, guèrle, guèrlia: fr. louche
• guerlon : fr. gobelet en ferblanc et à une anse qui sert de mesure pour le lait
• guicho?: fr. chat-perché
• guichon: fenestron
• guidauba: fr. viorne
• guilanèus m. pl. : fr. quête des oeufs
• guindre: fr. dévidoir
• 'guissable, aguissable : asirable, fr. haïssable
• gusseu : fr. peloton
• ifofonar : cridar per sostenir la nòvia
• imajar [ejmajà] : imaginar
• iò: o (article neutre)
• jaçar, jagassar (liagassar), jacassar, jacinar, (s’)esjacinar (tanben: cridar coma una ajaça), bargassar: charrar
• jadilha: fr. jatte, vaisseau rond et sans anses, fait d'une pièce de bois
• jadilhada: grand quantitat
• jai: gai (auseu)
• jalussier: qui apporte nombreuses gelées blanches
• jangaunhas n. maissèlas
• janglar : cridar, lo pòrc o can quand qualqu'un li trepeja la coa
• janton: paisan
• jarra f. cuèissa; fr. quartiers (de viande)
• jase?, jars? (Cruesa): auc (auca mascle)
• jaspissons? jarpissons? (Cruesa): fr. grande bardanne
• jau d'Índia: dindon
• jaufada: grapada, grafada, fr. jointée (de mains)
• jauvent, -a adj. faste; benfasent, -a
• jauvir: gausir
• jònc: jonc
• jòune, -a adj. jove, -a
• juca: granièr pel fen
• junja f. vedèla (vedèla i designa lo vedèl feme que ven grand)
• justar o ajustar: mólzer
• lac m. mara, cròs d’aiga durmenta
• lai: i
• lai-bas, la-bas: aval
• lai-sus, la-sus: ailamont
• latz (Cruesa): fr. giron
• lau (en ") : en bas
• lausissa: teit de lausas
• lechadier: fr. friand
• lechatariá n. lecariá
• lèva-nas: fr. effronté
• liar: ligar
• liera: fr. lièrre
• limero: fr. manigance, intrigue
• lira: fr. mulot
• lissa, lissada, 'lhissa (alhissa) f. alh salvatge
• loba: gròssa pèira o ròc isolat dins un prat, que non se pòt traire
• loina [lwejno] : fr. engourdissement; descoratjament per tota mena de trabalh
• lor inv. ex. 'las lors'
• luec, luèc: luòc (tanben utilizat)
• lunon: estela
• luqueta : fr. scintiller
• lura f. : animal o can gròs, bon a pas ren; òme polit que sembla bon mas non l'es, fug-l'òbra, peresós, coard; fig. pl. decas, enganhs, contes
• lusert, luserta/lisèta (Cruesa): lausèrt
• magilhon (mangilhon?, mensilhon? del latin 'mensa' taula?): còfre de la sala de manjar que servís per s'assetar
• maiada: fr. bouquet (de fleurs); fr. aubades du premier mai sous les fenêtres des jeunes filles à marier
• maiar: florir
• mainatgier: estauviaire
• mainatjar: economizar, estauviar
• mainin: mameta
• mairgranda: grandmaire
• mair-reir: mairgranda
• maison: ostal. Dins maison: a casa. èsser pas darrier maison: èsser luènh
• malàudia: malautiá
• maleira: (fach de getar un) marrit sòrt
• malinar (se) v. fr. se culotter
• malinas f. pl. pantalons
• manciar: batre a punhadas, se batre; menaçar
• mance, màncie m., mança f. : esquèrra. A man mança: a man esquèrra
• mandin: matin (tanben utilizat)
• mandinier, -iera: mendicant
• mangle, manglhe (mànlie): margue
• maniganç n. bandit
• marendar: far lo marende
• marende n.: collacion de quatre oras; disnar (repais de l2h al nòrd e a l'est, e de 16h a l'oest)
• marga: fr. chatte (minou); sobrenom de l'ajaça
• margaud: fr. matou
• marmusar: murmurar
• marolhaire: nom donat als estamaires e refachaires ambulants
• mas, mas qu'un [maskan] : solament, levat
• mas si es [ma:shiej] : mas òc! , mas n'es [ma:nej] : mas non!
