Nívol d'Oort
Lo Nívol de Oort (ò nívol d'Öpik-Oort ò nívol d'Oort) es un ensemble esferic ipotetic d'objèctes astronomics que seriá situat entre 100 e 150 000 unitats astronomicas dau Soleu. Son limit pus extèrne seriá lo limit dau Sistèma Solar. En 2020, l'existéncia d'aquela estructura es pas encara demostrada. Pasmens, lo nívol de Oort es integrat dins la màger part dei modèls dau Sistèma Solar. Format de miliards de còrs rocassós e glaçats, es considerat coma la fònt dei cometas de periòde lòng.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]
La premiera evocacion de l'existéncia d'una sèrva de cometas es atribuïda a l'astronòm anglés Edmond Halley (1656-1742) dins son trabalh de 1705 sus la cometa que pòrta son nom[1]. L'idèa foguèt represa en 1932 per l'astronòm estonian Ernst Öpik (1893-1985) qu'emetèt una ipotèsi similara. Segon eu, l'origina dei cometas se situariá dins un nívol orbitant au limit extèrne dau Sistèma Solar[2]. Pasmens, aquelei conjecturas aguèron pas d'impacte importanta sus la comunautat scientifica.
En 1950, un autre astronòm, lo Neerlandés Jan Oort (1900-1992), poguèt donc tornar prepausar l'idèa per explicar una contradiccion aparenta : lei cometas son destruchas après quauquei passatges a l'entorn dau Soleu. Òr, se totei lei cometas avián existit dempuei la formacion dau Sistèma Solar, l'observacion d'una cometa seriá normalament venguda una causa impossibla[3]. Per sostenir son ipotèsi, Oort seleccionèt 46 cometas observadas entre 1850 e 1952. La distribucion de l'invèrs dei semiaxes majors de seis orbitas li permetèt de mòstrar l'existéncia possibla d'una sèrva situada entre 40 000 e 150 000 ua (siá entre 0,6 e 2,4 ans lutz). Segon eu, es compausat de miliards d'objèctes orbitant dins una zòna au limit de l'influéncia gravitacionala dau Soleu. De perturbacions exterioras, entraïnadas per lo passatge d'una estela a proximitat, podrián donc trebolar l'orbita d'aqueleis objèctes. Una partida seriá expulsada vèrs l'exterior e una partida vèrs l'interior, çò que mena a la formacion d'una cometa novèla.
Lo trabalh d'Oort recebèt un certan succès e la sèrva de cometas depintada dins sa publicacion es dicha « nívol d'Oort » ò « nívol d'Öpik-Oort » Es integrat dins la màger part dei descripcions dau Sistèma Solar. Pasmens, en 2020, son existéncia es encara ipotetica. Lei possibilitats de la demostrar son limitadas car l'observacion dirècta d'objèctes astronomics sorns e pichons a una tala distància es fòrça complèxa.
Formacion e estructura
[modificar | Modificar lo còdi]Formacion
[modificar | Modificar lo còdi]Lo nívol d'Oort seriá un reliquat dau disc protoplanetari originau format a l'entorn dau Soleu après l'afondrament de la nebulosa solara i a 4,6 miliards d'ans. Segon lo scenari pus consensuau, leis objèctes dau nívol se serián formats per acrecion dins lei regions intèrnas dau Sistèma Solar. Puei, foguèron expulsats vèrs lei regions extèrnes per d'interaccions gravitacionalas amb lei gigantas gasosas. Puei, leis interaccions amb d'autreis estelas e leis efiechs de marèia galactica aurián modificat leis orbitas per li rendre pus circularas.
Estructura e composicion
[modificar | Modificar lo còdi]Segon lei modèls actuaus, lo nívol d'Oort ocupariá una zòna situada entre lo limit extèrne de la cencha de Kuiper (vèrs 50 ua) e la periferia extèrna dau Sistèma Solar (vèrs 150 000 ua). Seriá constituït de doas regions principalas :
- lo nívol d'Oort intèrne (entre 100 e 20 000 ua) auriá una forma de tòr. Es de còps dich nívol de Hills en onor de l'astronòm estatsunidenc Jack Hills e de sei recèrcas sus aquela region dau Sistèma Solar. Seriá a l'origina dei cometas periodicas dau tipe Halley[4].
