Gat de Schrödinger
Lo gat de Schrödinger es una experiéncia de pensada imaginada en 1935 per lo fisician austrian Erwin Schrödinger (1887-1961) per illustrar lei lacunas de l'interpretacion de l'Escòla de Copenaga de la mecanica quantica, especialament aquelei de la mesura.
D'efiech, la mecanica quantica es malaisada de concebre car sa descripcion es basada sus d'amplituds de probabilitat, dichas foncions d'onda, que permèton en teoria a plusors estats diferents de coexistir. Pasmens, durant una mesura, l'objècte quantic serà trobat dins un estat determinat. Ansin, es la mesura que trebola lo sistèma e l'entraïna d'un estat quantic superpausat (plusors estats probables) a un estat determinat (mesurat). Aquel estat existís pas avans la mesura.
Pasmens, aquela nocion de mesura e de bifurcacion d'estat son pas presents dins lo formalisme quantic. Per certanei fisicians, lo concèpte de mesura ò d'observacion a donc ges de realitat fisica e l'estat mesurat existís pas realament.
Foguèt imaginada per denonciar aquela paradòxa que l'experiéncia dau gat de Schrödinger foguèt inventada. Son autor imaginèt un gat estremat dins una boita. Una fònt radioactiva emet de radiacions captadas per un sistèma dau tipe comptaire Geiger. Après aver recebut una dòsi donada de radiacions, aqueu sistèma esclapa una fiòla de poison que tua lo gat. Pasmens, es pas possible de preveire l'instant de la liberacion dau poison car la desintegracion radioactiva es un fenomèn aleatòri (e donc probabilista). Segon l'Escòla de Copenaga, tant que la boita es pas dubèrta, lei dos estats, fiòla intacta/gat vivent e fiòla rompuda/gat mòrt, son possibles e lo gat es donc au còp vivent e mòrt, çò qu'es fòrça malaisat de concebre.