• mau. Grand mau: fr. haut mal, épilepsie
• maujauvent adj. nefaste
• maussa f. majofa, fraga
• me (ex: per me) pron. ieu
• medre: meissonar
• megue: fr. petit lait
• meisunja, messunja: messòrga, messònja
• memet: mamet, mameta
• meneit, -a, menet, -a: fals(a) devòt(a), devòt(a) supersticiós e minuciós
• menesplier: nesplier (tanben emplegat)
• menina (Cruesa): grand-maire
• meschaent [meychen] [mey(t)san]: marrit, dolent
• mestiu: remedi
• mestiva: meisson
• mestivar v. meissonar
• mestura: fr. méteil (mescla de farina de blat e d'una pichona part d'òrdi o segal)
• miaulan: mielon, fr. milan
• micha: pan de forment
• mielhs adv. melhor
• migrar ((ne) " pas) : (pas) aver enveja de
• mina: fr. chatte (minou)
• minhard: manhac
• minjadoira: fr. garde-manger
• minin f.: menina
• miràudia: miracle
• miroelh, -a : brilhant, -a
• mistra: asnessa, borrica, sauma
• mochaespija: idea favorida
• mochanàs: mocador
• modelon: fr. monceau
• molada: molhièra, terrenh umid
• morisca: masca, careta
• museu, morral, morrilhon : fr. muselière
• nainai: brèç
• nastre ['na:tre] opiniastre, testut
• neiar (lat negare) : negar fr. nier
• neinar: V. ninar fr.
• neir, neira: negre, negra
• nejar (lat necare) : negar fr. noyer
• neteiar, netiar: netejar
• névia, nèvia ? : nèu
• nhòrla, viòrla: istòria comica, galejada un pauc cruda, de còps en vèrs o pròsa
• nibla f., nible m./f. nivol gròs cargat de pluèja (nivol f. s'i ditz tanben)
• ninadoira (ninadoeira) : breç
• ninar : breçar, fr. se balancer; dandiner
• nivol f.
• nojalh: nogalh; ametla
• nosilha f. avelana
• nuèch, nuèit ? [nè(t)] [né] [nüè] [nüé] [neu]
• ò, iò, zo: o (article neutre)
• obrant (jorn ") : jorn trabalhat
• òc-ben [a bej], òc-plan [o plo] : òc reforçat
• orba lutz (a l') : orizont (a l'), a nuèit tombada?
• òrge: òrdi
• ostièra m./f. : fr. casanier
• ostieira m. : pauc-val, libertin
• ovelha, oelha (Cruesa): oelha
• pagun, paguna, p'un, pen: cap (pas un(a))
• pairolhièr: estamaire o refachaire (ambulant)
• palhissa : clujada (fr. toit de chaume)
• palissson, palhasson: panièr redond per metre lo pan a levar abans la coccion
• palhassona: casal, fr. chaumière
• papulon m. pibol
• parelh: fr. paire; couple
• parpalh: corsatge; sen (partida del còs del bas del còl fins al ventre), fr. pourpoint
• parsilh, persilh, peiressilh m. jolvèrd
• passerau: fr. moineau
• patolhier: gassòt (region d'Ussel)
• paucha: sirventa
• pautut (Cruesa): grapal
• pedoira [pedwejro] : veissiga
• peis, pest? ([pejst]>[pejs]??) : la pesta
• pès (d'en "), dempès : drech
• pelh m. pesolh
• pelhaire: fr. déguenillé; pelharòt, pelharotaire
• pelharaud/pelharòu (metatèsi: peralhòu) m. pelharòt, pelharotaire (tanben s'i emplega pelhaire o pelharet?); creatura fantastica (portar a peralhòu/au pelharaud: portar (un enfant) sus l'eschina, los braces entorn del còl e las gambas altorn de la talha del portaire)
• pelhaud : persona paubre, vestida de guenilhas, maladiva
• pelucar: pampaluguejar
• pena, penau m. : ginesta
• pendaulha: fr. balançoire
• perinqueta: baudufa
• permenar (se) v. passejar (non es pas un francisme)
• peròt, -òta (Marcha lemosina, Charanta occitana, nòrd de la Nauta Vinhana): piòt, dindon