- lo nívol d'Oort extèrne (entre 20 000 e 150 000 ua) auriá una forma d'esfèra. Leis objèctes d'aquela region serián feblament liats au Soleu e la zòna seriá la sèrva dei cometas de periòde lòng[5].
Lo nombre d'objèctes contenguts dins lo nívol d'Oort es estimat a de miliers de miliards de nuclèus de cometas de mai de 1,3 km. Pasmens, lei distàncias entre elei serián fòrça importantas, de l'òrdre de plusors desenaus de milions de quilomètres. Sa massa totala es supausada inferiora a quauquei massas terrèstras. Durant lo sègle XX, èra estimada a 300 massas terrèstras mai aquela valor demeniguèt amb lo melhorament dei conoissenças sus la distribucion dei cometas de periòde lòng. La composicion deis objèctes presents dins lo nívol es supausada pròche d'aquela dei cometas (ròcas e glaç).
Observacion e exploracion
[modificar | Modificar lo còdi]Quauquei cometas observadas durant lei sègles XX e XXI aurián una distància sufisenta per faire partida dau nívol d'Oort. D'efiech, se lei calculs son exacts, aquelei cometas an un afèli fòrça alunchats dau Soleu.
| Nom | Diamètre (km) |
Perièli (ua) |
Afèli (ua) |
Descubèrta |
|---|---|---|---|---|
| Cometa West | ? | 0,58 | 13 560 | 1976 |
| Granda cometa de genier de 1910[6] | ? | 0,13 | 51 590 | 1910 |
| C/1992 J1 (Spacewatch) | ? | ? | ~154 200 | 1992 |
| C/2014 S3 (PANSTARRS) | ? | ? | ? | 2014 |
En 2020, l'exploracion dau nívol de Oort es en delà dei capacitats tecnologicas umanas. Lei sondas dau programa Voyager son encara dins la cencha de Kuiper e auràn agotat sei resèrvas d'energia avans d'arribar dins lei regions pus intèrnas dau nívol. Dins aquò, en 2014, un projècte foguèt anonciat dins lo quadre dau Discovery Program de la NASA. Encara a l'estudi, es basat sus la mesa en plaça d'un telescòpi espaciau capable de detectar d'ocultacions d'estelas per d'objèctes de talha pichona situats a 10 000 ua de la Tèrra. Son objectiu premier seriá de detectar d'objèctes de la cencha de Kuiper mai l'observacion d'objèctes dei regions intèrnas dau nívol de Oort seriá en teoria possibla.
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ « Avèm certanei rasons de pensar qu'existigue un nombre ben superior de cometas que, en causa de son alunchament a respècte dau Soleu, de lor escuritat e de lor abséncia de coa, pòdon escapar a nòstra observacion ».
- ↑ (en) E. J. Öpik, « Note on Stellar Perturbations of Nearby Parabolic Orbits », Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences, vol. 67, 1932, pp. 169-182.
- ↑ (en) Jan H. Oort, « The structure of the cloud of comets surrounding the Solar System and a hypothesis concerning its origin », Bulletin of the Astronomical Institutes of the Netherlands, vol. 11, 1950, pp. 91-110
- ↑ (en) H. F. Levison, L. Dones et M. J. Duncan, « The Origin of Halley-Type Comets: Probing the Inner Oort Cloud », The Astronomical Journal, vol. 121, n°4, 2001, pp. 2253-2267.
- ↑ Lo rèsta dei cometas, dich cometas de periòde cort, vendriá de la cencha de Kuiper.
- ↑ https://web.archive.org/web/20090810155521/http://www.meta-evolutions.de/pages/ssdc-oortsche-wolke.html