Naviri capitau
Lo tèrme naviri capitau (de l'anglés « capital ship ») es un concèpte militar navau, d'origina anglosaxona, que designa lei naviris de combat pus important d'un periòde istoric donat ò d'una flòta militara.
Aparicion e evolucion dau concèpte[modificar | Modificar lo còdi]
Eissit de la pensada militara anglosaxona, lo tèrme apareguèt en 1909, tres ans après la mesa en servici dau cuirassat britanic Dreadnought. Foguèt clarament definit après la Premiera Guèrra Mondiala (1914-1918) dins lo corrent dei negociacions dei tractats navaus de l'entre doas guèrras. S'apliquèt ansin ai cuirassats e ai crosaires de batalha tenent un desplaçament superior a 20 000 tonas.
Pasmens, lei combats de la Segonda Guèrra Mondiala (1939-1945[1]) mostrèron rapidament lei limits d'aquelei naviris, fòrça vulnerables ais atacas aerianas. A partir de 1942, lo pòrta-avions venguèt ansin lo naviri capitau dei flòtas occidentalas. En URSS, foguèron puslèu privilegiats lei sosmarins e lei crosaires pesucs armats de missils antinaviri convencionaus e nuclears.
En certanei marinas militaras[2], lei sosmarins nuclears lançaire d'engenhs son tanben considerats coma de naviris capitaus en causa de son ròtle dins la dissuasion nucleara.
Limits dau concèpte[modificar | Modificar lo còdi]
Se leis istorians son generalament capables de determinar lo naviri capitau d'una epòca donada, lo concèpte es subretot util se permet ai militars d'estructurar corrèctament sei fòrças. Òr, coma o mòstra lo ròtle decisiu dau pòrta-avions pendent la Segonda Guèrra Mondiala, anticipar lo combat navau dau futur es pas totjorn aisat. Aquò necessita donc d'estudiar e, de còps d'entretenir d'armaments novèus, per faciar una marrida suspresa. Per exemple, aqueu principi permetèt ais Estatsunidencs de reagir, a partir de sei pòrta-avions, après l'ataca japonesa còntra Harbor.
Un autre limit important, observat durant la Premiera Guèrra Mondiala, es la paur de perdre sei naviris capitaus que son alora pauc utilizats per lo combat. Dins aqueu cas, lei dos camps gardan sei fòrças dins sei pòrts e lei naviris capitaus dèvon se contentar de tenir lo ròtle de « fòrça potenciala », susceptibla de blocar una iniciativa advèrsa.