Empèri de Vijayanagar
L’Empèri de Vijayanagara es un reiaume indó que s'estendiguèt de 1336 a 1565 sus la mitat sud de Deccan. Darrier Estat indó poderós de la Peninsula Indiana, foguèt fondat per de princes ò de caps militars assaiant de crear un centre de resisténcia ais armadas musulmanas dau Sultanat de Delhi. Durant mai de dos sègles, demorèt una poissança indiana majora mai son istòria es mau coneguda. En 1565, seis armadas foguèron esquichadas a la batalha de Talikota per una aliança de sultans musulmans de Deccan. Vijayanagara e lei vilas principalas de l'Empèri foguèron pilhadas e destruchas. Aquò entraïnèt sa fragmentacion e lei principats indós foguèron pauc a cha pauc conquistadas per lei senhors musulmanas.
Durant son existéncia, l'Empèri utilizèt l'indoïsme per unificar lei diferents pòbles que vivián sus son territòri. Divèrseis elements permèton tanben d'atestar l'existéncia d'una administracion centrala eficaça, de sobeirans protectors deis arts e dei sciéncias e d'una activitat comerciala. D'efiech, plaçat lòng de la rota maritima entre l'Orient Mejan e China, l'Empèri foguèt probablament un actor major dei cambis internacionaus, çò que li permetèt d'aquistar divèrsei tecnicas estrangieras. Enfin, l'agricultura èra pereu ben desvolopada gràcias a un sistèma d'aigatge relativament sofisticat. Lei vestigis de Vijayanagara, inscrichs au Patrimòni Mondiau de l'Umanitat de l'UNESCO en 1986 illustran aquela prosperitat.
Istòria[modificar | modificar la font]
Formacion e rèine de la dinastia dei Sangama[modificar | modificar la font]
A la fin dau sègle XIII e au començament dau sègle XIV, un periòde d'instabilitat permetèt a de pilhards musulmans de menar d'incursions recurrentas dins lo sud de la Peninsula. Aquò entraïnèt la casuda dei reiaumes indós de la region coma Yadava que dispareguèt en 1317. Dins aqueu contèxte de trèbols, la fondacion de l'Empèri es en partida legendària. Implica dos fraires, Harihara e Bukka Raya, qu'èran de caps d'Hoysala, un empèri indó en declin que dispareguèt definitivament dins leis ans 1340-1350[1], ò de Telugus associats a la dinastia Kakatiya, que reinèt fins a 1323 dins la region[2]. Un sant indó locau, dich Vidyaranya, auriá tanben participat a aquela fondacion segon certanei tèxtes mai son existéncia es mau segura[3][4].
La fondacion de l'Empèri es tradicionalament fixada en 1336 amb la fondacion de la dinastia dei Sangama per Harihara Ièr (1336-1556). Durant son rèine, l'Empèri s'impausèt coma lo centre principau de resisténcia ai sultans musulmans de la region. En particular, après l'assassinat dau rèi Ballala III per lo sultan de Madurai, prenguèt lo contraròtle d'Hoysala après una lònga guèrra de dètz ans. Restabliguèt oficialament lo sobeiran legitim dau reiaume mai, dins lei fachs, Hoysala perdiguèt son importància. Après sa mòrt, son fraire Bukka Ièr (1356-1377) li succediguèt e acabèt la formacion e l'estructuracion de l'Empèri. Per aquò, someteguèt la totalitat dau país tamol e ganhèt plusors combats frontaliers còntra lei princes musulmans, çò que li permetèt d'estabilizar la frontiera. Per amaisar lei tensions religiosas au sen de l'Empèri, adoptèt una politica de proteccion de totei lei religions presentas. Enfin, per redurre lo risc de revòutas, placèt sei fius e sei generaus coma caps dei diferentei regions.
Lei Sangama gardèron lo poder fins a 1486. Deguèron luchar còntra l'ostilitat quasi permanenta dau reiaume musulman de Bahmani. En 1399, lei tropas indós foguèron ansin durament desfachas avans d'enregistrar de succès importants durant lo rèine de Deva Raya II (1422-1446). Aqueu periòde correspònd a l'apogèu territòriau de la dinastia qu'impausèt lo pagament d'un tribut regular ai reiaumes de Ceilan[5]. Pasmens, après sa mòrt, lo poder centrau foguèt minat per de conflictes de succession que menèron a la disparicion de la dinastia.
