Calvinisme
Lo calvinisme es una doctrina crestiana protestanta basada suls ensenhaments teologics del reformador Joan Calvin.
Istòria e influéncia del calvinisme
[modificar | Modificar lo còdi]Joan Calvin aguèt una influéncia internacionala importanta dins lo desvolopament de la Reforma Protestanta, dempuèi l'edat de 25 ans, quand comencèt d'escriure sa primièra edicion de las Institucions de la Religion Cristiana en 1534, e publicat en 1536. Aquela òbra, que foguèt revisada mai d'un còp pendent la vida de Calvin, en mai d'una reünion de fòrça letras pastoralas e comentaris biblics venguèt la font de la granda influéncia de contunh qu'aguèt sus totas las doctrinas del Protestantisme lo long de lor istòria.
La creissença de l'importància de las Gleisas reformadas, e de Calvin, es la segonda fasa de la Reforma Protestanta, periòde que se formèron las glèisas evangelicas aprèp l'excomunion de Martin Luther de la Glèisa Catolica. Calvin, d'origina picarda, s'exilièt en Soïssa. Aviá signat la confession d'Augsborg (tèxte fondator del luterianisme) en 1540, mas son influéncia se vei mai dins la Reforma Soïssa, qu'èra pas luteriana mas que se basava suls ensenhaments d'Hudrlich Zwingly. Los ensenhaments e la doctrina protestanta evoluèron d'un biais separat de Martin Luther, jos l'influéncia de fòrça escrivans e reformadors, que Calvin venguèt major.
Encara que lo calvinisme se pòt referir subretot a la doctrina de las glèisas calvinistas, foguèt una pèça clau dins lo fondament de la doctrina protestanta, e influencièt fòrça teologians sens relacion amb la glèisa calvinista per se, coma Franciscus Gomarus, lo fondator de la glèisa presbiteriana, John Bunyan, un teologian baptista e lo teologian estatsunian Jonathan Edwards, qu'aguèt un ròtle dins lo desvelh esperital anomenat "Lo Primièr Grand Desrevelh" als Estats Units d'America.
Doctrina calvinista
[modificar | Modificar lo còdi]En mai que lo calvinisme se basa sus la Reforma Protestanta, presenta un tèma caracteristic fondamental, e es sa doctrina de la salvacion, qu'afirma que l'òme es incapable d'apondre res per capitar la salvacion, e que sonque Dieu es l'iniciator de tota salvacion, de totes temps; es a dire, Dieu es l'iniciator de la salvacion dempuèi la formacion de la fe cap a la decision de l'òme que vòl seguir Crist. La doctrina calvinista es, doncas, una doctrina del monergisme (del grèc mono que vòl dire "un" e ergon que vòl dire òbra); es a dire, que la salvacion es pas un esfòrç cooperatiu entre Dieu e l'òme, mas que depend completament de Dieu. Atal, Dieu ja destinèt los òmes que devon recebre la salvacion; aquela doctrina es coneguda coma "predestinacion".
Los cinc punts de la teologia calvinista
[modificar | Modificar lo còdi]Los sièis grands principis del protestantisme son lo resumit del calvinisme, perque mòstran la diferéncia entre la doctrina de la salvacion evangelica e la doctrina de la Glèisa Catolica.
L'esséncia del calvinisme respècte cinc punts, es la dependéncia de Dieu, que creèt l'univèrs, e que manten per complir sos objectius. Cada causa bona, segon lo calvinisme, existís per causa de la gràcia immeritada de Dieu, e la salvacion depend entièrament de la gràcia. En preparacion del dessenh final de la perfeccion de la creacion, destruidas las òbras del mal, Dieu decidirà d'estalviar l'umanitat enviant son Filh.
Los cinc punts de la doctrina calvinista son:
- La corrupcion totala: los òmes son incapables, d'espereles, de causir de seguir Dieu e d'èsser salvats a causa del pecat original.
- La causida incondicionala o la dobla predestinacion: de tota eternitat, la causida de Dieu de menar cap a el d'òmes es pas basada sus lor vertut, lor merit o sus lor fe. Es basada sens cap de condicion sus l'unica misericòrdia de Dieu.
- La redempcion particulara o limitada: Dieu auriá pogut causir d'estalviar totes los òmes. Mas la redempcion es limitada perque concernís sonque qualques uns e pas totes.
- La gràcia irresistibla o eficaça: la gràcia redemptritz de Dieu agís eficaçament per aqueles que causiguèt de salvar, es a dire los elegits.
- La perseverança dels sants o securitat eternala: perque Dieu es sobeiran e que sa volontat jamai es barrada per degun, alara aqueles que foguèron nomenats a comuniar amb el, demoraràn dins la fe cap a la fin. Se qualques uns se n'alunhan, es o que jamai recebèron la fe vertadièra, o que tornaràn cap a ela.
La vida es religion
[modificar | Modificar lo còdi]Lo calvinisme es centrat sus la consciéncia de la "sobeiranetat de Dieu". Pel calvinisme, Dieu a preeminéncia pas sonque en teologia, mas en totas las activitats de la vida umana. La bontat e lo poder de Dieu an una portada illimitada d'influéncia, que ven la conviccion que Dieu òbra en totes los airals de l'existéncia, que sián esperital, fisic, intellectual, secular, sagrat, public, privat, sus la tèrra o al cèu. Aquò dona una dependéncia absoluda de Dieu, que se demòstra pas amb los actes temporals de pietat (coma la preguièra), mai qu'acompanha totas las activitats de la vida, fins a las mai ordinàrias. Pel calvinista, tota la vida es la religion cristiana.
Movements crestians en relacion amb lo calvinisme
[modificar | Modificar lo còdi]Aqueles moviments o grops son en relacion amb la doctrina o l'istòria del calvinisme: