Matricaria recutita
Matricària camomilha
| Règne | Plantae |
|---|---|
| Division | Magnoliophyta |
| Classa | Magnoliopsida |
| Òrdre | Asterales |
| Familha | Asteraceae |
| Genre | Matricaria |
Matricaria recutita
(L.) Rauschert
| Òrdre | Asterales |
|---|---|
| Familha | Asteraceae |
La Camomilha salvatge, Matricària camomilha, Pichona Camomilha, (Matricaria recutita) es una planta erbacèa annuala de la familha de las Asteracèas e del genre Matricaria. Es a vegada nomenada Camomilha alemanda o Camomilha veraia.
Es une planta medicinala utilizada dempuèi l'Antiquitat[1] grecolatina, nomenada simplament « camomilha » en erboristeria.
Se las cal pas confondre amb doas autras plantas medicinalas, tanben nomenada « camomilha »: la granda camomilha Tanacetum parthenium e la camomilha romana Chamaemelum nobile.
Etimologia
[modificar | Modificar lo còdi]Lo nom de genre Matricaria ven del latin matrix, -icis « 1. reproductritz, feme, 2. matritz » (Gaffiot) e del sufixe -arius, -aria, per allusion a las vertuts emmenagògas de la planta. L'epitèt especifica recutita es une flexion del latin recutitus « circoncís » (Gaffiot) per allusion al fruch sens pappus.
Lo tèrme de camomilha ven del grèc chamaemelon χαμαιμηλον, literalament « poma del sòl », lo perfum de la camomilha pareissent pels Grècs a aqueste de las pomas[2].
Sinonims
[modificar | Modificar lo còdi]The Plant List accèpta
- Matricaria chamomilla L.
descricha per Linné[3] e dona una trentena de sinonims[4].
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]De plantas de tipe "camomilha" foguèron utilizadas dins las farmacopèas de l'Antiquitat que siá en Egipte, Grècia o Roma e los ancians Germans (Warnes, Haries, Jutes, Angles, etc.) coneissián ja sas vertuts medicinalas. Pasmens s'es sovent dificil d'identificar plan las plantas mencionadas dins los tèxtes ancians en tèrmes d'espècis botanicas (una nocion modèrna que comencèt a se precisar sonque al sègle XVIII amb Linné e Buffon), lo latinista Jacques André[5], trobèt Matricaria recutita jos 16 fitonims diferents (aloitica, anthemis 3, apiana, beneola, chamaemelon 1, eranthemis, etc.).
Lo tèrme de « camomilha » conven a de plantas d'aspècte pro pròche, utilizadas dins les farmacopèas europèas, coma la Matricària camomilha (Matricaria recutita), la Camomilha romana (Chamaemelum nobile) e la Granda camomilha (Tanacetum parthenium).
L'encyclopedista roman del sègle I, lo quita Plini lo Vièlh, donavan sièis noms sinonims e precisava que « n'i a tres manas que ne diferisson pas que pel fulham e que passa pas una palma; an de fuèlhas pichonas semblablas a aquesta de la ruda, blancas, color de poma o porpras. » (H.N., livre XXII, 53). Stéphane Schmitt, lo traductor de Plini, indica qu'aquestas « tres » son las tres espècias, ara nomenadas: matricària camomilha Matricaria recutita, matricària dorada Matricaria aurea e Anthemis rosea, la diferéncia de color pòrte en realitat sus la flor, e non pas sul fulham.
Jos Carlesmanhe, lo capitulari De Villis (De villis vel curtis imperialibus) datat de l'an 812 recomandava la cultura d'un cèrt nombre de plantas d'òrt dins los jardins del domèni reial. Unas d'aquestas, es febrefugia que poiriá èsser la matricària camomilha.
Descripcion
[modificar | Modificar lo còdi]
A 2 flors tubuladas (actinomòrfas)
B flor ligulada (zigomòrfa)
La matricària camomilha es una planta pichona annuala, de tija unica, quilhada (de 20 a ) e ramuda50 cm[6].
Las fuèlhas plan decopadas son bi- a tripennatisecadas, de segments gaireben filifòrmes, aiguts, largs de 0,3-0,4 mm[7].
L'inflorescéncia es un capitul solitari, de 10-25 mm. Las flors minusculas se reconeisson a lor odor marcada (l'odor de camomilha es tipic). L'involucre emisferic (a la basa del capitul), es format de bractèas imbricadas, verdencas de marges membranosas. L'axe s'alarga en un receptacle clòt, plan al començament puèi conica, sens palhetas, suq que son fixats dos tipes de flors: - sul disc central jaune verdenc son las flors tubuladas, de 5 lòbs - a la periferia, i a de flors liguladas, de ligula blanca de 6-10 x 2-3 mm, femnas. Las ligulas viran cap al bas, pauc après l'obertura de las flors. Florís de mai a novembre.
Lo fruch est un aquèni subcilindric, plan pichon, de 1-2 x 0,5 mm, a 4-5 còstas ventralas, lissa sus l'esquina, d'un blanc jaunenc, de pappus nul o redusit a una pichona corona.
Se destria per son receptacle vuèg de Matricaria perforata e de Tripleurospermum maritima ssp. maritima (= Matricaria maritima) (que lo receptacle es emplís d'un teissut lasc).
Distribucion
[modificar | Modificar lo còdi]
La matricària camomilha es largament distribuida[8] en Euròpa, en Asia temperada (Orient Mejan, Asia centrala, de regions de China), l'Africa del Nòrd (Argeria, Marròc). Es indigèna dins totes aquestes païses. Es naturalizada en Austràlia, Euròpa de l'Èst, nòrd d'Índia, America del Nòrd e del Sud. En Euròpa, es particularament abondanta en Ongria e dins los Balcans[9].
En França, s'encontra dins totas las regions a l'estat salvatge subretot las talvèras, pels èrms, cultivats, subretot fertils, las estèpas salinas o sus sòls sablenc, de bassa altitud. Es una espècia nitroclina, adventícia de las culturas sus argil o limons.
La matricària camomilha es largament cultivada dins fòrça regions del mond: en Ongria, Romania, Bulgaria, Chequia, Eslovaquia, Alemanha, Grècia, Argentina, Egipte[10] e Índia (ont foguèt introducha, fa 300 ans dins lo Punjab e fa 200 ans dins Uttar Pradesh).
Diferéncias entre las tres camomilhas medicinalas
[modificar | Modificar lo còdi]Matricaria recutita se destria de las doas autras camomilhas medicinalas, pel fach qu'es una planta annala, constituida d'una sola tija quilhada. En tisana, es doça alara que las doas autras camomilhas son amaras.
| Camomilhas medicinalas | |||
|---|---|---|---|
| Matricaria recutita matricària camomilha |
Chamaemelum nobile camomilha romana |
Tanacetum parthenium granda camomilha | |
|
|
|
| |
| planta | annuala | vivaça | vivaça |
| tija | una tija quilhada |
mai d'unas tijas jagudas puèi quilhadas |
plusieurs tiges dressées |
| fuèlhas | 2-3-pennisecada | 2-3-pennisecada | 2-pennada a 3-5 lòbs largs |
| receptacle | sens palhetas | amb palhetas | sens palhetas |
| aquèni | 4-5 còstas | 3 estrias | 6-8 còstas |
| indigèna | Euròpa, Africa del Nòrd, Asia temperada |
Regions atlanticas | Euròpa de l'Èst e del Sud, Asia temperada |
| lactòna sesquiterpenica |
matricina →camazulèna (h.e.) |
nobilina | partenolid |
Composicion quimica de l'òli essencial
[modificar | Modificar lo còdi]
L'extraccion de l'òli essencial de las flors de la matricària camomilha se fa per una distillacion amb vapor. Cal comptar entre 3 e 5 kg de planta per produire 10 ml d'òli essencial.
Aqueste òli es color blava conten mai de 120 substéncia quimicas,[11]: 28 terpenoïdas, 36 flavonoïdas, e 52 autres compausats diferents avent una activitat farmacologica potenciala. Totas aquestas substéncias son de metabolits segondaris de la planta. Los dos constituents actius essencials son (-)-alfa-bisabolòl e chamazulèn, representant de 50 a 65 % del contengut total en òli volatil. A causa de son usatge comercial, l’òli essencial foguèt plan estudiat.
