Set
_-_Thirst_(1886).jpg)
La set es la sensacion del besonh de beure e caracteriza una manca d'aiga per l'organisme. La set es un mecanisme de regulacion neuroendocriniana (jol contraròtle de l'ipotalam) qu'interven dins le comportament de bevenda en « alarmant » l'organisme que responda a la necessitat de s'abeurar.
La set es ligada al procediment d'osmoregulacion e traduch, amb la fam e lo sòm, lo besonh de satisfar un dels besonhs vitals màger de gaireben totes los èssers vivents.
Apareis que buvèm quand avèm set; mai la set seriá un mecanisme d’alèrta, mai que de regulacion. Es un indicator de marrida idratacion. Pasmens, pas cap d'estudis scientific permet de sosténer la recomandacion que cal beure 1,5 litre d’aiga cada jorn per èsser en bona santat[1]. Beure a sa set seriá plan sufisent. En efièch, beure fòrça aiga permet pas de melhorar la foncion renala e d’eliminar mai de toxinas, empacha pas de grossir e ajuda pas a aver una bèla pèl. Autra topic: lo manca d’aiga provòca pas de mals de cap[2].
La consomacion d’aiga es fisiologicament regulada per la sensacion de set qu'apareis quand l’organisme ja lo manca sa sèrva idrica (75 % del pes corpoael pel noiregat, 50 % per la personas d'edat):
- Pel l’enfant la sensacion de set apareis quand ja se perdèt 3 % de sa sèrva idrica
- Per l’adult la sensacion de set apareis quand se perdèt de 3 a 5 % de la sèrva idrica
- Per la persona d'eadat de mai de 70 ans la sensacion de set apareis quand ja se perdèt 5 a 7 % de sa sèrva idrica[3].
Patologia de la set
[modificar | Modificar lo còdi]Per l'Òme e l'animal, de malautiás provòcan una atenuacion o un retard de la sensacion de set, veire una vertadièra fòbia de l'aiga (la ràbia per exemple)
Al contrari, d'autras malautiás aumentan la sensacion de set (de fèbres) o encoratjan lo malaut a beure de tròp. Atal, existís una maladutiá supausada èsser una malautiá mentala ligada a la set: la potomania. Lo malaut pòt beure fins a 10 litres d'aiga per jorn e aquò a una repercussion nefasta suls rens que filtran pas mai coma cal.
De constats realizats per l'òme pendent de malautiás (diabètis insipida[4]), o après un traumatisme o una operacion quirurgicala[5], coma d'estudis sul modèl animal mòstran que de lesions cerebralas pòdon modificar la sensacion de set[6].
Un cercle viciós pòt tanben s'establir per de personas bevon de quantitats importantas de bevendas diureticas (mai buvon, mai urinan e mai lo sentiment de set contunha. Aquel fenomèn poiriá participar a unas formas d'alcoòlisme (acqueridas via la consomacion de bièrra qu'es diuretic e alara que l'alcoòl pòt perturbar la produccion de l'ormòna antidiuretica[7]).
Mecanisme
[modificar | Modificar lo còdi]La set interven dins lo manten del bilanç idric. Regula las dintradas d'aiga dins l'organisme, realizant una accion complementària a aquela de l'ormòna antidiuretica (ADH) que regís las sortidas d'aiga[8].
Los mecanismes que regisson la set son pas perfièchament coneguts[9]. La pèrda d'aiga se manifèsta per dos fenomèns, l'un al nivèl intracellular (2/3 de la sèrva idrica), l'autre al nivèl extracellular (1/3 de la sèrva idrica): la pression osmotica al sen de las cellulas aumenta, alara que l'ipovolemia, es a dire la dimininucion del volum sanguin, provòca una bassa de la tension arteriala.
