Homo sapiens
Representacion d'umans adults (òme e femna) sus la placa de Pioneer
Homo sapiens
Linnaeus, 1758
Reparticion geografica
Homo sapiens es una espècia de primats originària d'Africa que s'es uèi espandida e naturalizada sus l'ensemble de la planèta levat l'Antartida. Aperten a la familha dels ominids e es lo sol representant actual del genre Homo, las autras espècias essent atudadas. Los fossils pus vièlhs coneguts de l'espècia, foguèron descobèrt sul site marroquin del Djebel Irhoud, e son datats d'aperaquí 300000 ans[1].
Entre los ominids actuals, se destria del punt de vista fisiologic per un mòde locomotor pel sòl exclusivament bipèd, lo cervèl pus voluminós e la pilositat mens desvolopada[2]. A-z aqueles critèrs cal apondre l'existéncia d’una menopausa en çò de la femna, escassa en çò dels autres ominids.
Del punt de vista de l'etologia, e respècte al rèste del règne animal, l'Homo sapiens se destria per la complexitat de sas relacions socialas, l'utilizacion d'un lengatge articulat ellaborat transmés per l'aprendissatge, la fabricacion d'espleches, lo pòrt de vestits, lo mestritge del fuòc, la domesticacion de nombrosas espècias vegetalas e animalas, e l'aptitud de son sistèma cognitiu a l'abstraccion, a l'introspeccion e a l'espiritualitat. D'unas d'aquelas caracteristicas èran partetjadas per d'autres espècias del genre Homo.
Pus generalament, se destria de tota autra espècia animala per l'abondancia e la sofisticacion de sas realizacions technicas e artisticas, l'importància de l'apprentissadge e de l'appòrt cultural dins lo desvolopament de l'individú, mas tanben per l'amplor de las transformacions qu'opèra sus los ecosistèmas[3].
Homo sapiens exercís un impacte important sus son environament, mai que mai dempuèi la Revolucion industriala , periòde nomenat antropocèn, essencialament del fach de sas activitats agricòlas e industrialas e de sa tendància a ocupar tot l'espaci disponible. Aquel impacte se tradutz especialament per un fenomèn d'extincion de las espècias considerat dempuèi pauc coma la seisena extincion massisa, de còps que i a sonada crisa antropica[4].
L'activitat umana produtz cada an aperaquí vint miliards de tonas de dioxid de carbòni per l'utilizacion de combustibles fossils coma font primària d'energia, producion responsabla de l'efièch de sèrra e del rescalfament climatic.
La sciéncia qu'estúdia los èsser umans actuals dins totes sos aspèctes es l'antropologia. La qu'estúdia son evolucion es la paleoantropologia.
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Jean-Jacques Hublin, Abdelouahed Ben-Ncer et al., New fossils from Jebel Irhoud, Morocco and the pan-African origin of Homo sapiens, Nature, juin 2017
- ↑ {{{títol}}}..
- ↑ veire « extinccion de l'Olocèn », « rescalfament climatic », « desboscament », « pollucion », « subrepesca », etc.
- ↑ BIODIVERSITE, 3. vers une sixième crise d'extinction, site web de l'encyclopédie Universalis