Patinatge artistic
Lo patinatge artistic es un espòrt e un art realizat sus la glaça amb de patins de glaça.
Es un espòrt plan popular en America del Nòrd, en Euròpa e en Asia (subretot al Japon). Segon los estudis media es lo sol espòrt a èsser mai regardat per las femnas que per los òmes.
Istoric
[modificar | Modificar lo còdi]Los primièrs patins de glaça son realizat amb d'òs de buòu o d'autre animal en lama prima e polida. Son utilizats coma mejan de locomocion. Las primièras lamas d'acièr apareisson enseguida permetent al patinatge de venir un vertadièr divertiment, coma se vei dins la pintura olandesa.
1813: publicaccion a París de l’obratge de Jean Garcin: « Lo verai patinaire o los principis sus l’art de patinar amb gràcia », que dona las prumièras basas del patinatge dich « artistic ».
1879: la primièra edicion dels campionats de Granda Bretanha de patinatge artistic se debana l'8 de decembre.
1882: a l'escasença de la primièra competicion de patinatge artistic a Viena, lo patinaire Norvegien Axel Paulsen inventa la figura axel.
1891: primièra edicion dels campionats d’Euròpa de patinatge artistic e de patinatge de velocitat a Amborg.
1892: fondation de l'Union internacionale de patinatge (UIP), ISU en anglés (International Skating Union), en juilhet.
9-10 febrièr de 1896: primièra edicion dels campionats del mond de patinatge artistic a Sant Petersborg.
1898: lo Suedés Ulrich Salchow passa sa figure, lo «Salchow».
1902: primièra participacion al campionat del mode d'una femna Madge Syers, que se classa segonda.
1903: l'ISU exclusís las femnas, volent que participan a un campionat feminin separat.
1906: organizacion de la primièra espròva femenina als campionats del mond.
1908: los cobles apareisson en competicion a l'escasença de las primièras olimpiadas del patinatge artistic.
1950: començament de la dança sus glaça en competicion oficiala als campionats del mond de Londres.
1976: començament oficial de la dança sus glaça als Jòcs olimpics a Innsbruck, Àustria.
1999: creacion dels primièrs Campionats dels Quatre Continents per l'America, l'Asia, l'Africa e l'Oceania.
2000: primièr campionat del mond de patinatge sincronizat a Minneapòlis, EUA.
2003: tèst del novèl sistèma de marcatge CoP per las competicions del Grand Prèmi ISU seniors.
Equipament
[modificar | Modificar lo còdi]Los Patins
[modificar | Modificar lo còdi]- La lama de patinatge es corba de l'abans ca al rèire, creant un arc de cercle que lo rai màger varia entre 1,83 m e 2,94 m. Recentament, de lamas parabolicas foguèron realizasada per aumenter l'estabilitat del patinaire sus la glaça. La lama a tanben una colissa/una rega al centre sus sa longor; un cròt sul dejòs de la lama la divisa en dos caires diferents, l'exterior (defòra) e l'interior (dedins). Lo benaise amb la poténcia de butada e de limpada modtrada pels patinaires d'elèit venon del fach que l'utilizacion coma cal dels caires per generar de velocitat amb mendre esfòrç.
- Los patins de patinatge artistic son diferents dels patins d'oquei que tenon un ensemble de dents o de puntas de forma e de talha diferentas al debant de la lama. Las dents son utilizadas subretot pels sauts e deurián pas èsser utilizadas pendent las butadas o los virolets.
- Las bòtas de patinatge son realizadas tradicionalament amb de sisas de cuer. Dempuèi d'annadas, las bòtas son fachas amb de materials sintetics se motlant a la calor son vengudas al vam, combinant soliditat e leugiereta. Los darrirèr desvelopaments en matèria de cauçadura repausan sus l'utilizacion d'una bòta articulada a la cavilha, donant un supòrt lateral e permetent mai de flexibilitat e d'amplitud de movement. Las lamas son montadas sus la sòla.
- D'emparalamas son plaçats sus las lamas, quand lo patinaire deu caminar fòra de la glaça.
Los Costums
[modificar | Modificar lo còdi]- Los coissins culals son d'autres pèças d'equipament plaçats a l'interior dels vestits utilizats per amendrir l'impacte de las casudas pendent lo periòde d'aprentissatge de sauts novèls.
- Lo vestit portat va de las cauças, jupas, colants, raubes, vestits d'una pèça, totes flexibles per modelar las linhas de patinaire e permetre tota l'amplitud de movement.
- De patinadoiras possedisson un arnesc per ajudar los patinaires a aprene de sauts novèls.
Patinadoiras
[modificar | Modificar lo còdi]Ara, se trapa de patinadoiras en mai del Canadà, als EUA, en Suècia o dins d'autres païses afan d'oquei o de patinatge, tanben un pauc partot dins lo mond, coma en Espanha ou en Africa (en Còsta d'Evòri).
Las competicions
[modificar | Modificar lo còdi]Existís fòrça competicions que los campionats nacionals, mas tanben las competicions internacionalas mai sovent piejadas per l'ISU coma Grand Prèmi ISU, los campionats d'Euròpa, dels Quatre Continents, del mond e los Jòcs olimpics.
