Pensada laterala

La pensada laterala es un ensems de tecnicas teorizadas per Edward de Bono, Doctor maltés en medecina e en filosofia, Master en psicologia e fisiologia e autor de mai d'un libres sus la creativitat. Aquel ensems de metòdes de resolucion de problèma consistís a abordar los problèmas jos mai d'un angles al luòc de se concentrar sus una apròcha unica.

Definicion e aplicacion

La pensada laterala se definís per oposicion a la pensada verticala, qu'es la pensada classica, caracterizada per la continuitat entre las estapas e la validacion pas a pas de las ipotèsis e de cada resultat intermediari. Dins pensada verticala, una idèa que son aplicabilitat es pas validada es rebutada e es mai considerada dins la seguida del procèssus. L'invalidacion d'una idèa en pensada verticala se fa classicament mejans las objeccions seguentas:

• es pas coma aquò
• fonciona pas
• es pas una novèla idèa
• es tròp car
• es irrealista
• es estupid

A contrario, la « pensada laterala » ajuda l'innovacion considerant que l'imaginacion d'une solucion impossibla o irrealista pòt servir d'estapa a la descobèrta d'una solucion possibla eventualament innovanta. Las estapas potencialament illogicas servisson alara de « trempolin » cap a d'autras idèas, elas meteissas realizablas o non, fins a l'obtencion d'una solucion valida. La basa de la pensada laterala consistís atal a realizar de « sauts discontinús », eventualament dins lo domeni de l'impossible, sovent illogics, mas totjorn dins una optica de « cambi ». La solucion donada apareissent a posteriori incontestablament logica (aquò essent naturalament necessari per qu'aquela solucion siá considerada coma valabla).

Aquelas discontinuitats pòdon èsser provocadas de mai d'un biais (Cf. Tecnicas), per exemple en inversant o en exagerant lo problèma, considerant de solucions practicas o d'analogias amb de problèmas venent d'un domeni fòrça diferent, o encara en utilizant de mòts aleatòris coma estimilus.

Aquela tecnicas de pensada son doncas d'una granda utilitat dins los procèssus creatius e dins la resolucion dels problèmas.

Tecnicas de pensada laterala

Aqueles metòdes se distinguisson per l'ajuda que donan per sortir dels esquèmas de pensada que nòtre cervèl bastiguèt al fil de nòstras experiéncias. Aquel fenomèn es lo qu'interven dins l'umor, qu'implica la desconnexion d'una estructura cap a una autra, a priori non ligada, mas a posteriori justificada. Aquela desconnexion se percep per exemple dins los jòcs de mots; lo doble sens essent lo mecanisme que provòca aquel cambi d'estructura (contèxte).

Abans tota utilizacion d'un d'aqueles metòdes, seriá util de mencionar lo caractèr irrealista d'idèas intermediàrias que seront suggerida. Edward de Bono suggerís l'utilizacion de tèrme po abans aquelas prepausas. po podent se traduire per Operacion de Provocacion (provocation operation). Aquela estapa evitant los tipes d'objeccion mencionada de per abans. Aquelas suggestions de provocacion pòdon tanben intervenir de biais involontari al cors de la recèrca d'idèas novèlas (e mai es quand intervenon de biais fluide que lo procèssus de creacion es pus eficaç).

L'operacion de provocacion se pòt far dels biaisses seguents:

• exageracion del problèma
• inversion dels objèctes considerats (« po, Los avions deurián poder aterrar de revèrs »)
• oposicion del problèma (« Las usinas deurián posar l'aiga en aval dels rius que posan ». Aquela idèa demanda pas de trempolin e es directament aplicabla, e aplicada dins qualques païses)
• distorsion dels faches
• desviacion de l'usatge (« po, Las veituras deurián aver de ròdas carradas »: aquel exemple es detalhat en dejós)
• l'utopia
• Tecnica de l'escapada, que consistís a s'escapar volontàriament de la dralha principala (per mejan de las tecnicas citadas en dessús per exemple)
• Lo destriament aleatòri d'un mot del diccionari, servissent d'estimulus per rebombar cap a una autra via de reflexion.

Illustracion per l'exemple

Exemple 1

« Las veituras deurián aver de ròdas carradas »

Exemples de suggestions e d'eventualas solucions venet d'aquela prepausa:

• utilizar de pneumatic de geometria e de pression variabla,
• aquelas veituras poirián rodar dins los escalièrs → Utilizacion de 3 ròdas per montar los escalièrs ; Çò que se trapa per de valisas,
• perque s'utilizariá pas un sol plan de contacte ? → veituras d'esqui; çò qu'es lo cas sus las motonèus,
• los tusts poirián èsser amortits per una suspension d'evolucion programada, o evoluant activament → La suspension oleopneumatica e la suspension idropneumatica ne son d'aplicacions.

Exemple 2

Consideram la question:

« Prenguèt doas oras a dos òmes per escavar un trauc de dos mètres de prigondor. Quina prigondor seriá estada atenguda se dètz òmes avián escavat pendent doas oras?  »

La responsa sembla d'èsser 10 mètres de prigondor. Aquela responsa supausa que la persona qu'i sosquèt seguèt un simple rasonament matematic suggerit per la descripcion donada, mas se pòt generar d'idèas de pensada laterala sus çò qu'influís la talha del trauc, çò que pòt menar a de responsas diferentas:

• un trauc pòt aver besonh d'èsser d'una cèrta forma o talha doncas l'escavacion pòt s'acabar d'ora a la prigondor demandada
• mai un trauc es prigond, mai cal d'esfòrç per l'escavar, donat que la tèrra a evacuar deu èsser levada mai naut per aténher lo nivèl del sol. I a un limit de prigondor per qu'un trauc pòsca èsser cavat pels umans sens aver besonh d'escalas o de cabralèva per rebutar la tèrra, e 10 mètres es al delà d'aquel limit.
• las jaças de tèrra mai prigondas pòdon èsser mai dificilas a escavar, se pòt aténher la pèira o una jaça freatica.
• cada persona que cava a besonh de plaça per utilizar una pala
• es possible qu'amb mai de gents trabalhant sus un projècte, cada persona venga mens eficaça a causa de mai de possibilitats de distraccion, la suposicion que podèm se destibar, mai de personas amb que parlar, eca.
• mai d'òmes poirián trabalhar en alternància per cavar pus lèu e pus longtemps
• i a mai d'òmes mas i a mai de palas ?
• las doas oras cavadas per dètz òmes pòdon èsser jos de condicions climaticas diferentas que las doas oras cavadas per dos òmes.
  • la pluèja pòt inondar lo trauc per empachar l'escavacion
  • la temperatura pòt gelar los òmes abans qu'acaben
• Seriá melhor d'aver cinc traucs de dos mètres cadun?
• los dos òmes pòdon èsser una equipa d'engenhariá amb de maquinas.
• los uèits òmes suplementaris pòdon èsser pas sufisament fòrts per cavar, o ben mai fòrts que los dos primièrs.
• quand emplegam dètz òmes sus una meteissa tasca cal ne servar dos coma bailes e sonque uèit, o mens, cavan.
• los dètz òmes an totes dos braces?
• los uèit òmes suplementaris son vius? Se non, es benlèu per aquò que los dos primièrs cavan un trauc.

Publicacions

• Lateral thinking: creativity step by step; Edward De Bono; ed: Harper & Row, 1970[1]
• Po: Beyond Yes and No; Edward De Bono; ed: Penguin Books; 1972
• Serious creativity: using the power of lateral thinking to create new ideas; Edward De Bono; ed: HarperBusiness [2]