L'òli de flor de matricària camomilha es constituida subretot de sesquiterpènas (75-90 %) e sonque de traças de monoterpènas. Tanben conten fins a 20 % de poliinas (poliacetylenicas).
La composicion varia segon las regions d'origina, segon lo cultivar e las condicions d'obtencion mas gaireben pas influencida per las condicions culturalas. Quatre quimiotipes màger se destrian - tipe A, amb predominança dels oxids A de (-)-α-bisabolòl - tipe B, amb predominança dels oxids B de (-)-α-bisabolòl - tipe C, amb predominança de (-)-α-bisabolòl - type D, amb un taus de 1:1 de (-)-α-bisabolòl e dels oxids A e B de (-)-α-bisabolòl
| Principals compausats de l'òli essencial | |||
| Compausat | Formula | % (Lawrence[11]) | % (Singh[1]) |
|---|---|---|---|
| (-)-α-bisabolòl | 
|
4 - 77 | 4,8 -11,3 |
| chamazulèn | 
|
1 - 18 | 2,3 - 10,9 |
| oxids A de (-)-α-bisabolòl |  |
0 - 66 | 25,5 - 28,7 |
| oxids B de (-)-α-bisabolòl | 
|
3 - 59 | 12,2 - 30,9 |
| farnesèn |  |
15 - 28 | 4,9 - 8,1 |
| oxids A de (-)-α-bisabolòna | 2 - 9 | ||
| cis-spiroetèrs | 2 - 20 | ||
| trans-spiroetèrs | 1- 5 | ||
| èn-yne-dicycloéthers | 
|
1 - 19 | |
| Compausats secondaris de l'òli essencial (Bruneton[9]) | |||
| Flavonoïds: glucosil-7-apigenòl e son derivat acetilat en 6", d'eteroside de patuletòl, luteolòl, eterosids de quercetòl, isoramnetòl |
Coumarinas: ombelliferòna, erniarina |
Acids-fenòls: ferulats, cafeats |
Sesquiterpènas: cadinèna, furfural, spantulenòl, lactònas: matricina, matricarina |
Aqueste òli es constituida per de metabolitas qud son responsables de la defensa de la planta: d'en primièr las sesquiterpenas alfa-bisabolòl, los oxids A e B de bisabolòl, e lo (E)-β-farnesèn. Aqueste darrièr terpenoïd es un dels compausants de l’aròma fruchat de la planta, present tant dins la pèl de la poma e d’autres fruchs[12]. Aquò sembla explicar l’etimologiel du mo camomilha: del grèc χαμαίμηλον chamaimēlon, de χαμαί chamai « per tèrra » e μήλον mēlon, « poma ». Los terpenoïds, jògan un ròtle dins la pollinizacion[13] e tanben dins la proteccion de las plantas pendent d'agressions pels insèctes erbivòrs, los caçant, intoxicant o atirant los predators d'aqueste insèctes [14]. Lo taus en terpenoïds de la camomilha sembla explicar son accion acaricida [15],[16].
Responsable de la color blava de l’òli de camomilha, lo chamazulèn, constituís 2,3-10,9 % de sa taus. Es format a partir de la matricina pendent la distillacion e diminuís pendent l'estocatge e jos l'accion de la lutz. La matricina, una lactòna sesquiterpinica, seriá susceptible de possedir coma las autras terpenoïdas mencionadas çai dessús, una foncion protectritz de la planta, qu'aqueste compausats rebotant los predators erbivòrs[17].
Presents fins a 8 % de la composicion de la flor de camomilha[18], los compausats fenolics, en particular de flavonoïds, donan als florons tubulats del capitul una color jauna. Los flavonoïds protejan las plantas dels rais UV, dels radicals liures, patogèns e erbivòrs, e atiran los pollinisators[19]. Atal, la secada provòca dins la camomilha una produccion màger d’un d'aquestes flavonoïds, l’apigenina[20].
Las flors de la camomilha salvatja, e subretot sos florons ligulats possedissent de benzopirònas associadas a las flavonoïdes, las comarinas [21], que donant a la planta son odor de fen recentament fenat.
