Lo sòmi d'una nuèch d'estiu

Oberon, Titania e Puck amb las fadas dançant William Blake, v. 1786

Lo Sòmi d'una nuèch d'estiu (en anglés A Midsummer Night's Dream) es una comèdia de William Shakespeare. Foguèt escricha entre 1590 e 1597, contant los eveniments arribant pendent lo maridatge de Tesèu, lo duc d'Atenas, amb Ipolita. Compren las aventuras de quatre joves amoroses atenians a un grop de sièis actors amators (Los mecanistas) que son contrarotlats e manipulats per las fadas qu'abitan la forèst ont se passa en granda partida la pèça. La pèça es una de Shakespeare mai populara sus l'empont.

Intriga

La pèça consistís en quatre intrigas interconnectadas, ligadas per la nòça del Duc Tesèu d'Athens e la reina Amazona, Ipolita, que se situa al meteis temps dins lo bòsc e dins lo reialme de Fadariá, jos la lutz de la luna.

La pèça comença amb Ermia, qu'es amorosa de Lisandre, resistent a la demanda de son paire Egèu  d'esposar Demètri, amb que s'èra arrenjats per que se maride. Elena mentretant languís de Demètri sens retorn. Enrabiat, Egèu invòca una lei ateniana anciana al Duc Tesèu, qu'una filha deu se marridar amb lo demandaire causit pel sieu paire, o alara morir. Tesèu ofrís una autra causida: la castetat per sempre en adoracion de la divesa Artèmis coma monja.

Peter Quince e sos collègas actors Nick Bottom, Francis Flute, Robin Starveling, Tom Snout, e Snug envisatjan de realizar una pèça per la nòça del Duc e de la Reina, "la mai lamantabla comèdia e mòrt crudèla de Piram e Tisbèa". Quince legís los noms dels personatges e los destria als actors. Nick Bottom, que joga lo ròtle principal de Piram, es mai qu'entosiata e vòl dominar los autres se suggerissent d'esperel pels ròtles de Tisbèa, lo Leon, e Piram a l'encòp. Tanben serà lo Tirant e recita unas linhas d'Eracles. Bottom es mandat per Quince que jogue lo Leon de biais tan terrible que terrorizarà la duquesa e las damas pro per que lo Duc e los Lòrds los faga penjar. Quince acaba la reünion with "al casse del duc nos encontram".

La Querèla d'Oberon eTitania per Joseph Noel Paton

Dins una intriga parallèla, Oberon, rei de las fadas, e Titania, sa reina, venguèron al bòsc près d'Atenas. Titania ditz a Oberon qu'envisatja de demorar fins a  qu'assitiguèt al maridatge de Tesèus e Ipolita. Oberon e Titania s'èra separats per que Titania refusava de donar son enfant cambiat indian a Oberon per l'utilizar coma "cavalièr" o "supòst", puèi que la maire de l'enfant èra una adoratitz de Titania. Oberon cerca a punir la desobesissença de Titania. Nomena Puck (Robin Goodfellow), son "foleton astuciós e filon", de l'ajudar a concoctar un chuc magic venent d'una pensada, que ven de blanca a porpra quand es tocada per la flecha de Cupidon. Quand la concoccion s'aplica sus las parpèlas d'una persona dormenta, la persona, al desrevelh, s'enamora del primièr vivent que percep. Demanda a Puck de trapar la flor amb l'esper de far que Titania s'enamore d'un animal del bòsc e alara de vergonha li abandone lo mainat indian. Ditz, "And ere I take this charm from off her sight,/As I can take it with another herb,/I'll make her render up her page to me."

