Vejatz lo contengut

Palmièr

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Los palmièrs, (var. paumier, paumolier) (Palmae o Arecaceae) forman una familha de plantas monocotiledonas. Aisidament reconeissables a lor camba non ramificada, l'estipe, coronat d'un ram de fuèlhas pennadas o palmadas, los palmièrs simbolizan los desèrts cauds e las còstas e paisatges tropicals.

Botanica

[modificar | Modificar lo còdi]
Diferents palmièrs

La familha dels arecacèas compren (segon Watson & Dallwitz) mai de 2 500 espècias repartida en mai de 200 genres, dins las regions tropicalas, subtropicalas e temperadas caudas, d'Africa, de las Americas e d'Asia:

Segon las règlas de la nomenclatura scientifica, lo nom de la familha ven d'aquel del genre mai representatiu (dans lo cas s'agís del genre Areca, que compren notamment Areca catechu L.).

D'un punt de vista botanic, los palmièrs son des monocotiledòns e ne son doncas pas d'arbres, mas d'« èrbas gegantas »: possedisson pas de vertadièra fusta al sens botanic, l'epassiment de l'estipe resulta de l'apond repetat de faissèls nomenada « creissénça segondaria difusa », procediment diferent d'aquel a l'origina de la formacion de la fusta dels dicotiledòns e dels gimnospermas.

Aquò empacha pas los Ceroxylon dels Andes d'auçar las cambas mai nautas del mond (40 a 60 m). E lo Jubaea chilensis, ne presenta una de mai d'1 m de diamètre.


Classificacion

[modificar | Modificar lo còdi]

L'APGII e l'APGIII ligans aquela familha a l'òrdre dels Arecales comprenent dins lo grand grop de Commelinidèas.

Existisson 5 sosfamilhas:

  • Calamoideae
  • Nypoideae
  • Arecoideae
  • Coryphoideae
  • Ceroxyloideae

Los genres mai coneguts per aquela familha son: Areca, Bismarckia, Borassus, Brahea, Butia, Calamus, Cocos, Copernicia, Corypha, Elaeis, Euterpe, Hyphaene, Jubaea, Latania, Mauritia, Metroxylon, Phoenix, Raphia, Roystonea, Sabal, Salacca, Syagrus, Trachycarpus, Washingtonia.

Descripcion

[modificar | Modificar lo còdi]

Es una familha de plantas subretot arborescentas conegudas jol nom de palmièrs, de fusta atipica avent pas de cambium per assegurar une creissença en largor d'una camba, a vegadas d'aspècte de lianas o d'arbrilhon. Espandit dins tota la zona intertropicala. Selas doas espècas (Phoenix theophrasti, lo datièr de Crèta, e Chamaerops humilis, lo palmièr nan) son espontanèas en Euròpa.

La camba del palmièr es un « estipe », plena mesolha o de fibras, e n'a tanpauc a de branas mas de palmas, que segon las espècias pòdon aver la forma d'un ventalh (fuèlhas palmadas), d'una pluma (fuèlhas pennadas) o d'una estructura intermediàra entre aquelas doas formas. Son inflorescéncia caracteristica es l'espadiça.

Planta a l'encòp primitiva (anciana) e fòrça evoluada (complèxe), pòt s'adaptar a des condicions climaticas diversificadas (de la selva equatoriala al desèrt arid). Sensibles al gel, los palmièrs despassan pas la latitud de 50° Nòrd o Sud e preferisson los nombroses luòcs tropicals. Son mai sovent plan jos un clima mediterranèu.

Istòria

[modificar | Modificar lo còdi]

Los palmièrs ocupan una plaça especiala dins lo mond vegetal, perque comptan d'entre las mai ancianas espècias de plantas dempuèi 80 milions d'ans. La datacion dels mai ancians fossils de palmièrs los donant del començament del Cretacèu, fa prèp de 120 milions d'ans[1].
Fòrça fossils de palmièrs foguèron descoberts en Euròpa sus de terrens datant de l'Oligocèn (38 milions d'ans) al Miocèn (6 M d'ans). Testimònian d'una ancian periode de clima tropical.