Los metabolits primaris de la Camomilha salvatja, utilizat directament per sa creissença e desvolpament, foguèron estudiats subretot al respectre de son adapcation als estrès environamentals: la concentracion en Clorofilla de la planta demenesís jos l’efièch del coire, de demai d’acid salicilic, e de l’excès d’aiga[22]. Lo deficit en azòt, al contrari, modifiquèt pas lo taus de la planta en clorofila, mas provoquèt una diminucion de las proteïnas solublas dins sas fuèlhas e raices. Diferents acids aminats aponduts al mitan de creissença de la Camomilha estimulan la sintèsi de sas proteïnas e la fan créisser, aumentan lo nombre de sas brancas, lo nombre de capituls e lo pes de sas partidas aerianas.
Proprietats farmacologicas
[modificar | Modificar lo còdi]Un cèrt nombre d'activitats de la matricària camomilha foguèron mosstrat per d'estudis in vitro e in vivo :
- Antiinflamatòria: aquesta propretat pòt èsser atribuit al chamazulèn, a son precursòr la matricina, al (-)-α-bisabolòl e a son oxid,[23]. Una bona activitat antiinflamatòria foguèt plan establit sus l’edèma induch de la pata del rat, l'artriti inducha e l'eritèma radio induch[24]. Lo (-)-α-bisabolòl s'opausa a l'ulceracion gastrica inducha per diferents agents (etanòl, ànsia, indometacina, pel rat, per via orala). Una ferrida sus la lenga del rat, tractada per un onguent de camomilha garís mai rapidament[25] (que favoriza l'epitelializacion amb un melhor porcentatge de fibres de collagèn).
- Espasmolitica: l'extrach idroalcoolic de las flors es espasmolitica. Aquesta activitat poiriá èsser degut a l'apigenòl qu'es mai actiu que la papaverina sus l'ileon de Cobai isolat
- Antibacterian, antifongica: l'òli essencial de la matricària camomilha es feblament antibacteriana e antifongica. Estimula la secrecion biliària pel cat e lo can.
- Sedativa: d'observacions per l'òme se fa estat d'una accion sedativa de la matricària camomilha.
Sueguent Bruneton, los resultats dels ensags clinics (sus l'òme) cercant a evaluar l'efièch d'una crèma a basa de matricària camomilha coma tractament de las inflamacions de la pèl e de las mucosas son a vegada contradictòrias e malaisida d'interpretar.
Toxicitat
[modificar | Modificar lo còdi]Las flors de Matricaria recutita son pas toxicas, tanben per l'òli essencial a del bisabolòl. Mas la preséncia possibla de lactònas dins las preparacions a basa de camomilha, pòt provocar per unas personas sensiblas, de dermitas de contacte alergics. Las escasenças ont la Matricaria recutita es formalament mesa en causa semblan puslèu excepcionals.
Usatges medicals e riscs
[modificar | Modificar lo còdi]
En França, la Nota explicativa de l'Agéncia del medicament (1998) indica qu'es possible de revendicar, pel capitul de la matricària camomilha, las indicacions terapeuticas seguentas:
- per via orala (en infusion), tradicionalament utilizada:
- dins lo tractament simptomatic de trrbles digestius (borbolhs epigastrics, lentor de digestion, eructacion, flatuléncia)
- per estimular l'apetit
- en usatge local
- tractament d'ajuda adocissent e antipruriginós de las malautiás dermatologicas (talhs, escarraunhadas, fendilhas, fissadas), jos forma de cataplasme
- coma antalgic dins las malautiás de la cavitat bucala o del faringe (jos forma de collutòri, o de pastilha)
- en cas d'irritacion o de damatges oculars duguts a de causas diferentas coma una atmosfèra enfumada, d'esfòrçs visuals sostenguts, de banhs de mar o de piscina.
La matricària camomilha s'utiliza coma la Camomilha romana: es reputada tonica, estomaquica, antispasmodica e analgesica.
En medecina tradicionala (Das, 2014), s'utiliza en tisana, sola o en mescla, e se li atribuís a dòsi moderada un cèrta eficacitat contra l'insomnia, dins lo cases de trebles digestius foncionals (vertut carminatva), digestions malaisidas (espasmes digestius doloroses), contra l'eczema, etc.
Das faguèt l'inventari complet de las afeccions tractadas tradicionalament per la camomilha; fa una tièra de 55 malautiás e malautiás que la camomilha a un efièch benefic.