Ermia e Lisandre s'escapan dins lo meteis bòsc dins l'espèr de fugir. Elena, desesperada de reconquerir l'amor de Demètri, li conta lo plan e lo seguís dins l'esper de tuar Lisandre. Elena de contunh fa d'avanças a Demètri, prometent de l'amar mas qu'Ermia. Pasmens, la rebuta amb d'insultas crudèlas contra ela. Çò vesent, Oberon ordona a Puck d'espandre del chuc magic de la flor sus las parpèlas del jove Atenian. Mas, Puck pren Lisandre per Demètri, avent vertadierament pas vist eles abans, e administra lo chuc a Lisandre dorment. Elena, venguda près d'el, lo derevelha per ensejar de determinar s'es dorment e mòrt. Arriba çò que se deu, Lisandre sul còp s'enamora d'Elena. Oberon que vei Demètri contunha seguir Ermia e s'enrabia. Quand Demètri s'endormís, Oberon manda Puck de s'ocupar d'Elena pendent qu'emmasca los uèis de Demètri. Al desrevelh, vei Elena. Ara, ambedos òmes son percaçat per Elena. Mas, es convencuda que los dos demandaires se trufan d'ela. Ermia es destimborlada de veire perque los amoroses l'abandonèron, e accusa Elena de raubar Lisandre luènh d'ela. Los quatre se querèlan l'un l'autre quitament Lisander e Demètri s'enrabian per saber una luòc pel dual que provariá quin mai ama Elena. Oberon ordona Puck d'alunhar Lisandre e Demètri e de levar l'encantament de Lisandre. Lisandre torna s'enamorar d'Ermia, pendent que Demètri contunha d'amar Elena.

Lo Sòmi d'una nuèch d'estiu by Charles A. Buchel

Mentretant, Quince e sa banda de sièis trabalhadors ("grossièrs mecanistas", atal son descrich per Puck) an reglat l'interpretacion de lor pèça sus Piram e Tisbèa per la nòça de Tesèu e s'aventuran pel bòsc, près de la cabana de verdura de Titania, per la repeticion. Bottom es decobèrt per Puck, (lo nomenant d'un autre mot per borrica) transforma sa tèsta en un cap d'ase. Quand Bottom torna ont èra, los dos autres trabalhadors fugisson cridant de terror clamant que son trevats mai que la confusion de Bottom puèi qu'aquel a pas idèa de çò que se passèt. A l'atencion dels sieus amics, comença a cantar d'esperel. Titania, qu'aviá recebut la pocion d'amor, se desrevelhada pel cant de Bottom e sul còp se n'enamora. Li prodiga atencions e benlèu fa l'amor amb el. Alara qu'es en estat de devocion, Oberon pren l'enfant cambiat. Capitat la tòca, Oberon libèra Titania, ordona a Puck de levat lo cap d'ase de Bottom, e règla lo tot amb Elena, Ermia, Demètri e Lisandre que totes creson qu'avián somiat e qu'ara se desrevelhan. Puck distrai Lisandre e Demètri de se batre per l'amor d'Elena imitant lors voces e los menant endacòm. Fin finala, totes los quatres se trapan jaguts separats dorment dins la clarièra. Un còp dorments, Puck torna administrar la pocion a Lisandre, pretendent que tot se passarà coma cal de matin.

Desapareisson las fadas, e Tesèu e Ipolita arriban sus l'empont, d'ora un matin de caça. Desrevelha los amoroses, alara que Demètri pas mai ama Ermia, Tesèus passar enlà la demanda d'Egèu e prepara de maridatges gropats. Los amoroses decidisson que los eveniments de la nuèch seràn un sòmi. Après lor sortida, Bottom se desrevelha, e tanben decidís que deu èsser una experiéncia de sòmi "past the wit of man".

A Atenas, Tesèu, Ipolita e los amoroses e assistisson a la representacion de Piram e Tisbèa dels travalhadors. Los actors fan un jòc tan terrible que los invitats s'espotisson de rire coma s'èra una comèdia, e totes se van jaire. Enseguida, Oberon, Titania, Puck, e d'autras fadas intran, e benesisson l'ostal e los ocupants de benastre. Fin finala los autres personatges se'n van, Puck alara se desencusa e suggerís al public que venon far l'experiéncia benlèu de pas qu'un sòmi.