• peschier: lavador (se ditz tanben)
• peseu m. pese; mongeta
• pestelar (se) : (se) batre
• pestelariá : causa pauc importanta, babiòla
• pesteu: batedor, de bugadeira
• peta-raba: bleta-raba
• petaron n. ciclomotor
• petinar [pitinà] : apetitir
• petonar: s'enervar
• peu f.: pel
• plau m.: pèl
• piardon: fr. serfouette
• picatau: picòt (auseu)
• pièg [pjej]: pièg
• piela, peila, padela, padena n. padena, padela
• pifrar: chimar
• pigonhar (/se): picar còntra qualqu'un
• pinar: òme ric
• pinara: vin
• pinarar: chimar de tròp
• pinat, - ada: plen, emplit, tot cobèrt
• pincat (estar "): estar drech a esperar
• pingraula: espingada
• pipeiaire: aucelaire
• pissa-rata [pisa rato/piso ròto] : rata penada
• pofar (se) : fr. se piquer, se dépiter
• potareu: camparòl (cèps en particular)
• plais: broa
• planchon n. taula, seccion, departament (d'un comerç)
• platussar: charrar
• plueviós, -osa adj. pluejós, -osa
• plòia/plueia: pluèja
• pluiau: Occident, colcant, vent de pluèja
• plujada: fr. averse
• polhar: reprimandar
• polon f. asnessa, borrica, sauma
• poma/pom de/ar terra: patata (tanben emplegat)
• poma-pòrc: patata (tanben emplegat)
• pompira f. patata
• ponar (se): acatar (s') (tanben emplegat)
• pòrc de mar n. pòrc marin
• pòrta-tetons: sostens
• pos f. pl. : milhàs; milhassina, farinetas (fr. bouillie de mais)
• poschar : tossir
• pradelar (se) v. se passejar en perdent son temps
• premier: primièr
• prosseja, pressuja: persega
• p'un, p'una: cap (pas un(a))
• punhar: fr. répugner à faire quelque chose, tarder
• quauquarren adv. quicòm
• queraque, queriaque (creiaque) (de 'creiriatz que'?) adv. sens dobte
• quò: aquò, çò; quò es [kej], [kwej]: (aquò) es; quò pleu/plòu: plòu
• raba: fr. rave
• rabilha: fr. fâne
• rapieta: fr. lézard gris
• raca: misèria
• racina n. carròta
• rafe m. rave (fr. radis ou raifort)
• raleta: fr. faîte de la maison
• rana: fr. courtilière (Nauta Vinhana e Cruesa)
• randa (a ") [ronda] : a rand de, prèp de
• rantela dau ventre: diafragme
• rauchós: enraucat
• ravalha (Cruesa): fr. rave
• reibenet: reibelet
• reir-grandpair, reina-grandamair : reire-grandpaire
• relhar v. grimpar
• rencurar, rancurar: regretar, èsser enfelonit d'una pèrda; se plànher, esp. de la dolor. "rencura lo ventre" : li fa mal lo ventre
• repastar: repàisser
• reprosimar [reprozimà], reprueismar ? : fr. rapprocher
• ribiera: riba; per ext. fr. marécage
• ridòrta: corona de pan
• rifanfara, refanfara ? : refranh
• rigolar: vomir
• ringueta: baudufa (Sarlat, Peiregòrd lengadocian)
• riu [ri], [riew] bas lem. : fr. ruisseau
• robiera: molhièra, terrenh umid
• ròcmòrt: marne
• rodelon: rotlada
• rodilha: bar(r)iòta, carriòl(a)
• roge, roja: de pèl rog
• roquilha: fiòla
• ros, -ssa, rosseu, rossela: blond, -a
• rosin: candela
• ròure? : rove, rore
• rumec, romec, romen ?, romde, romdre, romze, rumze n. fr. ronce
• saborau: codena del lard
• saïn [sei]: sagim, lard
• sangí! : sacredieu! (eufemisme per 'sang de Dieu')
• sangolhar (Cruesa): se divertir amb aiga dins un recipient o un gassòt
• sarcel, sarceu: fr. sarcloir
• sargata: lausèrt
• saüc [suéy(k)], [swéy], [se-ü], [sèy], [sòy(k)], saücau [suecau]: sambuc, saüc
