Guèrra d'Imjin
|
Guèrra d'Imjin
| |
|---|---|
| Informacions generalas | |
| Data | 1592-1598 |
| Luòc | Corèa |
| Eissida | Victòria sinocoreana |
| Belligerants | |
 Corèa |
 Japon
|
La Guèrra d'Imjin es un ensemble d'invasions japonesas de Corèa que se debanèron entre 1592 e 1598. Opausèron lo reiaume corean de la dinastia Choson, sostengut per la China dei Ming, ai fòrças dau « regent » nipon Toyotomi Hideyoshi. S'acabèron per una desfacha japonesa, mai Corèa foguèt ravatjada per lei combats. Per lei Ming, lo còst financier entraïnèt lo declin de la dinastia que deguèt aumentar lei taxas, çò que causèt pauc a cha pauc de revòutas popularas dins l'Empèri. Enfin, en Japon, lei pèrdas umanas demeniguèron la poissança de plusors clans vassaus dau clan Toyotomi. Aquò es un dei factors a l'origina de la victòria de Tokugawa Ieyasu dins la guèrra de succession que comencèt après la mòrt de Toyotomi Hideyoshi en 1598.
Causas[modificar | Modificar lo còdi]
Lei causas de la guèrra son pas ben claras. Sa rason immediata es un projècte d'invasion de China per Japon, mai l'origina d'aqueu projècte es desconeguda. Una tradicion istoriografica anciana l'atribuís a Oda Nobunaga, un cap militar que capitèt d'unificar una partida importanta de Japon dins leis ans 1560-1570. Pasmens, l'idèa aparéis pas dins lei documents contemporanèus de son rèine[1]. Segon lei conoissenças actualas, sembla puslèu d'èsser lo resultat de la politica de son successor, Toyotomi Hideyoshi, que capitèt d'acabar l'unificacion politica de l'archipèla au començament deis ans 1590. Pasmens, lei rasons prefondas de la volontat d'invasion japonesa son mau compresas (expansionisme, volontat d'ocupar lei samorais, volontat de renforçar lo poder dau clan Toyotomi ?).
Lo premier fach concrèt dau projècte japonés es una demanda formulada en 1587 per Toyotomi Hideyoshi per passar per Corèa per menar son ataca. Pasmens, lo rèi corean Seonjo (1567-1608), qu'entreteniá de relacions bònas amb China, refusèt. Aquò entraïnèt alora una transformacion dei plans d'Hideyoshi : en plaça d'una ataca dirècta còntra China, preferiguèt conquistar la peninsula coreana en vista de dispausar d'una bòna basa per preparar una ofensiva ulteriora contra lo territòri Ming. Après un refús suplementari en 1591, lei Japonés adoptèron definitivament aqueu plan e decidèron d'organizar una invasion suspresa en Corèa per mai de 1592.
Debanament[modificar | Modificar lo còdi]
L'invasion de 1592[modificar | Modificar lo còdi]
La preparacion nipona durèt plusors mes en 1591. Permetèt de reünir una importanta flòta d'invasion compausada d'au mens 500 naviris de combat e 700 naviris de transpòrt. Aquela fòrça capitèt de transportar una armada estimada entre 158 000 e 184 000 òmes[2]. Coma lei Coreans, ocupats per d'operacions militaras au nòrd de la peninsula, avián pas preparat de defensas, lo desbarcament foguèt un succès aisat. De mai, lei fòrças japonesas èran ben equipadas, compres amb d'armas de fuòc, e aviá preparat lo pilhatge de la region per trobar d'avitalhaments.
Ansin, l'important pòrt de Pusan foguèt aisament conquistat après un sètge de dos jorns (24-25 de mai de 1592[3]) e l'armada japonesa arribèt a l'entorn de Seol tre lo 12 de junh[4]. En parallèl, la màger part dei ressorsas necessàrias a l'esfòrç de guèrra foguèron sasidas. Una partida foguèt dirigida vèrs Japon, especialament lei presoniers que foguèron venduts ai marchands d'esclaus portugués[5][6]. Puei, en contuniant vèrs lo nòrd, lei Japonés agantèron lei flumes Yalu e Tumen.
