Fiodor Dostoievskii

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver.

Fiodor Dostoievskii

Vasily Perov - Портрет Ф.М.Достоевского - Google Art Project.jpg
Retrait per Vasili Perov, 1872

Naissença 11 de novembre de 1821
Moscòu
N. a
Decès 9 de febrièr de 1881
Sant Petersborg
D. a
Causa de decès
Assassinat/ada per
Luòc d'enterrament
Lenga mairala
Fogal ancestral
País de nacionalitat
Paire
Maire
Oncle
Tanta
Grands
Bèlamaire
Bèlpaire
Fraire
Sòrre
Conjunt
Companh/a
Filh/a
Religion
Membre de
Familha nòbla
Membre de
l'equipa esportiva
posicion de jòc
tir (esquèrra/drecha)
grad dan/kyu
Grop etnic
Orientacion sexuala
Profession
Emplegaire
Domeni d'activitat
Escolaritat
Diplòma
Director de tèsi
Estudiant de tèsi
Foncion politica
Residéncia oficiala
Predecessor
Successor
Partit
Tessitura
Label discografic
Lista de cançons
Discografia
Mission de l'astronauta
Distincions e prèmis
Branca militara
Grad militar
Etapa de canonizacion
Familha nòbla
Títol de noblesa
Títol onorific
Comandament
Conflicte
Jorn de la fèsta
Activitat(s) engenhaire militar, jornalista, romancièr
Lenga d'escritura rus
Movement(s) realisme

Fiodor Mikhàilovich Dostoievskii, en rus Фёдор Михайлович Достоевский (Moscòu, 11 de novembre de 1821 - Sant Petersborg, 9 de febrièr de 1881), es un dels escrivans pus grands de la literatura russa[1]. La literatura de Dostoievskii explora la psicologia umana dins l 'atmosfèra politica, sociala e espirituala trebolada de la Russia del sègle XIX, e aborda una varietat de tèmas filosofics e religioses. Sas òbras mai famosas enclauson Crime e castig (1866), Lo nèci (1869), Los demònis (1872), e Los fraires Karamazov (1880). Lo còs de l'òbra de Dostoeivskii consistís en 12 romans, 4 novèlas, 16 istòrias cortas, e nombroses autres trabalhs. Nombroses critics literaris lo consideran coma un dels pus grands romancièrs psicologics de la Literatura mondiala.[2] Son roman de 1864 Memòria del Sossòl es considerat coma un dels pus importants de la literatura existentialista.

Nascut a Moscòu en 1821, Dostoeivskii foguèt iniciat a la Literatura fòrça jove a travèrs de libres de contes e legendas d'autors tan russes coma estrangièrs. La maire moriguèt en 1837 quand aviá 15 ans, e a pauc près a la meme epòca, daissèt l'escòla per dintrar a l'Institut d'Engenh Militar Nikolaiev. Après aver obtengut son diplòma, trabalhèt coma engenhaire e profeitèt breuvament d'un estil de vida fastuós, tradusent de libres per ganhar pus d'argent. Al mitan dels ans 1840 escriguèt son primièr roman, Paure Monde, que lo faguèt dintrar dins los cèrcles literaris de Sant Petersborg. Arrestat en 1849 per apertenir a un grop literari que discutiá de libres enebits critics de la Russia Tsarista, foguèt condemnat a mòrt mas la pena foguèt comuada al darrièr moment. Passèt quatre ans dins un camp de presonièr en Siberia, seguit de sièis ans de servici militar obligatòri en exili. Dins las annadas seguentas, Dostoeivskii trabalhèt coma jornalista, publiquèt e editèt mantun magazinas de son sicap e pus tard Jornal d'un escrivan, una colleccion de sos escrits. Comencèt de viatjar en Euròpa occidentala e desvolopèt una adiccion al jòc, que lo menèt a de dificultats financièras. Per un temps, deguèt mendicar d'argent, mas venguèt fin finala un dels escrivans russes pus presats e legits.

Dostoeivskii foguèt influenciat per un grand nombre de filosòfs e d'autors coma Pushkin, Gogol, Agustin d'Ipòna, Shakespeare, Dickens, Balzac, Lermontov, Hugo, Poe, Platon, Cervantes, Herzen, Kant, Belinsky, Hegel, Schiller, Solovyov, Bakunin, Sand, Hoffmann, and Mickiewicz.

Sos escrits foguèron largament legits a l'encòp al dintre e al delà de sa Russia nadala e influencièron un grand nombre d'escrivans i comprés russes coma Alexandre Soljenitsin e Anton Chekhov, filosòfs coma Friedrich Nietzsche e Jean-Paul Sartre e l'emergéncia de l'existencialisme e del freudianisme.[3] Sos libres foguèron traduits dins mai de 170 lengas, e inspirèron fòrças filmes.

Òbras principalas[modificar | modificar la font]

Fòto de Dostoievski (1879)

Nòtas[modificar | modificar la font]

  1. Kalipedia: «La literatura russa del sègle XIX»
  2. . ISBN 978-0-8014-3994-0. 
  3. (en) Morson, Gary Saul, « Fyodor Dostoyevsky », Encyclopædia Britannica, Inc