Personatges

Los Atenians

• Theseus (Tesèu): Duc d'Atenas
• Hippolyta (Ipolita): Reina de las Amazonas, promesa de Tesèus
• Philostrate (filostrat): Mèstre de ceremonias
• Egeus (Egèu): paire d'Ermia, vòl que se marida amb Demètri
• Hermia (Ermia): filha d'Egèu, amorosa de Lisandre
• Helena (Elena): amorosa de Demètri, amica d'Ermia
• Lysander (Lisandre): d'en primièr amorós d'Ermia puèi d'Elena e fin finala d'Ermia
• Demètri (Demetrius): d'en primièr amorós d'Ermia puèi d'Elena
• Spirits 1 & 2 (Esperits 1 & 2): parlan pas qu'a Puck e Oberon

La fadariá

• Oberon: Espós de Titania e rei de Fadariá
• Titania: Esposa d'Oberon e reina de Fadariá
• Robin Goodfellow (Robin Bongojat) / Puck: servicial d'Oberon
• Peaseblossom (Peseboton): fada servent Titania
• Cobweb (Talaranha): fada servent Titania
• Moth (Falena): fada servent Titania
• Mustardseed (Granamostarda): fada servent Titania

Los mecanistas

• Peter Quince (Pèire Codonh): fustièr, cap de la tropa e actor Prològ
• Nick Bottom (Nic Patèrna): teisseire, actor de Piram
• Francis Flute (Francés Flaüta): bufaire-amolaire, actor de Tisbèa
• Robin Starveling (Robin Aganit): sartre, actor de Clar de Luna
• Tom Snout (Tom Morre): amolaire, actor de Paret
• Snug (Minhard): menusièr, actor de Leon

Fonts e datas

Lo Sòmi d'una nuèch d'estiu acte IV, scèna I. Gravadura d'una pintura per Henry Fuseli, publicada en 1796

Se sap pas exactament quand A Midsummer Night's Dream foguèt escrich e jogada pel primièr còp, mas las basas tematicas rebaton e fan alusion a Epithalamion de Edmund Spenser, mai sovent datat de 1595 o començament de 1596. Foguèt teorizat que la pèça seriá estat escricha per una nòça aristocratica, d'autres suggerisson que seriá escricha per la Reina per festejar lo jorn de la Sant Joan. Existís pas de pròva d'aquela teoria. Que que siá, seriá estat jogat al The Theatre e, mai tard, The Globe. Se pensa qu'es pas una traduccion o adaptacion d'una òbra precedenta, las inspiracions serián las metamorfòsis d'Ovidi e The Knight's Tale de Chaucer. Segon John Twyning, l'intriga dels amoroses subissent un procés pel bòsc es un salhent al biais de Der Busant, un poèma de Middle High German.

Segon Dorothea Kehler, lo periòde d'escritura seriá 1594 e 1596. Volent dire que Shakespeare aviá ja acabat Romeo and Juliet e començat The Merchant of Venice. La pèça aparten a al començament del periòde mejan de l'autor, quand Shakespeare se centrava sul lirisme de son òbra.

Publicacion e tèxte

Pagina títol del primièr in quarto, 1600

La pèça figura dins lo Register of the Stationers Company del 8 Octobre de 1600 del librari Thomas Fisher, que publiquèt lo Primièr inquarto un an mai tard.  Un Segon in quarto foguèt publicat en 1619 per William Jaggard, partida del comegut Marrit Folio. Enseguida la pèça paréis dins lo Primièr Folio de 1623. La pagina títol de Q1 afirma que la pèça foguèt "divèrsas vegadas jogada publicament" abans 1600. La primièra representacion coneguda se dabanèt a la Cort lo 1èr de genièr de 1605.

Tèmas de l'istòria

Carnavalenc

A l'encòp David Wiles (universita de Londres) e Harold Bloom (Universitat de Yale) faguèron la lectura de la pèça son los tèmas del carnavalenc, la bacanala, e saturnala. En 1998, David Wiles escrich: "Lo punt de partença de la mèuna analisi serà la proposicion que fasèm l'experiéncia de A Midsummer Night's Dream coma lo tèxte d'una partida istorica d'un carnaval aristocratic. Foguèt escrich per una nòça, es una partida de l'estructura festiva d'una nuèch de nòça. Lo public qu'assistís a la pèça dins un teatre dins lo meses seguents ven de participants indirèctes d'un festenal aristocratic de que foguèron exclusits fisicament. Mon intension serà de mostrar fins a que la pèça es integrada dins la celebracion istorica especifica de la classa sobeirana."