Totas les civilizacions de la Méditerranèa las venerèron. Simbolizan l'arbre de vida, la feconditat e lo succès.

Lo rei Salomon enseignèt los benfaches del palmièr coma una dona de Dieu perque ric d'elements nutritius ; Maomet los recomandava coma noiridura per la femnas, subretot quand alechavan.

Cocos nucifera

Ecologia

[modificar | Modificar lo còdi]

Los palmièrs, plan espandits dins las regions intertropicalas, fan partit integranta de l'ecosistèma tropical. Fòrças espècias butan dins de selvas plujosas tropicalas, al nivèl de la canopèa e dins la sisa arborescenta inferiora. Los palmièrs butan tanben dins de luòcs durablament umids, coma de paluns, prèp de las mangròvas e sus las broas dels flums. Prospèran tanben dins de zonas de clima subtropical umid o mediterranèu, miègarids e arids de planas. Dins la Cordilhièra dels Andes se trapan a 4000 mètres d'altitud. Tanben se tròban dins las oasis, coma al Sahara.

Economia

[modificar | Modificar lo còdi]

Los palmièrs son de plantas dentre mai utilas dins l'economia agricòla dels païses de las zonas tropicalas que son despassadas en importància pas que per las graminèas. Totas las partidas de la planta son emplegadas de biais fòrça variat. Los fruches, noces de cocò o dàtils, son partit dempuèi de milenaris d'aliments de basa de las populacions vivent jols tropics. Amb la fusta dels estipes, se fabrica de postams e de parets, e amb de fuèlhas se realiza la cobèrta dels ostals.

Los representants mai importants d'aquela familha sul plan economic son los segeuents:

Cocò ancas: museum d'istòria naturala de Tolosa

Utilizacions dels palmièrs

[modificar | Modificar lo còdi]
Dàtils
Òli de palma
Rafia
  • usatge alimentari: dàtils, nòtz de cocò, sucre, vin de palma, coprá, sagon (fecula), caul palmista (còr de palmièr), òli de palma, erugas
  • usatge terapeutic : notz d'arèc, sang dragon
  • usatge industrial : cera de palmièr, fibras textilas (rafia, ronièr, crin vegetal), rotin per la banastariá, ivòri vegetal...
  • usatge ornamental : pargues e jardins, avenugudas, plantas d'apartament (kentia)
  • usatge medical : per exemple, las granas de Serenoa utilizadas (industrialament) per lutar contra l'adenòm prostatic
  • construccion : dins fòrça païses (Polinesia, Panamà, Tailàndia, Filipinas, Nòva Guinèa, Indonesia, Amazonia), los palmièrs son de material de construccion. D'en primièr, los estipes dels palmièrs servisson per establir l'estructura principala de la construccion (trava). Enseguida, per realizar lo teulat se servís de fuèlhas que forman una bona sisa estanca. Los parets interiors son realizats amb de foliòlas trenadas. Dins la Peninsula Aràbia s'utiliza las ramas del palmièr (arish) per bastir d'ostals pau cars mas efemèrs. L'arquitectura contemporanèa comença a tornar a aqula cette tecnica tradicionala.

Parasitas e malautiás

[modificar | Modificar lo còdi]

Entre autres, dos insectes damatjan lo palmièrs:

Classificacion

[modificar | Modificar lo còdi]

Lista dels genres

[modificar | Modificar lo còdi]

Segon Kew Garden World Checklist (19 d'abril de 2010)

Segon NCBI (19 d'abril de 2010)


Sedon ITIS (20 d'abril de 2010):

Nòtas e referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ (fr)Pierre-Olivier Albano, 2002. La Connaissance des palmiers, Edisud, 359 pages

Vejatz tanben

[modificar | Modificar lo còdi]

Articles connèxes

[modificar | Modificar lo còdi]

Bibliografia

[modificar | Modificar lo còdi]
  • (fr)« Le Palmier », d'Alain Hervé. Collection Le Nom de l'arbre, Actes Sud.

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Palmièr.

Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Palmièr&oldid=2408322 »