La còntra-ofensiva de l'amirau Yi Sun-sin[modificar | Modificar lo còdi]
Se lei fòrças terrèstras coreanas èran largament inferioras ai tropas japonesas, Corèa dispausava d'una flòta modèrna e ben entraïnada. Comandada per l'amirau Yi Sun-sin, alinhava au mens 24 naviris pesucs e 80 naviris leugiers destinats au combat e equipats d'artilhariá. Èra tanben sostengut per d'arsenaus ben avitalhats. Enfin, teniá quauquei naviris tartugas que prefiguravan lei cuirassats dau sègle XIX. En fàcia, lei Japonés avián subretot de naviris leugiers armats de marins dotats de mosquets. Èran eficaç en combat raprochat, mai mancavan globalament de poissança de fuòc.
Dins aquelei condicions, la marina coreana ganhèt plusors combats navaus a Sacheon (29 de mai de 1592), a Dangpo (2 de junh) e a l'illa Hansan (8 de julhet). Decimèt la flòta japonesa, çò que causèt pauc a cha pauc de problemas d'avitalhament per lei fòrças terrèstras japonesas.
L'intervencion chinesa[modificar | Modificar lo còdi]
En julhet de 1592, l'emperaire chinés Ming Shenzong (1572-1620) comencèt de mandar un còrs expedicionari en Corèa per sostenir lei Choson. Pasmens, dins un premier temps, aquelei fòrças èran de solament 5 000 òmes e lor objectiu èra de preparar la dubertura de negociacions en vista de partejar la peninsula entre un nòrd sota influéncia chinesa e un sud somés ai Japonés. Dins aquò, l'ofèrta foguèt refusada e China se preparèt a una guèrra vertadiera.
En genier de 1593, lei Ming mandèron ansin una armada de 100 000 òmes en Corèa e organizèron la defensa de plusors pòrts. Lo comandament d'aquelei tropas foguèt fisat ai generaus Li Rusong e Song Yingchang. En febrier, capitèron d'establir un liame amb lei fòrças coreanas. Lei dos aliats ataquèron lei Japonés dins la region de Pyeongyang. Batuda, l'armada nipona deguèt se retirar dins la region de Seol. Après aquela batalha, lei negociacions reprenguèron e lei Japonés abandonèron la màger part de sei conquistas franc dau pòrt de Pusan e dei fortificacions vesinas.
La trèva[modificar | Modificar lo còdi]
La trèva entre lei dos camps durèt tres ans. Durant aqueu periòde, Japon entretenguèt una pichona fòrça de 16 000 òmes e divèrseis escambis diplomatics aguèron luòc entre China e Japon. En particular, lei Chinés acceptèron de reconóisser Toyotomi Hideyoshi coma rèi de Japon dins lo quadre dau sistèma sinocentrista. Pasmens, aquò èra solament un objectiu segondari per Hideyoshi que revendicava lo contraròtle dirècte de quatre províncias coreanas.
De diplomatas japonés e chinés assaièron de trobar una solucion per lo contentar. Presentèron donc lo tractat de patz coma una capitulacion japonesa. En cambi, l'archipèla èra « reconegut » coma vassau tributari de l'Empèri, çò que permetiá lo mantenement dei Japonés dins la peninsula. La descuberta de la vertat per Hideyoshi menèt a la represa de la guèrra a la fin de 1596.
L'invasion de 1598[modificar | Modificar lo còdi]
En junh de 1597, lei Japonés desbarquèron 140 000 òmes dins la peninsula. En fàcia, lei Coreans e lei Chinés capitèron de mobilizar una armada de 75 000 òmes. Aqueu còp, lei Japonés se turtèron a una resisténcia organizada, mai poguèron agantar Seol en aost. Puei, conquistèron l'illa d'Han-san, basa principala de Yi Sun-sin, e destruguèron la màger part de la flòta coreana. Pasmens, dins lo corrent de l'ivèrn, una manòbra sinocoreana menacèt d'enceuclament una partida importanta de l'armada japonesa que deguèt se retirar vèrs lo sud.
Durant aqueu periòde, lei Coreans tornèron organizar sei fòrças navalas. Per aquò, Yi Sun-sin, tombat en desgràcia, foguèt liberat e restaurar dins sei foncions. Lo 16 de setembre de 1597, infligiguèt una gròssa desfacha a la flòta japonesa a la batalha de Myong-Yang (130 naviris destruchs sus 333. Mai lei tropas terrèstras japonesas resistiguèron victoriosament ai batalhas de Sunchon e de Sachon.
La mòrt de Toyotomi Hideyoshi entraïnèt la fin de l'ataca japonesa a partir dau 18 de setembre de 1598. D'efiech, desenant interessat per la guèrra de succession, lei clans japonés retirèron sei tropas. Durant aquela operacion, una partida de sei naviris foguèron destruchs a la batalha de No Ryang lo 19 de novembre de 1598. Dins aquò, Yi Sun-sin foguèt tuat durant aqueu combat.