Amor

Ermia e Lisandre de John Simmons (1870)

David Bevington argüís que la pèça presenta lo costat escur de l'amor. Escriu que las fadas fa enlusir l'amor enganant los amoroses e aplicant per l'amor una pocion suls uèis de Titania, la forçant de s'enamorar d'un ase. Pel bòsc, ambedos parelhs son preses dins lo problèmas. Ermia e Lisandre son ambedos encontrats per Puck, que dona un relèu comic dins la pèça enganant los quatres amoroses pel bòsc. Pasmens, la pèça fa tanben allusion a de tèmas serioses. A la fin de la pèça, Ipolyta e Tesèu, esposes astrucs, assistisson a la pèça sus d'amoroses malastrucs, Piram e Tisbèa, e son capables de ne gausir e de'n rire. Elena e Demètri son ambedos ingnorants del costat escur de lor amor, completament inconscient de que se seriá passat pendent los eveniments de la nuèch.

Problèma amb lo temps

I a un diferent sus l'escenari de la pèça qu'es citat d'en primièr per Tesèu: "four happy days bring in another moon". L'episòdi del bòsc alara se debana pendent una nuèch sens luna, mas Lisandre afirma qu'aurà pro de lutz en plena nuèch per escapar puèi que lo rosal sul pelenc bilhava. Tanben, dins la scèna seguenta, Quince afirma que quand repetan a la lutz de la luna, çò que crèa un vertadièra confusion. Es possible que la luna sortiguèt pendent la nuèch permetent a Lisandre d'escapar a la lutz de la luna e pels actors de repetar, puèi l'episòdi del bòsc se debana a l'escur sens lutz de luna. La declaracion de Tesèu pòt tanben èsser interpretat coma significant «quatre jorns abans lo mes seguent". Una autra possibilitat es, puèi que cada mes i a gaireben quatre nuèchs consecutivas que la luna se vei pas tan pròcha del soleh dins lo cèl es (las doas nuèchs precedentas lo moment de la luna novèla, seguent per las doas seguentas), es possible que siá un biais liminal per "escur de la luna" periòde plan de possibilitat magicas. Es çò que dich Ipolita dins las linhas d'obertura " And then the moon, like to a silver bow New-bent in heaven, shall behold the night Of our solemnities."; lo prim creissent de la luna essent la marca del retorn de luna novèla dins lo cèl cada mes. La pèça tanben entrelaça la velha del Solstici (Midsummer) del títol, mai tard l'idèa de la confusion del temps e de la sason. Ven evident quand Tesèu comenta a unes dels joves dorments, que' "observan Lo rite de Mai" (Acte 4, Scèna 1).

Pèrda d'identitat

Edwin Landseer, Scèna de A Midsummer Night's Dream. Titania e Bottom (1848)

Maurice Hunt, (Departament d'anglés a la Baylor University), escriu sul fosc sus las identitats de fantasia e realitat dins la pèça fa possible " l'amable, langor narcotica associat a las fadariás de la pèça". Insistissent sul tèma quitament sus la localizacion de la pèça, Shakespeare prepara l'esperit del lector d'acceptar la realitat fantastica de mond de fadariá e sos eveniments. Tanben sembla èsser l'axe a l'entorn de que los conflictes de la pèça se debanan. Hunt suggerís qu'es la trencadura de las identitats individualas que mena lo conflicte central de l'istòria. Es la querèla entre Oberon e Titania, basada sus una deca de reconeissença de l'autre dins lors relacions, que mena lo rèsta del drama dins l'istòria e ven dangierós pels autres amoroses de se trobar pas a causa del treble de la Natura causat per la disputa de fadariá. Del meteis, aquela deca per identificar e destriar es çò que mena Puck a s'enganar suls amoroses pel bòsc, plaçant lo chuc de la flor suls uèis de Lisandre puslèu que sus aqueles de Demètri.

Victor Kiernan, un savent e istorian marxista, escriu qu'es pel màger benefici de l'amor qu'aquela pèrda d'identitat se realiza e que los personatges individuals son fach per sofrir en consequéncia: "Èra lo culte de l'amor mai extravagant que bat las personas sensiblas fins a l'irracional, e tanben a d'efièchs doptoses suls sieus companhs". Crei que las identitats dins la pèça son pas vertadierament perdudas mas mescaladas entre elas per crear una mena de treble que lo destriament ven gaireben impossible. Es entrainada per un desir de ligams novèls e mai biaisuts entre los personatges d'enfrentar lo mond estranh dins lo bòsc, quitament dins las relacions tan diferentas e d'aparéncia irrealistas coma l'amor brèu entre Titania e Bottom: "Èra la fòrça de la marèa d'aquel besonh social que dona l'energia a las relacions".