En sonh de beutat, pòt èsser utilizada en locion e en aiga de escarraunhada dels pèls.
Ara, la matricària camomilha es presenta dins des produchs cosmetics, coma los shampongs (per blondir los pèls) e dins les gels antisolars. L'òli essenciala es utilizada en perfumeria e en saboneria.
Son usatge e deconselhada pendent los darrièrs meses de prensa[26].
Autres usatges
[modificar | Modificar lo còdi]En viticultura, la camomilha matricària es una preciosa alliada de la vinha a partir de la preflorason, al moment ont los vitatge an tendéncia a exprimir una cloròsi ferrica, e fins a la vairason. L'azulèn que conten es un òli essencial que regula l'evapotranspiracion via l'estimulacion del cicle del potassi. D'aqueste fach, a tanben un efièch destressant se: la vinha patís cronicament d'estres idric a causa d'un enrasigament tròp superficial; las vinhas son plantadas dins un sòl peirós o sablenc paure en aiga; en cas de secada.
En agricultura biodinamica, la camomilha matricària es utilizada dins la preparacion 503 pel compòst. Auriá una accion sus las substéncias azotadas e lo calci permetent atal una creissença sana de las plantas fertilizadas. En efièch, las plantas agradan mai l'azòt, una absorpcion tròp importanta fa las plantas "aquosas" e donc mai sensiblas a las mycotas parasitas. La preparacion 503 permetriá donc a las plantas d'optimizar l'absorpcion de l'azòt[27].
Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ 1,0 et 1,1 Singh O., Khanam Z, Misra N, Srivastava MK., {{{2}}},
- ↑ CNRTL
- ↑ Referéncia Biodiversity Heritage Library (Biodiversity Heritage Library) : 358912#page/333Modèl:BHL
- ↑ Referéncia The Plant List : Matricaria chamomilla L (en) (Font: The Global Compositae Checklist)Referéncia The Plant List : Matricaria chamomilla L (en) (Font : The Global Compositae Checklist)
- ↑ {{{títol}}}.
- ↑ Référence Tela Botanica (France métro) : Matricaria chamomilla L. (fr)Referéncia Tela Botanica (França metropolitana) : Matricaria chamomilla L. (fr)
- ↑ D. Jeanmonod, J. Gamisans, Flora Corsica, Aix-en-Provence, Edisud, (ISBN 978-2-7449-0662-6)Modèl:FloraCorsica
- ↑ Référence GRIN : espèce Matricaria chamomilla L. (en)Referéncia GRIN : espècia Matricaria chamomilla L. (en)
- ↑ 9,0 et 9,1 Bruneton, J., Pharmacognosie - Phytochimie, plantes médicinales, 4e éd., revue et augmentée, Paris, Tec & Doc - Éditions médicales internationales, , 1288 p. (ISBN 978-2-7430-1188-8)Modèl:Bruneton
- ↑ {{{títol}}}.
- ↑ 11,0 et 11,1 {{{títol}}}.
- ↑ Eberhard Breitmaier, Terpenes: flavors, fragrances, pharmaca, pheromones, John Wiley & Sons, Weinheim, 2007, p. 24, https://books.google.ch/books?isbn=3527317864...