Consequéncias[modificar | Modificar lo còdi]
Après 1598, lei dos camps arrestèron lei combats. Lei fòrças sinocoreanas mancavan de ressorsas per contuniar lo combat e lei Japonés, egalament decimats, se concentrèron sus lei guèrras de succession menadas per prendre la plaça de Toyotomi Hideyoshi. Lo venceire d'aquelei conflictes, Tokugawa Ieyasu, èra pas interessat per una perseguida de la guèrra en Corèa. Lei negociacions de patz durèron fins a 1608. Foguèron menadas per lo clan Sō de l'illa de Tsushima que voliá restaurar lo comèrci nipocorean. Lei problemas principaus foguèron la liberacion dei presoniers e lo castigament d'un grop de soudats japonés aguent profanat lei tombas reialas de la dinastia Choson. Regardant lo premier ponch, lei Sō trobèron ò crompèron un nombre sufisent de presoniers per contentar lei Coreans. Regardant lo segond, liurèron un grop de bandits que foguèron presentats coma lei profanators. En 1608, lo comèrci entre Japon e Corèa foguèt ansin restablit e la patz durèt fins a la Premiera Guèrra Sinojaponesa a la fin dau sègle XIX.
Lo conflicte causèt probablament la mòrt de 100 000 soudats japonés, principalament de samorais fidèus au clan Toyotomi e a sei vassaus dirèctes. Relativament preservadas per lei combats, leis armadas dau clan Tokugawa prenguèron ansin lo poder dins l'archipèla a l'eissida de la batalha de Sekigahara en 1600. Per lei Ming, lei pèrdas foguèron pus limitadas (aperaquí 30 000 òmes[7][8]) mai lo còst dau conflicte aguèt un impacte fòrça negatiu sus lei finanças publicas. Lo govèrn deguèt aumentar leis impòsts, çò qu'agravèt la crisi economica que tocava ja l'Empèri. La guèrra d'Imjin marquèt donc lo començament dau declin dei Ming que perdiguèron lo poder en 1644. Lei consequéncias pus negativas dei combats foguèron per Corèa que foguèt l'objècte de pilhatges sistematics tant per lei tropas japonesas que per lei tropas chinesas. Lei teissuts agricòla (canaus d'irrigacion, culturas, etc.), artesanaus (de desenaus de miliers d'artesans tuats) e urbans (destruccion de la màger part dei vilas e dei vilatges) èran anientats e lo nombre de victimas es estimat a un milion. La capacitat de produccion agricòla dau reiaume passèt ansin de 1,7 milion de kyols (unitat de taxa locala) a 541 000, çò qu'illustra l'amplor dei destruccions.
Annèxas[modificar | Modificar lo còdi]
Liames intèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]
- (fr) Pascal Dayez-Burgeon, Histoire de la Corée : des origines à nos jours, París, Tallandier, 2017.
- (en) Karl W. Eikenberry, « The Imjin War », Military Review, vol. 68, n° 2, 1988, pp. 74-82.
- (en) Stephen Turnbull, Samurai Invasion: Japan's Korean War 1598-98, Cassell & Co, 2002.
Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ (ja) Akira Hashiba, 本能寺の変、キリシタンの史料から探る 新書「キリシタン教会と本能寺の変」, Kosho Kojitsu, Asahi Shimbun, 11 de julhet de 2020.
- ↑ (en) George Bailey Sansom, A History of Japan, 1334–1615, Stanford University Press, 1961, p. 353.
- ↑ (en) Samuel Hawley, The Imjin War, The Royal Asiatic Society, Korea Branch/UC Berkeley Press, 2005, pp. 142, 145 e 241.
- ↑ (en) Stephen Turnbull, Samurai Invasion: Japan's Korean War 1598-98, Cassell & Co, 2002, p. 24.
- ↑ (en) Yasunori Arano, The Formation of a Japanocentric World Order, International Journal of Asian Studies, p. 199.
- ↑ (en) Tang Kaijian, Setting Off from Macau: Essays on Jesuit History during the Ming and Qing Dynasties, Brill, 2015, p. 93.
- ↑ (en) Stephen Turnbull, Samurai Invasion: Japan's Korean War 1592–98, Cassell & Co, 2002, p. 222.
- ↑ (en) Stephen Turnbull, Samurai Invasion: Japan's Korean War 1592–98, Cassell & Co, 2002, p. 230.