• saude: saule, sause
• se: el/ela; eles/elas. 'quò es se' : es el/ela
• sechiera: sequièra
• sedon: fr. lacet; trapa, trapèla
• seguela: seguida
• sela: cadièra, seti
• selh (Cruesa): ferrat
• selhe, selh (Cruesa): segle (cereal)
• semnar v. semenar
• se: fr. soi (ex: chas se)
• ser [sey]: ser (coma préner [preney], valer [valey] etc). de ser: aqueste ser. en ser: lo ser
• serrar, sarrar: rengar; gelar fòrt
• sèrva f. estanh petit
• sicliar: V. eissublar, eissiular
• sicliar: assetar (tanben emplegat)
• si us platz [siwpla]: se vos plai/platz
• sobrar : èsser assadolat; rotar, singlotar d'aver manjat tròp
• sogolar : èsser assadolat; rotar, singlotar d'aver manjat tròp
• sòla f.: sòl
• somnhe n. sòmi
• sòr n. sòrre
• sucha: esclòp, sòca (sòca es de cuer emb una sòla de fusta. sucha o sòcs, o daus esclòps (dins una partida de

la Corresa) quand es tot de fusta. L'i a tanben los bolauds (que son daus gròs sòcs, de las gròssas suchas). Los sòcs claus son de fusta emb una brida de cuer)

• sumnhar: somjar
• taconar: picar
• tainar : pressar, tardar
• talòs (de pan) : fr. quignon de pain
• tanha: fr. bourbier
• tantarar: charrar
• tartifla: patata
• teissut de còu: folat, mocador
• telhòu, telhaud m. telh
• tendilhon: cavilha de fusta d'una charrue; sexe masculin
• terrauds pl. (Cruesa) nom donat als dos enfants d'un vilatge son nascuts lo meteis jorn
• testut: maça
• tia-tia: fr. litorne (grive)
• tòni m. nesci, pèc
• tornada (una) n. un fum de
• torrinar : faire son torrin (sopa d'alh), faire pauca causa
• torton: crèspa de blat negre
• tot-parier, tot parier: fr. quand même
• Tots-sents: Tots-sants
• trança: fr. trance; angoissa
• tràser: traire
• trasluc, traslutz: plena luna; jorn nefast, accident.
• trau: biga (fr. poutre)
• traulhar: s'espaterrar dins l'èrba ja nauta
• traversós: fr. espiègle
• treblar: trebolar
• trefa, trefla (Cruesa e endacòm mai): trufa; patata
• tremuelh: tremol (arbre)
• trencha: fr. faux; houe, pioche courbe dont le der est large et mince
• trifolet: trèfle rampant
• tròia: truèia (tanben emplegat)
• trufa, tofla, tròfla, trofla, truefla: patata
• trule, trula? (Cruesa): persona bèstia; fenhant
• tuar: atudar
• tudelar: brotar (una planta
• tundir: enflar al punt d'aver la pèl tirada (e al fig. de vanitat p. e.); tondir
• tunlar: tossir
• turlaud: idiot
• tutar v. fr. débusquer
• uchar, unlar, udlar: udols, cridar fòrt
• uerge (Cruesa): òrdi
• ujan [yˈz̪ɔm]: ongan
• ulhauç: fr. éclair
• vachas negras (Cruesa): nivols gròsses grises e pluevioses
• vaisselar v. faire la vaissèlan
• vaque! vèni!, ven!
• vargier: òrt
• vaslet [vàle] : varlet
• veren m. verin
• verenós, -osa: verinós, -osa
• vernhau: vern
• vesaquí : veiquí (tanben emplegat)
• veschada: vesc(a), visc(ada)
• vetz adv. : còp, vegada
• vianelon: androna
• viatge: còp (p. e. de beure)
• viaus, viausa: marrit, marrida
• vinheta f. fr. oseille
• vironseu: fr. virevolte
• visar v. veire; regardar - Visa la via! (per fòragitar qualqu'un)- Visar lo bornat: Faire la culhida de la mèl
• vita: vida
• volada n. voleibòl
• volha: oelha, aolha
• vorilh [vurí], voriu [vuriw/vwejriw, bwejriw/ bujriw] : fr. regain V. Borilh
• zo: o (article neutre)