Los mecanismes en jòc (mas non pas lor sensibilitat e l'importança de las responsas) semblan plan pròche pels mamifèrs e los ausèls segon una experiéncia facha sus de colombs. Aqueles darrièrs someses a d'estimuli coneguts per induire la set pels mamifèrs presentan d'efièch pro comparables per l'injeccion a d'ausèls d'en primièr assadolats d'una solucion (en intravenosa) d'una solucion ipertonica de NaCl, o per l'injeccion intraperitoneala d'un adulterant[10] coma lo polietilèn glicòl iperoncotic (amb un effièch rapid[11], dòsidependent e mai important per l'ausèl que pel rat), o per una perfusion soscutanèa d'angiotensinamid o d'isoprenalina o encara d'extrach de ren de pol alara que la renina de pòrc a pauc d'efièch sus la set de l'ausèl. Dins aquela experiéncia, la liura consomacion d'aiga de l'ausèl après intravenosa de solucion ipertonic de NaCl egalèt lo volum necessari a la dilucion de l'isotonia. La sensibilitat del colomb a l'isoprenalina e de l'angiotensinamida es mendre o egala a aquela dels rats, mas en reponsa los colombs bevon fòrça mai que los rats. Los efièch de dos d'aqueles estimuli s'adicionan per lo NaCl e lo polietilèn glicòl iperoncotic. Una pichona pèrda de sang (5 ml de sang per kg de pes corporal) induch pel colomb lo reflèxe de beure, mas gaireben 4 oras mai tard, alara qu'una gròssa pèrda de sang es sens efièch sus aquel reflèxe.
Deteccion al nivèl intracellular
[modificar | Modificar lo còdi]Quand lo volum d'aiga a l'interior de las cellulas diminuís, la concentracion en solutats, coma los ions sòdi o clorur, aumenta e provòca atal una iperosmolaritat. Aquela darrièra es detectada per d'osmoreceptors situats dins l'organ vascular de la lama terminala (OVLT) e l'organ subfornical (SFO), que se trapan ambedos d'entre los organs circumventriculars, partida de l'ipotalam fòra de la barrièra ematoencefalica[12].
Deteccion al nivèl extracellular
[modificar | Modificar lo còdi]Autres significacions
[modificar | Modificar lo còdi]Per analogia, lo tèrme set es emplegat dins d'expressions coma « aver set de coneissença ». La religion parla per exemple de « set de Dieu ».
Dins lo bodisme, la « set », o « aviditat », correspond al mot sanscrit tṛṣṇā.
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑
- ↑ D. Negoianu, S. Goldfarb, "Just Add Water", Journal of the American Society of Nephrology,2008;19(6):1041-3.
- ↑ .
- ↑ Gautier, E., & Prader, A. (1956).
- ↑ Kourilski, R., David, M., Sicard, J., & Galey, J. J. (1942).
- ↑ Tangaprégasson, M. J., Tangaprégasson, A. M., & Soulairac, A. (1974).
- ↑ Baisset, A., & Montastruc, P. (1962).
- ↑ Claude Martin, Bruno Riou, Benoît Vallet, Physiologie humaine appliquée, Editions Arnette, 2006, 455-470 ISBN: 2718411376.
- ↑ David L. Costill, Jack H. Wilmore, Physiologie du sport et de l'exercice: Adaptations physiologiques à l'exercice physique, De Boeck Université, 2006, 361-368 ISBN: 2804150186.
- ↑ Dennis A. Vanderweele (1974), The effects of taste adulteration, hypertonic, and hyperoncotic solutions on water ingestion in the gerbil; Animal Learing & Behavior, Vol. 2 (4), 309-312
- ↑ Susan Kaufman, Hans-Peter Kaesermann et Georges Peters (1980), The mechanism of drinking induced by parenteral hyperoncotic solutions in the pigeon and in the rat ; 1980-04-01 The Journal of Physiology, 301, 91-99.
- ↑ https://web.archive.org/web/20080720181443/http://physiologyonline.physiology.org/cgi/content/full/19/1/1
Ligam extèrne
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Wettendorff, H. (1901). Modifications du sang sous l'influence de la privation d'eau: contribution a l'étude de la soif.
- (fr) Peters, G. (1980) Mécanismes de réglage de l'ingestion d'eau [physiologie animale, soif]. Journal de Physiologie, 75.
- (en) S. Kaufman, G. Peters (1980). Regulatory drinking in the pigeon Columba livia. American Journal of Physiology-Regulatory, Integrative and Comparative Physiology, 239(3), R219-R225 (résumé).