Lo savent en estetica David Marshall mena aquel tèma mai luènh notant que la pèrda d'identitat atenh la cima dins la descripcion dels mecanistas e lors apropriacions d'autras identitats. Descrivent los mestièrs dels actors de la pèça, escriu "Dos fustièrs, dos amolaires, un teissièr e un sartre. Totes assemblan çò qu'es escampilhat o reparan çò qu'es usat, trencat, o esquiçat". Dins l'opinion de Marshall, la pèrda de l'identitat individuala pas sonque d'especificitat fosca, crei d'identitats novèlas trapadas la comunautat, çò que Marshall punta pòt èsser la dralha per comprene las opinions de Shakespeare sus l'amor e lo maridatge. Encara, los mecanistas comprenon aquel tèma puèi que prenon las particularitats individualas per la performança de grop dins Piram e Tisbèu. Marshall remarca que "Èsser un actor es se doblar e divisa d'esperse, per se descobir las doas partidas: a l'encòp Se e non Se, a l'encòp partida e non partida". Afirma que los mecanistas jos cadun dels personatges, subretot d'entre los amoroses, a un sens de fixar l'identitat individuala pel mai gran benefici del grop o dels parelhs. Sembla que lo desir de pèrdre son individualitat e trobar l'indentitat dins l'amor de l'autre es çò que mòu suavament los eveniments dins A Midsummer Night's Dream.

Ambiguïtat sexuala

Lo desrevelh de Titania, la reina de Fadariá

Dins son ensag "Preposterous Pleasures: Queer Theories and A Midsummer Night's Dream", Douglas E. Green explora d'interpretacions possiblas d'una sexualitat alternativa que se trapa dins lo tèxte de la pèça, en juxtaposicion de la mòrs socialas prescrichas de la cultura al temps ont la pèça foguèt escricha. Escriu que son ensag "torni pas (cerqui pas) a descriure A Midsummer Night's Dream coma una pèça gai mas puslèu explora unas de las sieunas 'significacions omoeroticas' ... moments de salhent e rompedura 'queer' dins aquela comèdia de Shakespeare". Green afirma que considèra pas Shakespeare essent un "radical sexual", mas que la pèça presenta un "mond capvirat" o de "vacanças temporàrias" qu'acomoda o negocia lo "malcontentament de la civilizacion", que alara que se resòlv coma cal dins la conclusion de l'istòria, se resòlv pas plan dins la vida reala. Green escriu que los "elements sodomitas", "omoerotics", "lesbians", e tanben "eterosexualitat compulsiva" dins l'istòria se deu considerar dins lo contèxte de la "cultura del començament de l'Anglatèrra modèrna" coma un comentari sus " la rigiditat estetica de la forma comica e las ideologias politicas de l'òrdre dominant". Los aspèctes de l'ambiguïtat sexuala e dels conflicte de genres dins l'istòria son tanben dins los ensags Shirley Garner e William W.E. Slights mai que los personatges son jogats per d'actors mascles.

