Sonet

Lo sonet es un tipe d'estròfa poetica d'origina italiana compausada per catorze vèrses amb un nombre de sillabas variablas (existís de versions italianas e castelhana d'onze sillabas per vèrs).

Los vèrses s'organizan en quatre estròfas: dos quatrins (estròfas de 4 vèrses) e dos tercets (estròfas de 3 vèrses). Encara que la distribucion del contengut del sonet es pas fixada, se pòt dire que lo primièr quatrin presenta lo tèma del sonet e que lo segond l'amplifica o lo desvolòpa. Lo primièr tercet dona l'idèa centrala, o exprimís de sentiments ligats al tèma dels quatrins. Lo tercet final, aquel qu'es mai pertocant, acaba amb una reflexion greva o amb un sentiment prigond (dins ambedos cases, desligats dels vèrses precedents). D'aquel biais, lo sonet classic presenta una introduccion, un desvolopament e una conclusion dins lo darrièr tercet, que balha d'un biais un sens al rèsta del poèma.

De Sicília, d'ont es originari, lo sonet passèt dins l'Itàlia centrala, que l'utilizèron los poètas del dolce stil nuovo: Guido Guinizzelli (1240 - 1276) e Guido Cavalcanti (1259 - 1300) entre d'autras.

Dins lo sègle XIV, Dante Alighieri escriguèt fòrça sonets amoroses consacrats a la sieuna amada Beatrice Portinari, e reculhits dins son libre Vita Nuova. Mas lo sonet mai influent del sègle es, sens dobte, aquel del poèta Francesco Petrarca, lo Canzoniere (Cançonièr), que lo sonet se revèla coma l'estructura mai adaptada per l'expression del sentiment amorós. Jos l'influéncia de Petrarca, lo sonet s'espandís al rèsta de las literaturas europèas. Los representants màgers per la lenga francesa son Clément Marot, e Joachim du Bellay, Pierre de Ronsard. Lo sonet foguèt introduch en lenga anglesa pel poèta Thomas Wyatt, e seguèron Edmund Spenser e subretot William Shakespeare. Foguèt introduch en lenga portuguesa per Sá de Miranda e tanben utilizat per Luís de Camões. En lenga castelhan foguèt adaptat per Íñigo López de Mendoza e Juan Boscán amb Garcilaso de la Vega. Se trapa pel primièr còp en lenga catalana amb Pere Torroella puèi Pere Serafí,

La rima del sonet

Pasmens s'existís diferentas versions de la rima d'aquela estròfa, se considèra que la rima classica del sonet es consonanta. Dins los dos quatrins, pòt èsser tant crosada coma encadenada (ABBA o ABAB), e pòt variar dins los dos quatrins o se manténer la meteissa. Los dos tercets riman tanben en consonanta e seguisson mai sovent los modèls CDE CDE, CCD EED, CCD DEE o CDC DCD.

Lo sonet en lenga occitana

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

D'entre los poètas occitans màger avent utilizat lo sonet i a Pèire Godolin e per exemple son Segonda Floreta:

Bèlas de qui le Cèl manlèva le visatge
Quand vòl brodar de lums son grand abilhament,
E dont la galhardiá fòrça tan doçament
Que tot còr va bocar jos l'arquet d'un mainatge;

Guinholet e Lirís, perleta del vilatge
Vos desiran far part de lor contentament,
Quand pifres e clarins, d'un gai resonament,
Cercan de gratilhons les pès e le coratge;

Sense nos mespresar per n'èstre que Pastors
Venètz tastar le gaug de vòstres servitors,
E guimbar bravament sur l'erbeta florida.

Un Decembre d'afars non nos tòrra jamai,
A l'An de nòstra umor non se tròba que Mai
Que de mila plasers nos corona la vida.

Se cal tanben far mencion de Loís Belaud de la Belaudiera, Jacòb de Gassion o Guilhèm de Sallusti deu Bartàs per exemple.