L'apogèu de l'Empèri[modificar | modificar la font]
Après la disparicion dei Sangama, lei trèbols s'arrestèron a partir de la presa dau poder de Narasimha de Chandragiri que fondèt la dinastia dei Saluva. Capitèt de restaurar la fòrça dau poder centrau e de rebutar leis incursions musulmanas. A sa mòrt en 1490, fisèt la regéncia a son Premier ministre, Narasa Nayaka. Aqueu darrier infligiguèt una gròssa desfacha a Bahmani e conquistèt Madurai. Renforcèt mai l'autoritat dau govèrn centrau. Pasmens, refusèt de cedir la realitat dau poder fins a sa mòrt en 1503. Aquela annada, son fiu Viranarasimha (1503-1509) organizèt un còp d'Estat que li permetèt de fondar la dinastia dei Tuluva.
Lo rèine dau fraire de Viranarasimha, Krishna Deva Raya (1509-1529), es generalament considerat coma l'apogèu de la poissança de Vijayanagar[6]. D'efiech, sostenguèt lo desvolopament de l'agricultura, protegiguèt leis arts e autorizèt lo comèrci amb lei marchands portugués. Es tanben conegut per lo bòn tractament ofèrt ai bleçats deis armadas enemigas a l'eissida dei batalhas e per sa gestion eficaça que li permetèt de redurre leis impòsts. Enfin, militarament, someteguèt plusors sultanats musulmans.
Dins aquò, après sa disparicion, de conflictes de succession e de rebellions afebliguèron tornarmai l'Empèri. Plusors senhors musulmans vassalizats aprofichèron la situacion per restaurar son independéncia. Puei, en 1542, un candidat au tròne chaplèt la màger part de la familha reiala. Aquela crisi permetèt finalament la presa dau poder per Ramaraya, un actor major de la crisi deis ans 1530. Capitèt de restaurar l'òrdre e assaièt de mantenir la division entre lei sultanats de Deccan gràcias a sa diplomacia. Pasmens, en 1565, aquelei sultans concluguèron una importanta aliança e destruguèron l'armada de Vijayanagar a la batalha de Talikota lo 26 de genier[7].
La disparicion de l'Empèri de Vijayanagar[modificar | modificar la font]
La batalha de Talikota es tradicionalament retenguda coma data de disparicion de l'Empèri. D'efiech, lei venceires pilhèron e destruguèron lei vilas pus importantas, compres la capitala. Dins aquò, en realitat, la batalha causèt una crisi de succession novèla e l'Empèri se fragmentèt. De sobeirans se reclamant de Vijayanagar subrevisquèron fins a 1646. Dins lei fachs, son poder èra feble e Vijayanagar foguèt jamai en mesura de restaurar sa poissança anciana.
Annèxas[modificar | modificar la font]
Liame intèrnes[modificar | modificar la font]
Bibliografia[modificar | modificar la font]
- (en) Richard M. Eaton, A social history of the Deccan, 1300–1761: eight Indian lives, Cambridge, Cambridge University Press, 2006.
- (en) K. A. Nilakanta, A history of South India from prehistoric times to the fall of Vijayanagar, Nòva Delhi, Indian Branch e Oxford University Press, 1955.
Nòtas e referéncias[modificar | modificar la font]
- ↑ Dins una varianta d'aquela teoria, Harihara e Bukka Raya serián estats de vassaus nomats per lo rèi d'Hoysala per melhorar la defensa còntra lei pilhards.
- ↑ (en) William Jackson, « Reflections on Vidyaranya and the 'Hinduness' of Islamicate Vijayanagara », Vijayanagara Voices: Exploring South Indian History and Hindu Literature, Routledge, 2016, pp. 43-44.
- ↑ (en) Suryanath U. Kamath, A concise history of Karnataka: from pre-historic times to the present, Bangalore, Jupiter books, 2001, p. 160.
- ↑ (en) Robert A. Goodding, « A Theologian in a South Indian Kingdom: The Historical Context of the Jivanmuktiviveka of Vidyaranya », dins Steven E. Lindquist, Religion and Identity in South Asia and Beyond: Essays in Honor of Patrick Olivelle, Anthem Press, 2013, p. 87.
- ↑ (en) K. A. Nilakanta, A history of South India from prehistoric times to the fall of Vijayanagar, Nòva Delhi, Indian Branch e Oxford University Press, 1955, p. 255.
- ↑ (en) Richard M. Eaton, A social history of the Deccan, 1300–1761: eight Indian lives, Cambridge, Cambridge University Press, 2006, pp. 88-89.
- ↑ (en) Richard M. Eaton, A social history of the Deccan, 1300–1761: eight Indian lives, Cambridge, Cambridge University Press, 2006, pp. 96-98.