Las competicions separan los patinaires en quatre disciplinas:
- patinatge individual per femnas
- patinatge individual per òmes
- patinatge en coble (als sauts s'apondon alara, entre autres, de portats)
- dança sus glaça (realizada en coble, se destria del patinatge en coble per l'abséncia de sauts e lo respècte dels ritmes de danças classicas coma la valsa, lo tangò, etc.)
Las espròvas de caduna d'aquesta disciplinas son separadas en doas partidas: lo programa cort (2 min 30 a 2 min 50 s maxim amb d'elements obligatòris) e lo programa liure (4 min a 4 min 30 s, coregrafia liura).
La marca
[modificar | Modificar lo còdi]L'« ancian » sistèma de jutjament realizat en 1905, nomenat 6.0, a fòrça de criticas (escandal dels Jòcs olimpics d'ivèrn de 2002), un sistèma novèl de jutjament nomanat CoP (Code of Points) es ara utilizat per totas las competicions ISU dempuèi las sason 2004 - 2009 e pels primièr còps als Jòcs olimpics d'ivèrn de Turin en 2006.
Las figuras
[modificar | Modificar lo còdi]Los sauts
[modificar | Modificar lo còdi]- Los sauts de caire
- La saut de valsa
- L'Axel
- Lo bocla o Rittberger
- Lo Salchow, lo doble salchow
- Thorren
- Los sauts picats
- Lo Lutz (patinatge), lo doble lutz
- Lo bocla picat
- Lo flip, lo doble flip
- Una combinason de sauts es un encadenament de dos o tres sauts consecutius, amb presa d'apèl del segond saut sul caire de recepcion del primier saut e atal contunha. Se pòt combinar lo primièr saut amb un saut de bocla, o amb un bocla picat.
- Una sequéncia de sauts es un encadenament de sauts (2 o mai) ligats per de passes pichons, tot gardant un ritme. Pòt pas i aver de 360 gras de rotacion entre l'atterrissatge del primièr saut e l'apèl del segont saut per que la sequéncia siá valabla.
- Los movements de sauts son de « pichons » sauts, non considerats coma elements, mas puslèu coma de movements de ligam:
- Sauts escartats (semiflip escartat, flip escartat)
- Saut a la russa (russian split)
- Saut de cabra (stag)
- Walley
- Torn jetat (falling leaf)
- Saut de conilh / pas de gigant
- Saut de tres
Los virolets
[modificar | Modificar lo còdi]- Los tres virolets de basa:
- Lo virolet de pè (inclusissent lo cambrat)
- Lo virolet setat
- Lo virolet alongat o virolet arabèsc
- Los virolets sautats
- Tot virolet de basa inclusissent un saut a la dintrada.
- Las combinasons de virolets inclusissent al minim un cambiament de posicion e/o de pè e/o de caire.
Los passes e retornaments
[modificar | Modificar lo còdi]- Los retornaments
- Lo tres
- Lo doble-tres
- L'acolada (bracket)
- Lo mohawk
- Lo choctaw
- La contra-acolada (rocker)
- Lo contra-tres (counter)
- La bocla
- La vòlta (twizzle)
- Lo pivòt
- La veitura
- Los passes
- Lo crosat
- Lo caçat
- Lo rotlat
- Lo progressiu
- Lo pas de valsa
- Existís tres desenhs de seguida de passes (jòc de pès):
- de linha drecha (mediana, diagonala)
- de serpentin (dos o tres lòbes)
- circular
Las actituds e movements de transicion
[modificar | Modificar lo còdi]- La fenda / La fenda cambrada
- La fenda electrica (popularizada per Ivan Lopchenko)
- L'arabèsca
- La fenèstra
- Lo tir al guit / la cadièira
- La reiala
- L'aigla - reiala
- Lo Besti-squat
- La fenda Ina Bauer
- La dedins Gilletti o cisne
- La Biellman
- La Y / La Y capvirada
- La canadiana
L'idroblading o l'aranha se referís a de posicions realizadas sus un caire prigond amb lo còrs mai près de la glaça que possible dins lo plan orizontal.
Los portats o levadas
[modificar | Modificar lo còdi]L'ISU a regropèt los tipes de portats o levadas en 5 diferents grops, segon lo nivèl de dificultat:
- Grop 1 – Portats/levadas amb presa sota los braces
- Grope 2 – Portats/levadas per la tailha
- Grope 3 – Portats/levadas per l'anca
- Grope 4 – Portats/levadas min dins la man
- Grope 5 – Portats/levadas laç man dins la man
Las espiralas
[modificar | Modificar lo còdi]Lo partenari reliza un pivòt en tenent sa partenària que vira a l'entorn d'el. Existís de figuras espiraladas en coble, amb quatre espiralas « classicas », popularizadas pel coble rus dels Protopopov. Aquestas figuras son classificadas aicí per òrdre de dificultat:
- abans interior = espirala de la vida;
- rèire interior = espirala cosmic;
- rèire exterior = espirala de la mòrt;
- abans exterior = espirala de l'amor.