Grafèma
Lo grafèma (del grèc: γράφω, "escriure") es l'unitat foncionala minimala d'un sistèma d'escritura que retranscritz lo son d'una lenga (dit fonèma en lingüistica).[1] Aiçò coincidís sovent amb çò que sonam «letra», mas pòt comprendre tanben d'autres elements coma las chifras. I a doas categorias de combinacion de grafèmas: los simples que correspondon a una sola letra; e los complèxes qu son compausats de doas letras (digrafs coma per exemple ⟨nh⟩ en occitan) o de tres letras (tigrafs coma per exemple ⟨uòu⟩ en occitan). L'estudi dels grafèmas e dels sistèmas d'escritura se sona grafemica o grafemistica.
Conceptualizacion[modificar | Modificar lo còdi]
Dins un sistèma alfabetic existisson doas tipologias de grafèmas.[2]
Segon la concepcion referenciala, l'interpretacion dels grafèmas correspond als sons especifics d'una lenga (en lingüistica fonèmas). Per exemple, lo digraf occitan ⟨nh⟩ representa lo fonèma /ɲ/. Aquel concèpte referencial es ligat a l'ipotèsi de dependéncia que pretend que l'escritura fa unicament que representar la paraula.
Per contra, lo concèpte analogic definís los grafèmas de faiçon analòga als fonèmas, valent a dire per de parelhs minimals escrits talas coma shake vs. snake dins la lenga anglesa. Dins aquel exemple, h e n son de grafèmas perqué distinguisson dos mots. Aquel concèpte analogic es associat a l'ipotèsi de l'autonomia segon quina l'escritura es un sistèma a despart d'entièra e deu èsser estudiada independentament de la paraula. Los dos concèptes an de feblesas.
Segon lo còdi grafic emplegat, un grafèma pòt aver de realizacions graficas e foneticas divèrsas. Aquí qualques exemples:
- Dins un abjad, per exemple en ebrèu, lo grafèma sòl representar una consonanta.
- Dins los sillabaris, coma en japonés, un grafèma representa generalament una sillaba.
- Dins un sistèma d'escritura ideografica, per exemple en chinés, lo grafèma representa un concèpte, un mot o un morfèma.
Notacion[modificar | Modificar lo còdi]
Los grafèmas son generalament notats per de parentèsis inclinadas: ⟨a⟩, ⟨b⟩, ⟨c⟩, etc.[3]
Referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ Coulmas, F.. The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems. Oxford: Blackwell, 1996, p. 174.
- ↑ Kohrt, M.. Berlin. De Gruyter, 1986, p. 80–96. DOI 10.1515/9783110867329.80.
- ↑ The Cambridge Encyclopedia of Language. 2a edicion. Cambridge University Press, 1997, p. 196.