Feminisme

Velha de nuèc d'estiu per Edward Robert Hughes v. 1908

La dominacion mascla es un element tematic de A Midsummer Night's Dream. Dins A Midsummer Night's Dream, Lisandre e Ermia s'escapan pel bòsc per una nuèch ont seràn pas jos las leis de Tesèu e Egèu. A lor arribada a Atenas, los parelhs son marridats. Lo marridatge sembla èsser lo darrièr compliment per una femna alara que los mascles pòdon seguir lor dralha e far d'autras causas e prene de receneissença sociala. Dins "The Imperial Votaress", Louis Montrose insistís suls ròtles dels genres mascle e femne e de las normas presentas dins la comèdia en ligam amb la cultura elisabetana. Dins la referéncia del triple maridatge, dich, "La conclusion festiva dins A Midsummer Night's Dream depend del succés d'un procediment que l'ufan fenenin e lo poder manifeste de las guerrièras Amazonas, las maires possessivas, las esposas insomesas, e las filhas caputadas son plaçats jol contraròtle dels lòrds e esposes." Dich que la consumacion del marridatge es cossí lo poder sus una femna cambia de man del paire cap a l'espós. Lo ligam entre las flors e la sexualitat femenina es afirmat. Lo chuc emplegat per Oberon pòt èsser vist coma simbolizant la sang menstruala coma la sang rajanta de las verges. Alara que la sang menstruala representa lo poder femenin, la sang rajanta del primièr acte sexual representa lo poder dels òmes sus las femnas.

Pasmens i a de moments dins la pèças, que lo contraròtle patriarcal es abscent. Dins son libre Power on Display, Leonard Tennenhouse dich que lo problèma dins A Midsummer Night's Dream es lo problèma que l' "autoritat venguèt arcaïc". La lei Ateniana que demanda que la filha morisca se realiza pas lo vòt del paire es desueta. Tennenhouse fa lo contrasta entre la règla patriactala de Tesèu a Atenas amb Oberon dins la carnavalenca Fadariá. Lo desòrdre de las tèrras de fadariá s'opausa completament al mond d'Atenas. Afirma que pendent los temps de carnaval e festenal, lo poder mascle es trencat. Per example, çò qu'arriba als quatres amoroses pel bòsc e dins lo sòmi de Bottom representa lo caòs al respècte de l'òrdre politic de Tesèu. Pasmens, Tesèu castiga pas los amoroses desobesissents. Segon Tennenhouse, per pardonar los amoroses, destria la lei del patriarc (Egèu) d'aquela del monarc (Tesèu), creant doas dralhas per l'autoritat. Aquel destriament pòt s'aplicar al temps d'Elisabèt I, que los monarcs èran vists coma avent doas mena  de còs: lo còs natural e lo còs politic. La quita succession d'Elisabèt representa a l'encòp la dralha del patriarc e la dralha del monac: (1) lo vòt de son paire qu'establís que la corona passará a ela e (2) lo fact qu'èra la filha del rei.

Religiós

Es plan establit que per dos sègles Puck e Robin Goodfellow son dos noms pel demòni dins lo folclòre anglés. Cena argüís que lo personatge 'Paret' jogat per Snout representa la separacion qu'existís entre la Tèrra e lo Paradís que casarà lo jorn de l'Apocalipsi. Piram e Tisbèa son una alegoria de la Renaissança per Jèsus e la Glèisa, e la font dels noms Pèire (la pèira), e Codonh (pèira de conh) suggerisson sant Pèire. Mai, la pèça dins la pèça pòt èsser una satira religiosa.

Galariá

• A Midsummer Night's Dream in Art
• 
  "Puck" by Joshua Reynolds, 1789
• 
  Titania and Bottom by Johann Heinrich Füssli 1793–94
• 
  Titania and Bottom by John Anster Fitzgerald
• 
  Joseph Noel Paton: "The Reconciliation of Titania and
• 
  The Marriage of Oberon and Titania by John Anster Fitzgerald
• 
  Henry Meynell Rheam: Titania welcoming her fairy brethren
• 
  La Folie de Titania, by Paul Gervais, 1897
• 
  A Midsummer Night's Dream by John Simmons, 1873
• 
  Thomas Stothard - Oberon and Titania from A Midsummer Night's Dream, Act IV, Scene I

Vejatz tanben

• Piram e Tisbèa
• Solstici d'estiu

Fonts

• Kehler, Dorothea (1998), "A Midsummer Night's Dream: A Bibliographic Survey of the Criticism", A Midsummer Night's Dream: Critical Essays, Routledge, ISBN 978-0815338901 

Ligams extèrnes

• A Midsummer Night's Dream Navigator: annotated, searchable text (HTML) with scene summaries.
• Formatted text (HTML) of the play
• No Fear Shakespeare parallel edition: original language alongside a modern translation
• Clear Shakespeare's A Midsummer Night's Dream: a word-by-word audio guide through the play
• A Midsummer Night's Dream public domain audiobook at LibriVox