- ↑ Maimone, T.J.; Baran PS, {{{2}}},
- ↑ Dinesh A. Nagegowda, David Rhodes, and Natalia Dudareva, The MEP Pathway and Rhythmic Emission of Herbivore-Induced Plant Volatiles, in Constantin A. Rebeiz et al. (eds.), The Chloroplast: Basics and Application, Springer Science+Business Media B.V. 2010, p. 148
- ↑ Macchioni, F., Perrucci, S., Cecchi, F., Cioni, P.L., Morelli, I., Pampiglione, S., 2004. Acaricidal activity of aqueous extracts of chamomile flowers, Marticaria chamomilla, against the mite Psoroptes caniculi. Med. Vet. Entomol., 18(2):205-207. [doi:10.1111/j.0269-283X.2004.00488.x]
- ↑ Khodadad Pirali-Kheirabadi , Mehdi Razzaghi-Abyaneh, Biological activities of chamomile (Matricaria chamomile) flowers’ extract against the survival and egg laying of the cattle fever tick (Acari Ixodidae), J Zhejiang Univ Sci B. 2007 September; 8(9): 693–696, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1963437/
- ↑ Jan Nawrot, Zdeňka Smitalová and Miroslav Holub, « Deterrent activity of sesquiterpene lactones from the umbelliferae against storage pests », Biochemical Systematics and Ecology, Volume 11, Issue 3, 1983, pp 243-24
- ↑ SUMMARY OF DATA FOR CHEMICAL SELECTION. Apigenin. ntp.niehs.nih.gov/ntp/htdocs/Chem.../Apigenin.pdf
- ↑ Florence Gleason, Raymond Chollet, Plant Biochemistry, Jones and Bartlett Publishers, Inc, Burlington, MA 2011, p. 136
- ↑ Mostafa Hojati, Seyed Ali Mohammad Modarres-Sanavy, Faezeh Ghanati, Mehdi Panahi. Hexaconazole induces antioxidant protection and apigenin-7-glucoside accumulation in Matricaria chamomilla plants subjected to drought stress. Journal of plant physiology. 2011 May 15;168(8): 782-91
- ↑ Barbara Tosi, Carlo Romagnoli, Emilia Menziani-Andreoli and Alessandro Bruni, « Characterization of Coumarins in Chamomile Preparations Sold in Italy », Pharmaceutical Biology, 1995, Vol. 33, No. 2, Pages 144-147
- ↑ Alireza Pirzad, Mohammad Reza Shakiba, Saeed Zehtab-Salmasi, Seyed Abolghasem Mohammadi, Reza Darvishzadeh and Abbas Samadi, « Effect of water stress on leaf relative water content, chlorophyll, proline and soluble carbohydrates in Matricaria chamomilla L. », Journal of Medicinal Plants Research Vol. 5(12), pp. 2483-2488, 18 June, 2011
- ↑ Mckay, Diane L.; Blumberg, JB., {{{2}}},
- ↑ Mann, C., & E.J. Staba, « The Chemistry, Pharmacology and Commercial Formulations of Chamomile », in Craker L.E. and J.E. Simon (Eds.)., Herbs, Spices and Medicinal Plants: Recent Advances in Botany, Horticulture and Pharmacology, Vol. 1, Oryx Press, Phoenix, Modèl:Chapitre
- ↑ Carina-Magalhães-Esteves Duarte, Maria-Rozelide-Souza Quirino, Mônica-César Patrocínio, Ana-Lia Anbinder, {{{2}}},
- ↑ http://nutritionfacts.org/video/chamomile-tea-may-not-be-safe-during-pregnancy/
- ↑ bio-dynamie
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Referéncias taxonomicas
[modificar | Modificar lo còdi]- Referéncia The Plant List : Matricaria recutita L. (en) (Source: The Global Compositae Checklist)Referéncia The Plant List : Matricaria recutita L. (en) (Font : The Global Compositae Checklist)
- Referéncia GRIN : espèce Matricaria chamomilla L. (en)Referéncia GRIN : espècia Matricaria chamomilla L. (en) - syn.
- Referéncia Tela Botanica (France métro) : Matricaria chamomilla L. (fr)Referéncia Tela Botanica (França metropolitana) : Matricaria chamomilla L. (fr)
- Referéncia Catalogue of Life : Matricaria recutita L. (en)Referéncia Catalogue of Life : Matricaria recutita L. (en)
- Referéncia ITIS : Matricaria recutita L. (fr) ( (en))
- Referéncia NCBI : Matricaria recutita L. (en)Referéncia NCBI : Matricaria recutita L. (en)
- Referéncia Flora europaea : Chamomilla recutita (L.) Rauschert (en)
- Referéncia INPN : Matricaria chamomilla L., 1753 (+ statut + description) (fr)Referéncia INPN : Matricaria chamomilla L., 1753 (+ estatut + descripcion) (fr)
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- Guide des plantes sauvages comestibles et toxiques, de François Couplan et Eva Styner. Les guides du naturaliste, éd. Delachaux & Niestlé ISBN: 2-603-00952-4
- La Santé à la pharmacie du bon Dieu, de Maria Treben. Ed. Wilhelm Ennsthaler en Autriche (http://www.ennsthaler.at/), ISBN: 978-3-85068-123-0